Dictionary of Welsh Biography

DAFYDD ap GWILYM (fl. 1340-1370), bardd , fel gwr a gosbwyd gan Dduw am ymosod ar eiddo Gerallt Gymro. Yr oedd wyr i hwnnw o'r un enw ag yntau, gorhendaid y bardd, yn gwnstabl Cemais yn 1241. Yn 1244 cynorthwyodd y Saeson i ymosod ar Faredudd ab Owain o Geredigion, ac yn dâl am hynny cafodd dir yn y wlad honno, ac erbyn 1252 yr oedd yn feili dros y brenin yn yr ardal o gwmpas Llanbadarn Fawr. Yn 1260 yr oedd yn gwnstabl Aberteifi. Ceir enw
DAFYDD ap LLYWELYN (d. 1246), tywysog Hydref 1238 cyfarfu holl is-dywysogion Cymru yn Ystrad Fflur a chymryd llw i fod yn ffyddlon i'r aer cydnabyddedig, a heb golli amser cymerodd Dafydd oddi ar ei frawd y cwbl o'i diroedd yn ne Powys gan adael cantref Llŷn yn unig iddo. Y flwyddyn ddilynol bu cynhadledd rhwng cefnogwyr y ddau frawd; manteisiodd Dafydd yn fradwrus ar y cyfle i ddal Gruffydd ac Owain ei fab a'u carcharu yng nghastell
DAFYDD ap MAREDUDD ap TUDUR (fl. 1460) Dregynon, un o feirdd llai toreithiog hanner olaf y 15fed ganrif Canodd foliant i Hywel Colunwy (nid i Hywel ap Siencyn), Dafydd Deuddwr, Watcyn ap Tomas ap Rhoser, Dafydd ap Gruffudd Deuddwr (Peniarth MS 64, f.243) a Dafydd ab Owain, abad Ystrad Marchell, a hefyd gywyddau o nodwedd grefyddol, megis 'I'r Grog Dduw.' Gellir tybio oddi wrth gynnwys 'Tebic ywr byd kyngyd kaeth' i'r bardd fynd yn ddall yn ei henaint.
DAFYDD ap OWAIN - see OWAIN, Syr DAFYDD
DAFYDD ap SIANCYN (SIENCYN) ap DAFYDD ap y CRACH (fl. tua chanol y 15ed ganrif), cefnogwr plaid y Lancastriaid, a bardd Disgynnai, ar ochr ei dad, o Marchudd (Peniarth MS 127; Powys Fadog, vi, 221), ac, ar ochr ei fam, o'r tywysog Llywelyn ap Iorwerth (Peniarth MS 127 (105), Peniarth MS 129 (128,130); Dwnn, ii, 102, 132). Margred, merch Rhys Gethin, un o gefnogwyr Owain Glyn Dwr (gweler Lloyd, Owen Glendower, 66), oedd ei fam. Adroddir hanes ei gampau yn ystod Rhyfeloedd y Rhosynnau gan Syr John Wynn yn ei The
DAFYDD BENFRAS (fl. 1230-60), bardd Enw ei dad oedd Llywarch, a Môn oedd ei gartref. Canodd fawl i Lywelyn ab Iorwerth, a marwnad iddo (1240). Canodd farwnadau hefyd i Ruffudd ap Llywelyn (1244) a Dafydd ap Llywelyn (1246). Yn fuan wedi i Lywelyn ap Gruffudd gychwyn ar ei ymgyrchoedd yn erbyn ei frawd Owain yn 1255 ac yn erbyn Saeson y Berfeddwlad yn 1256, cawn Ddafydd Benfras yn canu iddo yntau, a cheir cyfeiriadau yn ei awdlau at
DAFYDD DARON (fl. 1400), deon Bangor allan o'i wlad oherwydd iddo gynorthwyo Owain Glyn Dŵr; dywed hefyd fod y deon yn ŵr o gyfoeth ac yn fab i Evan ap Dafydd ap Griffith, yn disgyn o Garadoc ap Iestyn. Y mae'r honiad mai yn ei dŷ ef yr arwyddwyd y ' Cytundeb Tridarn ' yn fwy amheus. Yn ôl Hall, croniclydd o Sais, a'r unig awdurdod sy'n dywedyd ymhle'r arwyddwyd y ddogfen honno, yn nhŷ archddiacon Bangor yr arwyddwyd hi, ac felly ni
DAFYDD GAM (d. 1415), milwr Cymreig gwrthryfelwyr (Cal. Pat. Rolls, 11); dywed yr hanesydd Ysgotaidd, Walter Bower, iddo chwarae'i ran yn y fuddugoliaeth ar Owain Glyn Dwr ym Mhwll Melyn, gerllaw Caerbuga, 5 Mai 1405 (Scotichronicon, ed. W. Goodall, 1759, ii, 452). Y mae'r dyddiad hwn yn peri bod rhaid amau cywirdeb y stori wybyddus am ei ymosodiad ar Glyn Dwr yn y senedd a gyfarfu ym Machynlleth yn 1404; rhaid amau'r stori ar gyfrifon eraill
DAFYDD LLWYD ap Dafydd ab Einion ap Hywel (d. cyn 1469), gŵr o fri yng Nghydewain yng nghanol y 15fed ganrif, a noddwr hael i'r beirdd Olrheiniai ei ach o Elystan Glodrydd. Symudasai un o'i hynafiaid o Gefnllys i Fochdre, ac ymsefydlodd ei dad yn y Drenewydd. Canwyd ei glodydd gan Lewis Glyn Cothi, Llawdden, a Guto'r Glyn, a phwysleisir cyfoeth ei wleddoedd a'i haelioni i'r beirdd. Ymddengys fod Hywel Swrdwal yn fath ar fardd teulu iddo, a bu ef farw ychydig o flaen ei noddwr. Ei wraig oedd Gwenllian ferch Maredudd ab Owain ap
DAFYDD, OWEN (1751 - 1814?), bardd cefn gwlad a baledwr . Gorffennodd ei yrfa ym Melin y Gurnos, Cwmtawe. Codwyd cofadail ar ei fedd ym mynwent y plwyf, Ystradgynlais yn 1869; dywedir ar honno ddarfod ei eni yn 1751 ac iddo farw 29 Mawrth 1813. Eithr dywed Thomas Levi (Y Traethodydd, 1866, 406) iddo farw 29 Mawrth 1813 yn 62 oed, a dywed Glasnant Jones (Y Geninen, Mawrth 1906) iddo farw yn 1816 yn 65 oed. Bernir mai ef yw'r ' Owain William, Gurnos Mill ' y ceir
DANIEL ap LLOSGWRN MEW, bardd Ceir awdl-farwnad i Owain Gwynedd (bu farw 1170) a briodolir iddo yn Hendreg. MS. 21ab, a The Myvyrian Archaiology of Wales, 193a. Y mae 'Llyfr Coch Hergest,' col. 1401, yn priodoli iddo gadwyn o englynion marwnad i Ruffudd ap Cynan ab Owain Gwynedd (bu farw 1200) a geir yn Hendreg. MS. 113b ac yn y The Myvyrian Archaiology of Wales, 204b, fel gwaith Llywarch ab Llywelyn (Prydydd y Moch). Ni
DAVIES, BRYAN MARTIN (1933 - 2015), athro a bardd agosach at ei deulu. Yn ardal Wrecsam, dros y blynyddoedd, byddai'n mwynhau cwmni Cymry lleol diwylliedig megis y bardd Euros Bowen, a'i gymydog yn Rhiwabon, y cyn-reolwr pwll glo a'r gwleidydd Tom Ellis; bu hefyd yn un o sylfaenwyr y gymdeithas lenyddol leol, Cymdeithas Owain Cyfeiliog. Er hyn oll, ardal Brynaman oedd lleoliad a deunydd y gyfres o gerddi a ddaeth ag ef i amlygrwydd cenedlaethol fel

Search results

25 - 36 of 269 for "Owain"