Dictionary of Welsh Biography

FFINIAN (fl. 6ed ganrif), sant 'Fuchedd' er hynny mai yng Nghymru y derbyniodd Ffinian ei addysg a'i hyfforddiant. Pan yn 30 oed, daeth Ffinian drosodd i Hen Fynyw lle y cyfarfu â thri o saint Cymru, Dewi, Gildas, a Chathmael, a'r ddau gyntaf ohonynt yn ymryson â'i gilydd yr adeg honno am arweinyddiaeth Cymru. Torrodd Ffinian y ddadl yn ffafr Dewi Sant. Dywedir iddo aros gyda'r henuriaid Prydeinig am 30 mlynedd, ac yn y cyfnod hwnnw
FFRANGCON-DAVIES, GWEN LUCY (1891 - 1992), actores ffosydd yng Ngwlad Belg ym Mai 1915, ddeng mis wedi iddo adael yr ysgol. Hyfforddodd David Ffrangcon-Davies ar gyfer yr offeiriadaeth ond, wedi iddo symud i Lundain, cychwynnodd ar yrfa fel bariton proffesiynol. Bu'n canu yn America ac Ewrop, ac ymgartrefodd y teulu am rai blynyddoedd ym Merlin, lle dysgodd Gwen Almaeneg. Wrth iddo ddod yn enwog aeth ei ymddygiad yn fwyfwy anwadal. Dioddefodd chwalfa
FIELD, THEOPHILUS (1574 - 1636), esgob Ganwyd 1574, bu farw 2 Mehefin 1636; bu'n esgob Llandaf 1619-27, Tyddewi 1627-35, a Henffordd 1635-6. Adroddir hanes ei yrfa bur fraith yn y D.N.B. Yr unig reswm dros ei gynnwys yn y gyfrol hon yw mai efe a roes fenthyg Llyfr Llandaf i John Selden, ac mai Field yw'r esgob diwethaf a dorrodd ei enw yn y llyfr. Dyna'r sut na chafodd Llandaf byth mo'r llyfr yn ei ôl; treiglodd o ddwylo Selden i
FINCH, HAROLD JOSIAH (1898 - 1979), gwleidydd Llafur Ganwyd ef yn y Barri ar 2 Mai 1898, yn fab i Josiah Coleman Finch, arolygwr ar y rheilffyrdd, ac Emmie Keedwell. Addysgwyd ef yn ysgol elfennol y Barri. Gweithiodd fel clerc i Gwmni Rheilffyrdd y Barri, 1912-19, ac yna fel clerc i Swyddfa Glowyr Ardal Cwm Tredegar. Bu'n ysgrifennydd i Ardal Tredegar o Ffederasiwn Glowyr De Cymru, 1919-34. Bu hefyd yn ysgrifennydd iawndal i Ffederasiwn Glowyr De
FISHER, FRANCIS GEORGE (1909 - 1970), dramodydd a chynhyrchydd drama sefydlog i Gymdeithas Ddrama Llangefni, a thrwy hynny greu'r Theatr Fach a agorodd ym Mhencraig, Llangefni, ym Mai 1953. Yno cafodd fod yn gyfarwyddwr theatr a gwireddu ei freuddwyd am theatr amatur yn cyflwyno dramâu yn gyson yn Gymraeg ac yn Saesneg yn ôl safonau cwbl broffesiynol.
FISHER, JOHN (1862 - 1930), ysgolhaig Cymraeg Genedlaethol Cymru. Bu farw 9 Mai 1930, a chladdwyd ef ym mynwent eglwys gadeiriol Llanelwy.
FITZ WARIN family, arglwyddi Whittington, Alderbury, Alveston, Angharad merch Madog ap Gruffydd â mab Fulk, ond ni bu priodas; nid oes sicrwydd ai gwrthwynebiad Llywelyn a achosodd fethiant y cynllun. Ar ôl ei fuddugoliaeth yn Lewes ar 14 Mai 1264, ceisiodd Simon de Montfort gynhorthwy Llywelyn ap Gruffydd trwy ganiatáu iddo, ar 22 Mehefin 1265, wasanaeth ffiwdal arglwydd Whittington; yn ôl cytundeb Trefaldwyn, 29 Medi 1267, cysylltwyd y wlad unwaith eto â Chymru
FITZGERALD, DAVID (d. 1176), esgob Tyddewi, 1148-76 Gymreig a Normanaidd. Fe'i cysegrwyd yn esgob gan yr archesgob Theobald ar 19 Rhagfyr 1148 yng Nghaergaint, ac addawodd gydnabod awdurdod Caergaint fel mam-eglwys dros Dyddewi. Ar 3 Mehefin 1162 cymerodd ran - gyda Nicholas, esgob Llandaf - yng nghysegriad Thomas, archesgob Caergaint, ac ar 19 Mai 1163 yr oedd yn bresennol yn y cyngor a alwasai'r pab Alexander III yn Tours, gan godi treth ar y clerigwyr
FITZGERALD, MAURICE (d. 1176), un o goncwerwyr Iwerddon ymdrech aflwyddiannus a wnaethpwyd i adennill castell Llansteffan oddi wrth y Cymry. Yn ddiweddarach cymerodd Maurice a'i hanner-brawd Robert Fitzstephen ran bwysig yng nghoncwest Iwerddon. Yn 1169 glaniodd yn Wexford gyda'i ganlynwyr ac arweiniodd y fintai Saeson yn erbyn Dulyn. Am ei wasanaeth rhoddodd yr iarll Rhisiart gantref Kildare iddo ac o'r diwedd ymsefydlodd yno. Dywedir mai Alice, ŵyres Roger
FITZGERALD, MICHAEL CORNELIUS JOHN (1927 - 2007), brawd o Urdd Carmel, offeiriad, athronydd a bardd gyda'r canlyniad iddo ddod yn argyhoeddedig mai yng Nghymru y dylai ddilyn ei alwedigaeth, ac felly y bu. Yn 1942 aeth i frodordy'r Carmeliaid yn Kinsale, de Iwerddon, i ymuno â'r urdd, gan fabwysiadu'r enw crefydd John (ar ôl ei nawddsant, y Sbaenwr mawr o gyfrinydd Ioan y Groes), ac o hynny hyd 1948 bu'n nofis yn Iwerddon, gan broffesu ei addunedau cyntaf fel brawd yn 1943. Tra oedd yno, aeth i Goleg
FLYNN, PATRICIA MAUD (Patti) (1937 - 2020), cerddor, awdur, ymgyrchydd Mileniwm Cymru yn gartref blynyddol iddo bob Calan Mai. Yn rhaglen yr ŵyl roedd gweithdai jazz i bobl ifainc a pherfformiadau i roi llwyfan i dalent ifanc o'r gymuned leol, yn ogystal â dathliad o dreftadaeth gerddorol Tiger Bay trwy lwyddiannau ei berfformwyr jazz. Roedd Patti Flynn yn hyrwyddwr ac yn ymgyrchydd cryf dros Hanes Pobl Ddu. Fel yr oedd tirwedd yr hen Tiger Bay yn trawsnewid, gyda rhaglen
FOOT, MICHAEL MACKINTOSH (1913 - 2010), gwleidydd, newyddiadurwr, awdur ddau yn gyfeillion agos. Ond siomwyd y ddau pan fu gwrthwynebiad cryf i'r cynlluniau cyn i'r mesur ar ddatganoli i Gymru a'r Alban gyrraedd Tŷ'r Cyffredin. Sylweddolwyd bod angen paratoi ar gyfer refferendwm. Llywiodd Foot y mesurau trwy Dŷ'r Cyffredin yn 1977, er mai John Morris oedd yr unig aelod arall o'r Cabinet a ddangosodd frwdfrydedd dros y Cynulliad. Bu canlyniad y refferendwm ym Mawrth 1979

Search results

445 - 456 of 1867 for "Mai"