Dictionary of Welsh Biography

EMMANUEL, IVOR LEWIS (1927 - 2007), canwr ac actor Ganwyd Ivor Emmanuel yn 3 Prince Street, Margam ar 7 Tachwedd 1927, yn fab i Stephen John Emmanuel (1905-1941), gweithiwr dur, a'i wraig Ivy Margaretta (ganwyd Lewis, 1908-1941). Roedd ganddo chwaer a brawd iau, Mair a John. Pan oedd Ivor yn llai na blwydd oed symudodd y teulu i Bontrhydyfen, y pentref lle ganwyd yr actor Richard Burton, a daeth y ddau'n ffrindiau. Ar 11 Mai 1941 dinistriwyd
ENDERBIE, PERCY (c. 1606 - 1670), hanesydd a hynafiaethydd amcanion oedd dangos mai 'brenhinol oedd dull llywodraeth Prydain erioed,' a thynnu sylw teulu Stuart at eu hachau Cymreig. Y llyfr hwn yw un o'r ffynonellau prin am wybodaeth o ffin yr iaith Gymraeg yn y 17eg ganrif. Yn yr un flwyddyn, sef 1661, cyhoeddwyd cyfieithiad Saesneg Enderbie o waith B. Pererius (Valentinus) yn erbyn sêr-ddewiniaeth. Yr oedd yn fwriad gan Enderbie sgrifennu hanes sir Fynwy, a
EUDDOGWY (fl. niwedd y 6ed ganrif), sant Un o esgobion cynnar Llandaf. 'Buchedd' a geir yn 'Llyfr Llandaf' yw yr unig ffynhonnell am ei fywyd. Dywed honno mai mab oedd Euddogwy i Buddig, tywysog Llydewig, ac Anauued, chwaer Teilo Sant. [Saif yr ail 'u' yn Anauued am 'f'.] Er cyflawni addewid, ymddiriedwyd Euddogwy i ofal ei ewythr, Teilo, a dychwelodd i Landaf gydag ef. Euddogwy ydoedd olynydd Teilo yn yr esgobaeth, a dywedir iddo dalu
EVAN-THOMAS, Syr HUGH (1862 - 1928), llyngesydd squadron ' gyntaf. Yn 1915, gofalai am y bumed ' battle squadron ' â'i fflag ar y ' Barham,' a bu ganddo ran amlwg ym mrwydr Jutland, 31 Mai 1916. Fe'i penodwyd yn is-lyngesydd yn Medi 1917, yn 1919 fe'i gwnaed yn K.C.M.G., yn llyngesydd yn 1920, ac yn ' Commander-in-Chief ' ar y Nore. Ymneilltuodd yn 1924. Yn 1894 priododd Hilda, merch Thomas Barnard, Cople House, swydd Bedford; ni fu ganddynt blant
EVANS family Tanybwlch, Maentwrog ). Derbyniwyd ROBERT EVANS, mab Evan a Catherine Evans, i Goleg S. Ioan, Caergrawnt, 20 Mai 1633, yn 18 oed. Priododd ef Lowry, ferch ac aeres Ffoulk Prys (bu farw 1624), Tyddyn Du, Maentwrog - hyhi, felly, yn ŵyres i Edmwnd Prys, archddiacon Meirionnydd - a mab iddynt oedd yr EVAN EVANS (bu farw 1680), a briododd Jonet, ferch John Vaughan, Cefn Bodig. Aer y briodas rhwng Evan Evans a Jonet (Vaughan) oedd
EVANS family, argraffwyr Chaerfyrddin Feiblau a Thestamentau - e.e. pedwar argraffiad o 'Feibl Peter Williams.' Yn 1825, ar farw Joseph Harris ('Gomer'), prynodd yr hawl i argraffu a chyhoeddi Seren Gomer. Bu hefyd am rai blynyddoedd yn berchennog a chyhoeddwr y Carmarthen Journal. Bu farw 25 Mai 1830 yn 55 oed; bu ei weddw farw 19 Ionawr 1850. Yr oedd i John Evans dri mab a ddaeth yn argraffwyr yng Nghaerfyrddin - DAVID, JOHN a WILLIAM
EVANS, ALCWYN CARYNI (1828 - 1902), hynafiaethydd Ganed yng Nghaerfyrddin ar 14 Mai 1828, yr ail o 7 plentyn Evan Donard Evans (1796 - 1877) a'i wraig Sophia Evans (1800-1844). Yr oedd ei dad yn ysgolfeistr adnabyddus a addysgwyd yn Taunton a Choleg Manceinion, Efrog, ac a adnabuwyd ar led fel 'Evans of York'. Cadwai ysgol breifat ym Mhontantwn, plwyf Llangyndeyrn yn 1822, cyn symud i Gaerfyrddin, i Wood Street yn gyntaf, ac ar ôl 1831 i hen dŷ
EVANS, BENJAMIN (Telynfab; 1844 - 1900), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur Ganwyd yn Nowlais 2 Mai 1844. Aeth i athrofa Hwlffordd yn 1868. Bu'n weinidog yn Nhyddewi o 1871 hyd 1876, ac yna, hyd ei farw, ar eglwys y Gadlys, Aberdâr. Ei waith mwyaf nodedig yw ei gofiant, 1891, i'r Dr. Thomas Price (1820 - 1888). Bu farw 23 Awst 1900.
EVANS, CARADOC (1878 - 1945), awdur gyhoeddwyd wedi ei farw. Bu hefyd yn gwneud gwaith cynorthwyydd i ysgrifenwyr eraill. Rhestrir ei ystorïau gorau gyda rhai gorau ysgrifenwyr ei gyfnod. Yn 1934-35 dychwelodd i Gymru a bu'n helpu i redeg theatr yn Aberystwyth. Yn 1939 ymsefydlodd yn Aberystwyth ac wedyn yn New Cross gerllaw. Priododd ddwywaith, (1), 1907, Rose Ware (ysgarwyd hwynt ar 8 Mawrth 1933), a (2), Mai 1933, Marguerite Helène
EVANS, CHRISTMAS (1766 - 1838), gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac un o bregethwyr enwocaf Cymru Cymru gyfan. O gymanfa'r Felinfoel (1794) ymlaen, dichon mai efe oedd pregethwr mwyaf poblogaidd y Bedyddwyr. Ar y cychwyn, bu'n cynorthwyo J. R. Jones a'i fudiad Sandemanaidd yn eiddgar, ond wedi i'r gwr hwnnw ffurfio ei enwad ei hun graddol gilio oddi wrtho a wnaeth Christmas Evans. Ailgychwynnwyd cymanfa'r Gogledd ym Môn yn 1802, ac un o orchestion Christmas Evans oedd gwneuthur y gymanfa honno yn
EVANS, CLIFFORD GEORGE (1912 - 1985), actor proffesiynol cyntaf, yn 19 oed, yn Theatr yr Embassy yn Swiss Cottage, Llundain, gan chwarae Don Juan mewn cynhyrchiad newydd o The Romantic Young Lady. Aeth ar daith wedyn i Ganada a bu'n gweithio gyda chwmni theatr yn Folkestone a Croydon. Ymddangosodd yn y West End am y tro cyntaf yn 1933 pan drosglwyddodd cynhyrchiad Croydon o Gallows Glorious i Theatr Shaftesbury. Er mai byr oedd rhediad y ddrama daeth
EVANS, DANIEL SIMON (1921 - 1998), ysgolhaig Cymraeg Ganwyd D. Simon Evans ym Mroderi, Llanfynydd, Sir Gaerfyrddin, 29 Mai 1921. Ef oedd plentyn hynaf David Evans (bu farw 1948) a'i wraig Sarah Jane (ganwyd Lewis), ac yr oedd ganddo chwaer a brawd, sef yr Athro D. Ellis Evans. Bu teulu David Evans yn amlwg ym mywyd y gymuned yn Llanfynydd ac yn arbennig yn y capel Methodistaidd, Capel Banc y Spite, ers cenedlaethau a bu'r fro honno'n agos at galon

Search results

373 - 384 of 1867 for "Mai"