Dictionary of Welsh Biography

MORRIS, JOHN RICHARD (1879 - 1970), llyfrwerthwr, llenor siop oedd ei stoc fawr o gerddoriaeth- cyhoeddodd restr o 800 o unawdau Cymraeg - a chadwai bob drama Gymraeg y medrai eu cael. Yr oedd yn awdur comedi, Luned (1928), ac wedi ymddeol ysgrifennodd Atgofion llyfrwerthwr (1963) a nofel, Allwedd Serch, sydd ymhlith ei bapurau yn Ll.G.C. Priododd (gwanwyn 1905?) a bu iddo ef a'i wraig Elizabeth ddau o blant a fu farw yn ifanc. Bu hi farw 21 Medi 1950 ac
MORRIS, RICHARD (1703 - 1779), sylfaenydd Cymdeithas y Cymmrodorion gwaith iddo ynglyn ag argraffu pamffledau Cymraeg; ac yn 1744 dewiswyd ef i arolygu argraffiad y S.P.C.K. - yn 1746 a 1752 y daeth dau 'argraffiad Richard Morris' allan, ac ystyrir hwy hyd heddiw'n waith da. Bu hefyd, trwy ddylanwad Meyrick eto, yn gwastatáu cyfrifon stad yr arglwydd Londonderry (i bob golwg, rhwng 1742 a 1747); ac wrth edrych yn ôl yn ei hen ddyddiau (1770), y mae'n enwi rhes o
MORRIS, WILLIAM (1705 - 1763), llythyrwr a llysieuegwr Nghymdeithas y Cymmrodorion - ef, i bob pwrpas, a ddewisodd 'aelodau gohebol' cyntaf y gymdeithas. Hysbys yw ei ran yn 'narganfyddiad' Goronwy Owen a 'Robin Ddu yr Ail o Fôn' (Robert Hughes). Ond fel llythyrwr y mae William Morris yn wir bwysig - ei lythyrau ef yw dwy ran o dair o gasgliad J. H. Davies. Darlunir holl fywyd Môn yn y llythyrau hyn, a hwy yw'r ffynhonnell bwysicaf ar hanes cymdeithasol yr ynys
MORRIS, WILLIAM (fl. 1829-73?), cynorthwywr i'r Comisiynwyr Addysg yng Nghymru, 1846-7, awduron Llyfrau Gleision enwog 1847 , gydag ysgol Sul dros 600. Ymwelodd â'i ysgol ei hun yng Nghaepant-tywyll, a gadewir ni i ddyfalu mai ysgol gan y Methodistiaid ydoedd am fod y Rhodd Mam yn cael ei arfer yno. Beth bynnag a ddywedir, erys yn ffaith mai Morris oedd y gorau o'r cynorthwywyr, fel y prawf yn enwedig ei adroddiadau am ysgolion Sir Gaerfyrddin - llawn, siarp ar brydiau, amhleidiol bob amser. Daeth allan o beiriau 1846-7 a'r
MORYS, HUW (Eos Ceiriog; 1622 - 1709), bardd ar destun 'Y Cogiwr.' Yn 1823 cyhoeddwyd casgliad o'i farddoniaeth yn ddwy gyfrol gan Walter Davies ('Gwallter Mechain') o dan y teitl Eos Ceiriog, sef casgliad o bêr ganiadau Huw Morus.… Ni chynnwys hwn ond y deuparth o'i waith a gadwyd mewn llawysgrifau, ac nid yw'r testun bob amser yn gywir wrth y llawysgrifau gorau - ac y mae un o'r rheini, sef Cwrtmawr MS 224B (sydd yn awr yn Ll.G.C.), gan
NICHOLAS, JOHN MORGAN (1895 - 1963), cerddor mawr ar bob agwedd ar fywyd cerddorol Cymru, yn enwedig trwy gyfrwng yr ysgolion haf rheolaidd i athrawon cerdd a gynhelid yn Harlech. Yn 1951 sefydlodd ac arwain Côr Cymreig Gŵyl Prydain, a ganodd trwy Gymru benbaladr ac yn Neuadd yr Ŵyl yn Llundain, a gwneud record hir. Bu hefyd yn arwain y côr ar achlysur agor Gemau'r Gymanwlad yng Nghaerdydd yn 1958. Wedi iddo ddychwelyd i Gaerdydd daeth yn
NICHOLAS, THOMAS EVAN (Niclas y Glais; 1879 - 1971), bardd, gweinidog yr Efengyl a lladmerydd dros y Blaid Gomiwnyddol Islwyn ap Nicholas cludwyd ef i garchar Abertawe a'u trosglwyddo i garchar mwy diogel Brixton. Y tu ôl i'r barrau lluniodd 150 o sonedau yn cyfleu ei argyhoeddiadau Cristnogol a Chomiwnyddol. Mynegodd gweinidogion yr efengyl o bob enwad, undebwyr llafur - yn arbennig y glöwyr - ac Aelodau Seneddol brotest am y carcharu, a chymerwyd eu hachos gan ddau far-gyfreithiwr galluog, D. N. Pritt ac Ithel Davies
NOAKES, GEORGE (1924 - 2008), Archesgob Cymru weddïau beunyddiol (bob amser yn y Gymraeg) ac nid âi i glwydo byth cyn 11.00 yr hwyr. Nid oedd byw ym Mhalas yr Esgob yn Abergwili, Caerfyrddin, ryw 50 milltir o gadeirlan Tyddewi, yn ddelfrydol. Gyrrai dros 30,000 milltir bob blwyddyn yn aml ar hyd ffyrdd cefngwlad a thynnai'r trafaelu a'r cyfarfodydd ef i ffwrdd o'r gwaith a ddymunai, ei awydd 'i ddangos Iesu' i bobl Gorllewin Cymru gan mai
NON(N) (fl. ddiweddar yn y 5ed ganrif), santes i'w henw. Gwell gan Doble (S. Nonna), er hynny, gredu mai gŵr o fynach a fu'n gydymaith i Ddewi Sant oedd y Nonna Cernywaidd. Edwyn traddodiad Llydewig Non wrth yr enw Melaria. Ceir yr eglwysi sydd yn arddel enw Non yng Nghymru bob un yn agos i eglwysi'n dwyn enw Dewi, sef Llannerchaeron a Llannon yng Ngheredigion a Llannon yn Sir Gaerfyrddin. Yr oedd hefyd gapelau yn dwyn ei henw ym mhlwyf Cregrina
NORTH, FREDERICK JOHN (1889 - 1968), daearegwr, addysgydd, hanesydd gwyddoniaeth a churadur amgueddfa diwydiannau cloddio, ac yn ei hanfod ef oedd sefydlydd yr adran ddiwydiant a sefydlwyd yn yr Amgueddfa Genedlaethol yn 1958. Yr oedd bob amser yn ymddiddori yng nghysylltiadau daeareg â phynciau eraill, fel y gwelir yn The stones of Llandaff cathedral (1958), Sunken cities, some legends of the coasts and lakes of Wales (1957), a Mining for metals in Wales (1962). Yr oedd yn guradur hyfedr a adeiladodd yr
O'NEIL, BRYAN HUGH ST. JOHN (1905 - 1954), archaeolegydd neu gomisiynu llawlyfrau awdurdodol ar henebion o bob cyfnod. Arbenigai mewn cestyll canoloesol. Yr oedd yn ddyfal ei gloddio, ac fe'i cofir yng Nghymru am ei waith ar fryngaerau cynhanesyddol Breiddin a Ffridd Faldwyn, Trefaldwyn, a Titterstone Clee, Sir Amwythig. Ymddiddorai mewn arian bath trwy gydol ei oes, ac etholwyd ef yn Gymrawd o'r Gymdeithas Numismatig Frenhinol. Teithiai'n eang, a
OWAIN ap CADWGAN (d. 1116), tywysog Powys gyrch ar ran y brenin yn erbyn cyd-dywysog yn Ne Cymru. Cyn hynny yr oedd (ar ôl dau gyfnod byr yn alltud yn Iwerddon) wedi dilyn ei dad, Cadwgan ap Bleddyn, fel ' brenin ' Powys (1111). Ar ddiwedd ei gyrch brenhinol i Gymru yn 1114 gofalodd Harri I, a fuasai bob amser yn bur amyneddgar tuag at Owain, ei gymryd gydag ef i Normandi lle y cafodd ei wneuthur yn farchog yn 1115. Ni adawodd Owain

Search results

361 - 372 of 579 for "Bob"