Dictionary of Welsh Biography

EINION OFFEIRIAD (fl. c. 1320), y gwr y cysylltir ei enw â'r gramadeg neu'r 'llyfr cerddwriaeth' cynharaf sydd gennym hynny yw, llyfr yn trafod celfyddyd cerdd dafod, ac yn rhoddi talfyriad Cymraeg o'r gramadeg Lladin a ddefnyddid yn yr Oesoedd Canol. Canodd awdl i Rys ap Gruffudd ap Hywel ap Gruffudd ab Ednyfed Fychan, a pherthyn hon i'r cyfnod 1314-22. Myn Syr Thomas Williams yn NLW MS 3029B mai gwr 'o Wynedd ' ydoedd, ac iddo lunio'r gramadeg 'yr ynrrydedd a Moliant' i'r un Rhys ap Gruffudd. Ni chyfeirir ato
EL KAREY, YOUHANNAH (1843/4 - 1907), cenhadwr Karey oedd y cenhadwr cyntaf. Ar ôl cael ei ordeinio yng Nghapel Regent's Park yng Ngorffennaf 1867, dychwelodd El Karey i Nablus yn Hydref y flwyddyn honno, gyda'i wraig gyntaf, Saesnes o'r enw Rachel Dawkins. Yno y dechreuodd ar waith mawr ei fywyd fel cenhadwr, gan bregethu yn Saesneg ac yn Arabeg ymhlith y boblogaeth Fwslemaidd yn bennaf. Mae'n debyg mai ef oedd yr unig genhadwr o Fedyddiwr ym
ELEANOR DE MONTFORT (c. 1258 - 1282), tywysoges a diplomydd rhai a gynllwyniodd i'w ddienyddio yn 1274, gan gynnwys ei frawd iau ffoadur, Dafydd. Efallai mai Dafydd oedd etifedd eglur Llywelyn a bod ei wrthgiliad yn sbardun i Lywelyn briodi Eleanor er mwyn cenhedlu 'etifedd o'i gorff'. Nid yw'n glir pwy a ysgogodd y briodas. Dywed Nicholas Trevet fod gan iarlles Caerlŷr ran yn y trafodaethau, ond honnodd y Brenin Edward mai 'ar gyngor ei pherthnasau a
ELIAS, DAVID (1790 - 1856), gweinidog ac athro ysgol , 1847). Bu farw 29 Mai 1856, a chladdwyd ym Mhentraeth. Roedd John Roose Elias yn fab iddo.
ELIAS, JOHN (1774 - 1841), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd Nid oes sicrwydd am ddyddiad ei eni, ond bedyddiwyd ef 6 Mai 1774, mab Elias a Jane Jones, Brynllwyn (neu Crynllwyn) bach, Abererch, ger Pwllheli. Yr oedd yn frawd i David Elias (1790 - 1856). Cafodd fagwraeth grefyddol gan ei daid, John Elias, a phan ddechreuodd bregethu mabwysiadodd enw ei daid. Derbyniwyd ef yn bregethwr Nadolig 1794 ac yn fuan dechreuodd ei glod fel pregethwr ymledu, a bu ar
ELIAS, JOHN ROOSE (Y Thesbiad; 1819 - 1881), bardd a llenor a phynciau'r dydd, a dangosai ei ysgrifau graffter beirniadol. Adolygodd y ddadl ar y degwm a ymddangosodd yn Yr Herald Cymraeg, 1865-7, a dywaid 'Mathetes' (Geiriadur) mai dyma'r peth mwyaf meistrolgar a ymddangosodd ar y pwnc. Ysgrifennodd farddoniaeth yn Gymraeg a Saesneg, a chyhoeddodd gyfrol o'i gyfansoddiadau, Llais o'r Ogof, 1877. Gwnaeth ymgais, a gostiodd yn ddrud iddo, i gychwyn
ELIAS, WILLIAM (1708 - 1787) Plas-y-glyn, Llanfwrog, Môn. Yn ôl David Thomas ('Dafydd Ddu Eryri'), gŵr o Glynnog oedd - Elias ap Richard, Gefail Talhenbont, oedd ei dad, medd J. E. Griffith (Pedigrees). Dywedir mai crydd oedd ar ddechrau ei oes, ac y mae rhestr y tanysgrifwyr i'r Diddanwch teuluaidd, 1763, ac ambell nodyn yn y llawysgrifau (e.e. Wynnstay MS. 7, 105, 131, etc.) yn profi hynny. Bu wedyn yn ffermwr ac yn
ELIS DRWYNHIR (fl. c. 1600?), bardd mae'n debyg mai un person sydd gan y ddau hyn, ac efallai hefyd mai hwn yw'r bardd Elis Drwynhir.
ELLI (fl. 6ed ganrif), sant ofal Cadog. Dygodd ef y baban Elli gydag ef i Lancarfan, gan ei feithrin a'i hyfforddi gyda'r gofal mwyaf. Dywed y 'Fuchedd' ymhellach mai Elli a ddewiswyd yn abad yn lle Cadog pan oedd hwnnw'n paratoi ar gyfer ymadael i Benevento. Arferai Elli ymweld â'i hen athro bob blwyddyn hyd at farw Cadog. Yn yr atodiadau amrywiol a ychwanegwyd at 'Fuchedd' Cadog ceir sôn am yr ' Atrium Album ' lle y trigai
ELLICE, ROBERT, milwr ym myddin Siarl I Mab hynaf Gruffydd Ellis ap Risiart o Frondeg gerllaw Bersham. Daethai y teulu o Hopedale i gychwyn, a hawliai ddisgyn ohono ar yr ochr wrywol (eithr yn anghyfreithlon-'with a bar sinister') o Sandde Hardd, gorchfygwr Hopedale (c. 1100), ac, ar yr ochr fenywol, o Stanleiaid Ewloe. Y mae'n debyg mai trwy ei ewythr PETER ELICE (bu farw 1637), Wrecsam, gŵr dysgedig yn y gyfraith a hynafiaethydd, y
ELLIS, DAVID (1736 - 1795), offeiriad, bardd, cyfieithydd, a chopïwr llawysgrifau Gaernarfon, Llangeinwen, sir Fôn, Derwen, sir Ddinbych, ac Amlwch, sir Fôn, cyn ei ddyrchafu'n ficer Llanberis, 9 Hydref 1788. Sefydlwyd ef yn ficer Cricieth, 19 Gorffennaf 1789, ac yno y bu hyd ei farw. Claddwyd ef yng Nghricieth 11 Mai 1795. Ysgrifennodd Ellis farwnadau i Evan Evans ('Ieuan Brydydd Hir') ac Edward Richard. Ei wasanaeth pennaf i'w oes, mae'n ddiau, oedd cyfieithu'r llyfrau a ganlyn o'r
ELLIS, ELLIS ab (fl. 1685-1726), clerigwr a bardd nghofrestr y plwyf ar 14 Mai 1693, a'r olaf ar 28 Mawrth 1725. Yr oedd Llandudno hefyd o dan ei ofal. Bu farw ym mhlwyf Meliden, Sir y Fflint. Profwyd ei ewyllys 22 Medi 1726. Ysgrifennodd farddoniaeth mewn mesurau caeth a rhydd. Cyhoeddwyd ' Cywydd i'r Arian ' yn Dyfyrwch ir Cymru neu Ddewisol Ganiadau (Dulyn, d.d.) ac yn Y Gwladgarwr, iv, 18; ' Hanes y Byd ' yn Almanac Thomas Jones, 1685; a ' Carol

Search results

349 - 360 of 1867 for "Mai"