Dictionary of Welsh Biography

JAMES, JAMES (SPINTHER) (1837 - 1914), un o haneswyr enwad y Bedyddwyr gasgliadau o emynau; ond y mae'n llawer mwy adnabyddus fel sgrifennwr ar hanes, yn enwedig hanes ei enwad. Cyfrannodd nifer mawr o ysgrifau a phenodau i lyfrau fel Cymru ' Meudwy Môn ' (Owen Jones), Hanes y Brytaniaid a'r Cymry ' Gweirydd ap Rhys ' (R. J. Pryse), ac Enwogion y Ffydd. Gyda ' Ioan Emlyn ' (John Emlyn Jones), cwplaodd Y Parthsyllydd (1870-5 - gweler hanes y llyfr yn Cardiff Catalogue). Ond
JAMES, OWEN WALDO (1845 - 1910), gweinidog y Bedyddwyr Ganwyd yn Llanfachraeth, Môn, yn fab i John a Margaret James, ac yn frawd i Edward James, Nefyn. Annibynwyr oedd ei deulu, ond ymaelododd ef gyda'r Bedyddwyr ym Mhont-yr-arw yng nghyfnod gweinidogaeth John Jones ('Mathetes'), ac ef oedd un o'r chwe myfyriwr cyntaf i'w derbyn i Goleg Llangollen. Ordeiniwyd ef yn Hebron, Dowlais, 1865, a symudodd i'r Tabernacl, Merthyr, 1872, Ebeneser, Aberafan
JARMAN, ELDRA MARY (1917 - 2000), telynores ac awdur gwasanaeth i Fyddin Tir y Menywod. Cafodd fis o hyfforddiant yng Ngholeg Amaethyddol Llysfasi i ddysgu sut i fwydo ieir, trin defaid a charthu cytiau moch. Treuliodd naw mis wedi hynny yn gweithio yn Baron Hill, Ynys Môn, plas a ddygwyd i feddiant gorfodol y llywodraeth ar ddechrau'r rhyfel. Tua'r cyfnod hwn hefyd y daeth i adnabod ei gŵr, Alfred Owen Hughes Jarman (1911-1998), a oedd yn diwtor yn Adran
JEFFREYS, GEORGE (y barwn Jeffreys 1af, first baron Jeffreys of Wem), (1645 - 1689), barnwr Ganwyd 15 Mai 1645 yn Acton, Wrecsam, chweched mab John Jeffreys a'i wraig Margaret, merch Syr Thomas Ireland, Bewsey, Lancashire ('a very pious good woman ' yn ôl ei mab). Ei daid oedd John Jeffreys (bu farw 1622), prif farnwr cylchdaith Môn y sesiwn fawr; ef oedd y cyntaf i fabwysiadu cyfenw'r teulu, ef a osododd sylfeini stad Acton trwy ychwanegu a chadarnhau'r tiroedd a ddaliai y rhai hyn
JENKINS, EVAN (1895 - 1959), bardd Llanifhangel-y-Creuddyn. Bregus oedd ei iechyd, ac nid oedd gwaith ysgol yn dygymod ag ef. Felly cymerodd swydd ysgrifennydd Undeb Cymdeithasau Cyfeillgar Ceredigion yn 1924, a daliodd hi tan 1948. Ef oedd prif symbylydd yr egni barddol yn ardal Ffair-rhos. Yr oedd yn aelod o dîm ymryson beirdd Ceredigion. Enillodd gadair Eisteddfod y De, Treorci, ddwywaith, coron Eisteddfod Môn, a gwobrau am delynegion
JENKINS, HERBERT (1721 - 1772), cynghorwr bore gyda'r Methodistiaid, a gweinidog Annibynnol wedyn Ganwyd ym Mynydd-islwyn. Yn ôl Bradney (Hist. of Mon., I, ii, 442), yr oedd yn fab i Herbert Jenkins ac yn ŵyr i'r William Jenkins o blwyf Aberystruth a oedd yn gurad Trefethin (Pontypŵl) o 1726 hyd 1736 ac yn cadw ysgol yno. Efallai i rieni'r ŵyr droi'n Ymneilltuwyr; y mae traddodiad eu bod yn ddeiliaid i Edmund Jones, a chan Ymneilltuwr (Bernard Fosket) ym Mryste yr addysgwyd y bachgen. Atynwyd
JOHN ap JOHN (1625? - 1697), Apostol y Crynwyr yng Nghymru diogelu a threfnu, sefydlu cyfarfodydd misol, cyfarfodydd hanner-blynyddol, ac, yn 1682, y cyfarfod blynyddol. Erbyn 1686 yr oedd yn dechrau tycio peth ym Môn - ' truth hath got some entrance into Anglesey.' Ond, gan drymed yr erledigaeth, aeth rhai cannoedd o'r Crynwyr Cymreig i Pennsylvania o 1681 ymlaen, gan wanychu'r mudiad yma yn enbyd. Bu'n ddiwyd hyd y diwedd. Buasai ei wraig, Katrin, farw yn
JOHN, EDWARD THOMAS (1857 - 1931), diwydiannwr a gwleidyddwr safodd fel ymgeisydd Llafur yn rhanbarth arall y sir, ond trechwyd ef gan Syr D. S. Davies - a hefyd fel Llafurwr ym Môn yn 1922 (yr oedd ar y pryd yn byw ym Mhlas Llanidan). Ar hyd ei yrfa wleidyddol bu'n selog iawn dros ymreolaeth i Gymry, a bu wrthi'n ddyfal yn casglu gwybodaeth ystadegol tuag at atgyfnerthu'r ddadl economaidd dros ymreolaeth Gymreig. Bu am ddeng mlynedd yn llywydd Undeb y
JONES, BENJAMIN (1756 - 1823), gweinidog gyda'r Annibynwyr aeth i athrofa y Fenni; urddwyd ef yn 1779 yn weinidog eglwys Pencader. Yn 1784 symudodd i Fôn i ofalu am eglwysi Rhosymeirch a Chapel Mawr; yn 1789 aeth i Benlan, Pwllheli. Bu ei weinidogaeth ym Môn yn achlysur i gychwyn amryw achosion megis y Talwrn, Amlwch, a Biwmares, ond wedi symud i Bwllheli nid ymddengys iddo ymddiddori cymaint mewn sefydlu achosion yn y wlad oddi amgylch. Cyfrifid ef yn
JONES, BENJAMIN (P[rif] A[rwyddfardd] Môn; 1788 - 1841), bardd, llenor, a Bedyddiwr pybyr o Saesneg William Rushton, ieu., Lerpwl. Cadwyd amryw o'i lawysgrifau personol yng nghasgliad William Roberts ('Nefydd') yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ac yn eu plith ddarn o hanes y Bedyddwyr ym Môn.
JONES, BENJAMIN (1865 - 1953), canghellor eglwys gadeiriol Bangor Ganwyd ym Minffordd, Llangeinwen, Môn, 17 Mai 1865, yn fab i was fferm o'r enw Thomas Jones, a'i wraig Ann (ganwyd Williams). Wedi cyfnod yn ddisgybl-athro yn ysgol S. Paul, Bangor, penderfynodd fynd yn offeiriad. Addysgwyd ef, 1889-90, yn ysgol ddiwinyddol Bangor (dan nawdd hostel yr eglwys, lle ceid hyfforddiant mewn darllen, pregethu, ymweld, etc.), ac yn 1890 ymaelododd ym Marcon's Hall
JONES, Syr CYNAN (ALBERT) EVANS (Cynan; 1895 - 1970), bardd, dramodwr ac eisteddfodwr Goleg y Bala, ac yn 1920 ordeiniwyd ef a'i sefydlu yn weinidog yr eglwys Bresbyteraidd ym Mhenmaen-mawr. Yno y bu hyd 1931, pan benodwyd ef yn diwtor yn Adran Allanol coleg Bangor, gyda chyfrifoldeb arbennig am Ynys Môn. O 1936 hyd nes ymddeol yn 1960 bu'n diwtor staff, a'i bynciau oedd drama a llenyddiaeth Gymraeg. Ond daliodd i bregethu yn gyson ar hyd ei oes. Daeth Cynan yn amlwg iawn ym mywyd

Search results

145 - 156 of 403 for "Môn"