Dictionary of Welsh Biography

REES, WILLIAM (Gwilym Hiraethog; 1802 - 1883), gweinidog Annibynnol, llenor, golygydd, ac arweinydd cymdeithasol Cymdeithas y Cymmrodorion, ond bu farw cyn ei dderbyn. HENRY REES (1837 - 1908), gweinidog Crefydd Mab William Rees. Dechreuodd bregethu yn 1856. Bu yn athrofa Aberhonddu (1859-1862), ac yna'n weinidog yng Nghaerlleon Fawr (1862-1885) a Bryngwran (Môn) o 1885 hyd ei ymddeoliad yn 1897. Bu farw 24 Chwefror 1908. Cyhoeddwyd cofiant iddo, gyda rhai o'i bregethau, gan R. P. Williams, yn 1909.
RHISIERDYN (fl. ail hanner y 14eg ganrif), bardd Hwlcyn ap Howel ap Ierwerth Ddu o Bresaddfed, Môn ('Cad ddirwy keidw ddwyrodd') ac yn ei briodoli i Risierdyn. Sonnir yn y cywydd hwn am Hwlcyn yn mynd ar bererindod i Gaersalem.
RHODRI ab OWAIN (d. 1195), tywysog yng Ngwynedd mab Owain Gwynedd a Christina, a brawd iau Dafydd I. Yr oedd ei gyfran ef o diriogaeth Owain Gwynedd ym Môn ac Arfon eithr alltudiwyd ef o'r gyfran honno yn 1190 gan ei neiaint, Gruffydd a Maredudd, meibion Cynan. Yn 1193 llwyddodd i adennill Môn dros dymor trwy gymorth llu o Ynys Manaw - yr oedd cyn hynny wedi ymrwymo i briodi merch i frenin Manaw. Ni wyddys a fu iddo ddychwelyd o'i alltud a
RHYS NANMOR (fl. 1480-1513), cywyddwr bennaf, a chanai iddo rhwng 1485 a 1513. Ni ellir amseru dim o'i ganu ar ôl 1513. Canodd farwnad i'r tywysog Arthur, mab hynaf Harri VII, yn 1502, a'r Awdl Fraith i groesawu Harri VIII i'r orsedd yn 1509. Canwyd marwnad iddo gan Lewys Môn, a fu farw yn 1527. Dywedir ynddi mai yn Maenor Fynyw, sef Tŷ Ddewi, y trigai Nanmor. Nid oes gofnod iddo fyw yn y gogledd.
RHYS PENNARDD (fl. c. 1480), bardd Llywelyn ap Gutun ddychan i Rys ac i ddau fardd arall, Hywel ap Rheinallt a Lewys Môn.
RHYS, Syr JOHN (1840 - 1915), ysgolhaig Celtig ym Mangor, ac ar derfyn ei gwrs, fe'i penodwyd yn athro ysgol Frutanaidd Rhos-y-bol, Môn. Ymddiddorai mewn ieitheg a hynafiaethau, a daeth i sylw'r canghellor James Williams, Llanfairynghornwy, a Morris Williams ('Nicander'), Amlwch. Dywedir mai un o'r rhain a'i cyflwynodd i Charles Williams, pennaeth Coleg Iesu, Rhydychen, a ffrwyth hynny oedd cael ysgoloriaeth yn y coleg hwnnw, ac ymaelodi yno yn
RHYS, JOHN DAVID (Siôn Dafydd; 1534 - 1609?), meddyg a gramadegwr Ganwyd yn Llanfaethlu ym Môn o deulu gwerinaidd, ond yn disgyn o uchelwyr. Addysgwyd ef yng Ngholeg Christ Church, Rhydychen, ac yn 1555 neu'n fuan wedyn aeth i'r Cyfandir. Teithiodd lawer yno - tystia ef ei hun iddo fod yn Fenis, Creta, a Chyprus - a bu ym Mhrifysgol Siena yn yr Eidal, lle y graddiodd yn ddoethur mewn meddygiaeth. Bu hefyd yn athro mewn rhyw fath o ysgol ym Mhistoia. Ni wyddys
RICHARDS, GRAFTON MELVILLE (1910 - 1973), ysgolhaig Cymraeg gyfrifol am yr enwau o Gymru yng nghyfrol gwasg Batsford The names of towns and cities in Britain (1970) a golygodd Atlas Môn yn Gymraeg a Saesneg yn 1972. Ymddangosodd llu o erthyglau, ymdriniaethau a nodiadau ar enwau lleoedd sydd hefyd yn ganllawiau sicr i egluro methodoleg astudio'r maes dyrys hwn: casglwyd cyfres o erthyglau a ymddangosodd dros gyfnod hir yn Y Cymro yn Enwau Tir a Gwlad, gol. Bedwyr
RICHARDS, JOHN (Iocyn Ddu; 1795 - 1864) mynnodd gan y trydydd beirniad, 'Chwaneg Môn' (Joseph Jones), a oedd ar y dechrau am wobrwyo ' Bardd Du Môn' (R. M. Williamson), ddyfarnu gydag ef dros 'Nicander'; bu'r peth yn destun dadl frwd yn y Wasg, na larieiddiwyd dim arni gan y ffaith mai Eglwyswyr oedd y beirniaid a'r bardd a orfu, a'r beirniad a'r bardd arall yn Ymneilltuwyr. Bu 'Iocyn Ddu' farw 17 Tachwedd 1864.
ROBERT, GRUFFYDD (c. 1527 - 1598), offeiriad, gramadegydd a bardd Ngholeg Eglwys Crist rhwng 1550 a 1555, yno y graddiodd Morys Clynnog a Siôn Dafydd Rhys, ac nid yw'n annichon mai Eglwys Crist oedd coleg Gruffydd Robert yntau. Yn Nhachwedd 1558, tra oedd eto mewn is-urddau, penodwyd Gruffydd Robert gan yr archesgob Reginald Pole yn archddiacon Môn; ond gan i'r frenhines Mari farw ryw fis wedi hynny, gellir bwrw mai byr fu ei arhosiad yno. Gwrthododd gydnabod awdurdod
ROBERT, GRUFFYDD (c.1522 - c.1610), offeiriad, gramadegydd, a bardd yng Nghaergrawnt. Yn 1558, fe'i penodwyd yn archddiacon Môn, ond gan i'r frenhines Mari farw ryw fis wedi hynny, gellir bwrw mai byr fu ei arhosiad yno. Gwrthododd gydnabod awdurdod y frenhines Elisabeth mewn materion ysbrydol, ac aeth ef a Morys Clynnog i'r Cyfandir. Arhosodd Morys Clynnog yn Brussels a Louvain, ac efallai mai dyna hanes Gruffydd Robert, yntau, er y gellid barnu wrth a ddywedir ar
ROBERTS family Mynydd-y-gof, a nith i Simon Lloyd o'r Bala. Cyfrifid mai ef, ymhell cyn diwedd ei oes, oedd pen blaenor y Methodistiaid Calfinaidd ym Môn; dyn difrif, cynnil ond nid cybyddlyd, tipyn o deyrn efallai - ar ryw olwg, ymgorfforiad o hen Fethodistiaeth yr ynys. Bu farw 12 Ionawr 1869 'yn ei 81 mlwydd' meddai ei fab Robert, a chladdwyd yn Llanfachraeth. Cafodd deulu mawr (gweler J. E. Griffith, Pedigrees, 383 - ond

Search results

301 - 312 of 403 for "Môn"