Dictionary of Welsh Biography

GLYN family Glynllifon, drigfod i'w olynwyr. Bu HWLCYN LLWYD, mab Tudur, yn gwarchod tref a chastell Caernarfon dan William de Tranmere ar ran brenin Lloegr yn amser gwrthryfel Owain Glyn Dwr, ac yno y bu Hwlcyn farw yn 1403. Gweithredai ei fab, MEREDYDD LLWYD, fel beili Uwch Gwyrfai yn 1413-4, ac yn 1456 ymunodd â'r llu Seisnig a anfonwyd i amddiffyn Guernsey. Priododd ei fab, ROBERT AP MEREDYDD, ddwywaith, a pherthynai'r
GRIFFITH family Penrhyn, Gaernarfon. Gafael Goronwy ab Ednyfed oedd cnewyllyn ystad y Penrhyn, a chyfetyb y Gafael cyfan yn fras i ddemen neu barc y Penrhyn heddiw. Y briodas hon oedd y ddolen gydiol gyntaf rhwng teulu Griffith a'r Penrhyn, ond yng ngogledd ddwyrain Cymru y bu Griffith ap Gwilym fyw drwy ei oes. Ynghyd â'i frawd, BLEDDYN, bu farw yn gwrthryfela gyda Owain Glyndŵr cyn Hydref 1406, ond ceid cynrychiolwyr
GRIFFITH, THOMAS TAYLOR (1795 - 1876), meddyg a hynafiaethydd Griffith (fe'u dangoswyd ganddo i'r Cambrian Archaeological Association yng nghyfarfod Wrecsam yn 1874). Yn 1910 fe'u rhoddwyd yng nghadwraeth Ll.G.C., ac yn 1923 daethant yn eiddo iddi - NLW MSS 7006-10. Y pwysicaf ohonynt yw 'NLW MS 7006D: Llyfr Du Basing' (gweler dan Gutun Owain). NLW MS 7008E yw casgliad John Griffith o achau Gogledd Cymru. Addysgwyd Thomas Taylor Griffith yn ysgol Dr. Williams a'r
GRUFFUDD ap CYNAN (c. 1055 - 1137), brenin Gwynedd hynny ni chymerth ef ei hun odid ddim rhan mewn brwydro. Ond helaethwyd awdurdod Gwynedd yn fawr iawn gan ei feibion, Owain a Cadwaladr, a chyn ei farw yr oedd Ceredigion, Meirionnydd, Rhos, Rhufoniog, a dyffryn Clwyd o dan reolaeth Gwynedd. Bu farw, yn ddall a methiantus, yn 1137. Claddwyd ef yn eglwys gadeiriol Bangor, a chanwyd ei farwnad gan ei bencerdd, Meilyr. Bu ei wraig, Angharad ferch Owain
GRUFFUDD ap DAFYDD FYCHAN (fl. 15fed ganrif), bardd . Ymddengys mai mab iddo yw'r Owain y ceir ei ddau englyn i gwyno marwolaeth Tudur Aled yn Peniarth MS 77 (319)
GRUFFUDD ap GWRGENAU, bardd Nid erys o'i waith ond (1) awdl farwnad i'r tywysog Gruffudd ab Cynan ap Owain Gwynedd, a fu farw (1200) yn fynach yn abaty Aberconwy, a (2) cadwyn o englynion yn datgan hiraeth y bardd ar ôl rhai o'i gymdeithion. Y mae'r awdl yn gwbl arbennig ymhlith y marwnadau i'r tywysogion am mai ail le a roddir i achau a gyrfa a haelioni'r gwrthrych. Nid syniadau'r canu arwrol sydd ynddi'n bennaf, ond
GRUFFUDD ap HUW ab OWAIN - see GUTUN OWAIN
GRUFFUDD AP LLYWELYN (d. 1064), brenin Gwynedd 1039-1064 a phenarglwydd ar y Cymry oll rym arfau tua 1018 ac enillodd reolaeth dros Ddeheubarth yn 1022 cyn iddo farw yn 1023. Trwy ei fam Angharad roedd Gruffudd yn wyr i Faredudd ab Owain (bu farw 999), brenin mawr Deheubarth a phenarglwydd ar Wynedd a Phowys. Mae chwedl angharedig am ddyddiau cynnar Gruffudd i'w chael mewn casgliad o'r ddeuddegfed ganrif o'r enw De Nugis Curialium gan Walter Map (sy'n ei alw wrth enw ei dad). Honna'r
GRUFFUDD ap LLYWELYN (d. 1063), brenin Gwynedd a Phowys, ac ar ôl 1055 brenin Cymru oll Mab Llywelyn ap Seisyll (bu farw 1023) ac Angharad ferch Maredudd ab Owain, brenin Deheubarth. Prin yw'r wybodaeth am ei ieuenctid ond cadwyd rhai traddodiadau yn straeon Gwallter Map. Fel llanc yr oedd yn araf a diantur, meddir, ond yn ddiweddarach fe'i trowyd gan uchelgais yn ŵr dewr, beiddgar, wedi'i ddonio â dychymyg ac unplygrwydd. Pan laddwyd Iago ab Idwal yn 1039 gan ei wŷr ei hun, daeth
GRUFFUDD ap MAREDUDD ap DAFYDD (fl. 1352-82), bardd annhebygol mai ef yw awdur yr awdl anghyffredin yn gwahodd Owain Lawgoch i adennill ei dreftadaeth. Coron ei waith yw'r cerddi serch. Mewn un gerdd cyrch gartref y rhiain yn Nhref Lywarch ar 'frondoryf varch,' ac anoga ef i frysio. Y mae nodweddion diffuantrwydd yn ei awdl farwnad odidog i Wenhwyfar o Fôn, a hawdd credu mai ei brofiad gwirioneddol a geir yn y geiriau 'gwydyn oedd ym hir vyw gwedy.' Mesurau
GRUFFUDD ap NICOLAS (fl. 1415 - 1460), uchelwr, a phrif ffigur llywodraeth leol deheubarth tywysogaeth Cymru yng nghanol y 15fed ganrif Sir Aberteifi. Yn 1442-3, daeth drachefn i sylw'r awdurdodau yn Llundain, pan wysiwyd ef ac abad y Tŷ Gwyn i'r brifddinas, ac y gorchmynnodd y Cyngor Cyfrin ddal a charcharu ei fab OWAIN. Yr oedd o dan nawdd Humphrey, dug Caerloew, a chafodd, ar 24 Gorffennaf 1443, ofal arglwyddiaeth Caron a chwmwd Pennardd hyd oni ddeuai Mawd, etifeddes Wiliam Clement, i' w hoed. Cynhaliai sesiynau ar ran y dug
GRUFFUDD BENRHAW, neu PENRHAW (fl. 15fed ganrif), bardd y gwyddys ei fod yn ŵr o Frycheiniog ac o dylwyth yr Awbreaid. Cadwyd cyfres o englynion a fu rhwng Gruffudd ap Nicolas, Owain Dwnn, ac yntau. Ceir darnau o ryddiaith gyda'r rhain, a'r cyfan yn rhoi gwahanol helyntion y Fenrhaw, a oedd yn 'ddyn dyrys drwg ei reol.' Rhoir hanes ei garcharu yng Nghaerfyrddin a'i ryddhau drwy gymorth Gruffudd ap Nicolas; ei ail-garcharu a thalu ei ddyled gan Tomas

Search results

61 - 72 of 269 for "Owain"