Dictionary of Welsh Biography

EDWIN (d. 1073), arglwydd Tegeingl (h.y. cymydau Rhuddlan, Coleshill, a Prestatyn), a 'sylfaenydd' un o 'Bymtheg Llwyth Gwynedd.' Bu Tegeingl yn rhan o frenhiniaeth Seisnig Mercia am dros dair canrif, h.y. nes ailgoncweriwyd hi gan Ddafydd ab Owain Gwynedd yn y 12fed ganrif. Mewn rhai achau dywedir fod Edwin yn or-or-wyr i Hywel Dda ac mai Ethelfleda, merch Edwin, brenin Mercia, oedd ei fam. Priododd Iwerydd, chwaer Bleddyn ap
ELIDIR SAIS (fl. niwedd y 12fed ganrif a hanner cyntaf y 13eg.), bardd Canodd englynion marwnad i Rodri ab Owain Gwynedd (bu farw 1195) ac i Ednyfed Fychan. Nid Sais mohono, oblegid dywed Gwilym Ddu (The Myvyrian Archaiology of Wales, 277B) fod Elidir yn 'ŵr o ddoethion Môn, mynwes eigion,' a rhydd ei waith gyda chynnyrch prifeirdd eraill yn 'iawn ganon,' neu'n safon i feirdd. Canu crefyddol yw'r rhan fwyaf o'i gynnyrch, ac fe'i ceir yng nghasgliad y Dr. Henry Lewis
ELLIS, JOHN (1760 - 1839), cyfrwywr a cherddor nghapel Pall Mall. Yn 1828 ymunodd ag eglwys Bedford Street, a gwnaed ef yn arweinydd y canu yno. Cyfansoddodd lawer o anthemau, a cheir ' Molwch yr Arglwydd,' ' Duw yn ddiau a glybu,' a ' Cân Moses ' yn Y Gyfres Gerddorol wedi eu trefnu gan ' Owain Alaw '. Erys y dôn ' Eliot,' 9.8., a ymddangosodd o dan yr enw ' Hill Street ', yn Y Dysgedydd, Ionawr 1822, yn boblogaidd. Bu farw 31 Ionawr 1839, a
ELSTAN GLODRYDD, 'tad' y pumed o lwythau brenhinol Cymru farw 1140) bump o feibion. Lladdwyd dau o'r rhain, HYWEL a CADWGAN, yn 1142, ac un arall, Maredudd, yn 1146. Rhannodd y ddau arall y tiroedd; teyrnasai CADWALLON (bu farw 1179) ar Faelienydd, ac EINION CLUD (bu farw 1177) ar Elfael. Anghytunent, ac yn 1160 cydiodd Cadwallon yn Einion a'i draddodi i Owain Gwynedd - traddododd Owain ef i'r brenin Harri II, ond llwyddodd Einion i ddianc o'r carchar. Yn
EUTUN, OWAIN (fl. c. 15fed ganrif), bardd
EVANS, BERIAH GWYNFE (1848 - 1927), newyddiadurwr a dramodydd cystadlu yn yr eisteddfodau yn y cyfnod hwn; yn 1879, yn eisteddfod Llanberis, gwobrwywyd ei ddrama, 'Owain Glyndŵr,' ac o hynny ymlaen bu ef yn un o arloeswyr mudiad y ddrama yng Nghymru. Gadawodd yr ysgolion yn 1887 ac ymunodd â staff y South Wales Daily News yng Nghaerdydd; bu'n golygu adran Gymraeg y Cardiff Times and South Wales Weekly News. Yn 1892, ar wahoddiad cwmni'r Genedl Gymreig, cwmni yr
EVANS, LEWIS PUGH (1881 - 1962), milwr a ffigwr cyhoeddus, Brigadydd Gadfridog, VC, CB, CMG, DSO hen deulu o Sir Feirionnydd a allai olrhain ei gwreiddiau'n ôl i Ail Lwyth Brenhinol Cymru. Ymysg ei hynafiaid yr oedd teulu Vaughan o Gorsygedol a theulu Owen o Ddolgellau (gan gynnwys y Barwn Lewis Owen, A.S., siryf a Barwn y Trysorlys am Ogledd Cymru – honnai ei wraig ei bod yn ddisgynnydd o chwaer Owain Glyndwr), Gruffydd Dda a ymladdodd ym mrwydr Agincourt, a Syr Gruffydd ab Adda o
FITZ ALAN family, arglwyddi Croesoswallt, Clun, ac Arundel Tywysog Du. Yn nechrau y 15fed ganrif bu THOMAS FITZ ALAN yn un o'r comisiwn a enwyd i amddiffyn y gororau ar ôl brwydr Amwythig, 1403, ac yn y flwyddyn ddilynol bu'n arwain y fyddin frenhinol yng Ngogledd Cymru yn erbyn Owain Glyndwr.
FITZ WARIN family, arglwyddi Whittington, Alderbury, Alveston, Hawise, ferch John Lestrange. Bu Fulk farw yn 1315 a'i weddw ar 11 Mai 1336. Bu un WILLIAM FITZ WARIN, a oedd efallai o deulu arglwyddi Whittington, yn flaenllaw yn helyntion Cymreig y flwyddyn 1277; bu'n dyst i gytundeb rhwng Pain de Chaworth a Rhys ap Maredudd, ac yr oedd yn bresennol hefyd adeg cwymp Gruffydd a Chynan, meibion Maredudd ap Owain, Llywelyn eu nai, a Rhys ap Rhys Fychan. Yn y 15fed
FITZOSBERN, WILLIAM (d. 1071), iarll Henffordd, arglwydd Breteuil yn Normandy Mercia yn 1067 a pharhau yn y cyswllt hwnnw nes i wŷr Mercia ymostwng yn derfynol yn 1070. Gorchfygodd Fitzosbern Faredudd a Rhys ab Owain, Deheubarth, a Chadwgan ap Meurig, Morgannwg (c. 1070), adeiladodd gestyll yn Wigmore, Clifford, Ewias Harold, Trefynwy, a Chepstow, a gorchfygodd Gwent. Ystyrid yn Lloegr ei fod yn ŵr gerwin, eithr yr oedd yn gymodlawn yn ei ymwneud â Chymry Gwent, gan adael i
FITZSTEPHEN, ROBERT (d. c. 1183), un o goncwerwyr Iwerddon mab Stephen, cwnstabl castell Aberteifi yn 1136, a Nest, merch Rhys ap Tewdwr. Yr oedd yn berchen ar diroedd yng Nghemais a dilynodd ei dad fel cwnstabl Aberteifi. Pan ymosododd Harri II ar deyrnas Owain Gwynedd yng Ngogledd Cymru yn 1157, aeth Robert â llynges i'w gynorthwyo. Fe'i clwyfwyd yn ddrwg yn yr ymladd, ond dihangodd i'r llongau gerllaw. Ymddengys iddo amddiffyn castell Aberteifi dros
FOLEY, Syr THOMAS (1757 - 1833), llyngesydd Owain Glyn Dŵr; a dywedir i bump o'r teulu gael eu lladd ym mrwydr Colby Moor (gerllaw) yn 1645. Tad ein Foley ni oedd JOHN FOLEY, a brawd i John oedd THOMAS FOLEY (capten yn y llynges; yr oedd ef gydag Anson ar ei fordaith o gwmpas y byd, yn 1740-4), a fu farw yn 1758. Cafodd John Foley dri mab - un o Herbertiaid Cwrt Henry yn Sir Gaerfyrddin oedd ei wraig. Y mab hynaf, ac aer Ridgeway, oedd JOHN

Search results

49 - 60 of 269 for "Owain"