Dictionary of Welsh Biography

MADOG ap MAREDUDD (d. 1160), brenin Powys Mab Maredudd ap Bleddyn ap Cynfyn. Efe oedd yr olaf o'i linach i reoli fel brenin dros Bowys gyfan, gan gynnwys arglwyddiaeth (Fitzalan) Croesoswallt (gweler Owain Brogyntyn). Wedi iddo ddilyn ei dad yn 1132, y ddyletswydd a ystyriai ef yn fwyaf ei phwysigrwydd, yn enwedig rhwng y blynyddoedd 1149 a 1157 oedd amddiffyn Powys yn erbyn gormes Owain Gwynedd. Gan ei fod yn cael ei fygwth gan adeiladu
MAELGWN ab OWAIN GWYNEDD (d. 1173) Mab Owain Gwynedd a Gwladus ferch Llywarch ap Trahaearn, brawd unfam i Iorwerth Drwyndwn ac ewythr Llywelyn I. Pan rannwyd y tiroedd y teyrnasai ei dad drostynt rhoddwyd Môn i Faelgwn, eithr gyrrwyd ef allan o'r ynys yn 1173 gan ei hannerbrawd, Dafydd I. Ffodd i Iwerddon, dychwelodd yn ddiweddarach yn yr un flwyddyn, a chymerwyd ef yn garcharor. Ni wyddys mo'i hanes wedi hynny.
MAELGWN GWYNEDD (d. c. 547)
MAREDUDD ab OWAIN ap HYWEL DDA (d. 999), brenin Deheubarth Dilynodd ei dad oedrannus fel unig reolwr Deheubarth yn 986 a llwyddo yn y flwyddyn honno i wneuthur yr hyn y llwyddasai ei dad i'w wneuthur, sef aduno Gwynedd a Deheubarth trwy holl gyfnod ei deyrnasiad. Er gwaethaf anghytundeb teuluol gwnaeth argraff ffafriol ar ei gyfoeswyr oblegid ei arweiniad cryf a diofn yn erbyn y Saeson a'r Daniaid; gelwir ef yn y croniclau - ' clotvorussaf vrenin y
MAREDUDD ap CYNAN ab OWAIN GWYNEDD (d. 1212)
MAREDUDD ap GRUFFUDD ap RHYS (1130 neu 1131 - 1155), tywysog Deheubarth Mab hynaf Gruffydd ap Rhys a Gwenllian, merch Gruffudd ap Cynan. Chwe mlwydd oed oedd pan fu ei dad farw. Daeth i amlygrwydd pan oedd yn 16 oed wrth gynorthwyo ei hanner-brawd, Cadell, i ymlid y Normaniaid o Geredigion ac wrth amddiffyn caer Caerfyrddin a gymerasid ychydig yn gynt. Yn 1151 chwaraeodd ran flaenllaw yn y gorchwyl o ymlid gwyr Gwynedd yn ôl y tu hwnt i afon Ddyfi; yn yr un flwyddyn
MARSHAL family, ieirll Penfro Marshaliaid a thywysog Gwynedd, a ffurfiwyd cynghrair rhyngddynt er gwrthsefyll byddin y Goron yn rhyfel y gororau yn 1233-4. Ar ddechrau'r rhyfel enillodd y brenin Frynbuga oddi wrth Richard ond sefydlwyd cadoediad byr ar 6 Medi 1233. Pan wrthododd Richard adfer Caerlleon i Forgan ap Hywel ni ollyngai'r brenin ei afael ar Frynbuga. Ar 15 Hydref ailddechreuodd y rhyfel ac ymunodd Llywelyn â'r iarll
MAURICE family Clenennau, Glyn (Cywarch), Penmorfa Ymdrinir â Sŷr William Maurice a'r cyrnol Syr John Owen ar wahân; yma cymerir brasolwg ar y teulu yn gyffredinol. Medd Syr John Wynn, yn ei The history of the Gwydir family, 'You are to understand, that in Evioneth there were two sects or kindred, the one lineally decended of Owen Gwynedd, Prince of Wales, consisting then and now of four houses, viz. Keselgyfarch, y Llys ynghefn y fann, now
MAURICE, DAVID (1626 - 1702), clerigwr a chyfieithydd . Asaph, pais arfau Cunedda Wledig oedd gan ei fab David Maurice, ac nid eiddo Owen Gwynedd nac eiddo Einion Efell. Ymaelododd David Maurice yng Ngholeg Iesu, Rhydychen, 3 Mehefin 1651, a graddio'n B.A. 1654/5, ac M.A. 1657, o'r Coleg Newydd. Daliodd y swyddi eglwysig canlynol: ficer Llangernyw, 1662; rheithor Cegidog S. George, sir Ddinbych, 1663; cylch-brebend yn Llanelwy, 1664; canon, 1666; ficer
MEILYR BRYDYDD (fl. c. 1100-37), pencerdd llys barddoniaeth Cymraeg o'r adfywiad Cymreig a gydredai â chynnydd tywysogion Gwynedd yn y 12fed ganrif. Yn y farwysgafn dymuna Meilyr gael ei gladdu yn Enlli. Nid yw'n debyg iddo oroesi ei brif noddwr yn hir, ac yr oedd Gwalchmai, ei fab, eisoes yn ddigon hen i dderbyn rhoddion tywysogion Gwynedd cyn 1132 (gweler Hendreg. MS. 13a).
MEREDITH, JOHN ELLIS (1904 - 1981), gweinidog (Eglwys Bresbyteraidd Cymru) ac awdur Credaf (1943), cyfrol a olygwyd gan J. E. Meredith a gasglodd ynghyd dystiolaeth deg o leygwyr o Aberystwyth a'r cyffiniau a arferai drafod gyda'i gilydd y gwerthoedd Cristnogol Cymraeg. Lluniodd lyfryn yn 1962 ar Thomas Levi, un o'i ragflaenwyr yn y Tabernacl, a chyfrannodd i gyfrol goffa i Gwilym Davies a olygwyd gan Ieuan Gwynedd Jones yn 1972. Roedd yr enwad yn bwysig iawn iddo, a dyrchafwyd ef yn
MEREDUDD ap RHYS (fl. 1450-85), uchelwr, offeiriad, a bardd gwanwyn a fyddai'n hwylustod iddi. Y mae cryn gamp ar ei gywyddau dyfalu, megis hwnnw i ddyfalu'r corwgl - sy'n llawn digrifwch ac arabedd. Cywydd rhagorol hefyd yw hwnnw i ofyn rhwyd bysgota - esiampl o'r cywydd gofyn ar ei orau. Hoffai Meredudd hela'r pysgod yn afon Alun, ac o ran ei hoffter o'r dyfroedd fe'i cymharai ei hun â Madog ab Owain Gwynedd 'na fynnai dir na da mawr ond y moroedd.' Dyma'r

Search results

133 - 144 of 233 for "Gwynedd"