Dictionary of Welsh Biography

OWEN, ANEURIN (1792 - 1851), hanesydd ac ysgolhaig Cymreig a golygydd cyfreithiau Hywel Dda Commissioners on Public Records, dwy gyfrol). Fel y dengys Syr John E. Lloyd (D.N.B.), yr oedd hwn yn waith nodedig, oblegid y modd gofalus yr atgynhyrchwyd y llawysgrifau gan y golygydd a hefyd oherwydd iddo, a hynny am y waith gyntaf, wahaniaethu rhwng tair fersiwn - 'dulliau' Gwynedd, Dyfed, a Gwent - cyfraith wreiddiol Hywel. Nid ymddangosodd 'Brut y Tywysogion' hyd 1860, h.y. naw mlynedd wedi marw Owen
OWEN, GERALLT LLOYD (1944 - 2014), athro, cyhoeddwr, bardd Ganwyd Gerallt Lloyd Owen yn Nhŷ Uchaf, fferm ym mhlwyf Llandderfel, Sir Feirionnydd, ar 6 Tachwedd 1944, yr ail fab i Henry Lloyd Owen (1906-1982), Amaethwr a Swyddog Pla Meirionnydd a Gwynedd, a Jane Ellen (Jin, 1905-1989), athrawes a fu hefyd yn cadw siop a llythyrdy'r Sarnau wedi i'r teulu symud yno i fyw i'w hen gartref hi, Broncaereini, yn 1945 pan benodwyd y gŵr i'w swydd gyda Chyngor Sir
OWEN, Syr GORONWY (1881 - 1963), gwleidydd Arfon. Gwasanaethodd hefyd fel swyddog y sir ar gyfer lles y fyddin. Bu'n is-gadeirydd, 1954-55, ac yn gadeirydd, 1955-56, Awdurdod Heddlu Gwynedd, ac yn uchel siryf Sir Gaernarfon yn 1950-51. Dewiswyd ef yn ynad heddwch dros y sir. Yr oedd yn awdur nifer fawr o erthyglau mewn cylchgronau Cymraeg a Saesneg. Derbyniodd ryddfraint bwrdeistref Conwy yn 1943 ac urddwyd ef yn farchog yn 1944. Priododd yn
OWEN, JOHN (1807 - 1876) Tyn-llwyn,, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac ysgrifennwr ar amaethyddiaeth diroedd ei dad; 'ar hyd ei oes, anian ffermwr oedd ynddo.' Bu yng Nghanada yn chwilio am gyfleusterau i ymfudwyr Cymreig. O 1892 hyd 1896 yr oedd yn ddarlithydd cynorthwyol mewn amaethyddiaeth yng Ngholeg y Gogledd ym Mangor, a bu'n teithio Gwynedd i ddarlithio i'r ffermwyr.
OWEN, Barwn LEWIS (d. 1555), swyddog gwladol Mab i Owen ap Hywel ap Llywelyn, o'r Llwyn, Dolgellau. Dan Harri VIII penodwyd ef yn ddirprwy-siambrlen Gwynedd, ac yn ' farwn ' (h.y. yn farnwr) yn nhrysorlys Caernarfon; bu'n siryf Meirion yn 1545-6 a 1554-5, ac yn aelod seneddol drosti yn 1547, 1553, a 1554; preswyliai yng Nghwrt Plas-yn-dre, Dolgellau. Yn ei swydd fel siryf, aeth ati i ddifodi ' Gwylliaid Cochion Mawddwy '; dialwyd arno am
OWEN, WILLIAM (Gwilym Alaw; 1762 - 1853), amaethwr a llenor Bu'n byw am gryn amser yn y Chwaen Wen, Llannerch-y-medd. Sgrifennai i'r cyfnodolion, yn arbennig i Goleuad Gwynedd a Goleuad Cymru; a chyhoeddodd yn 1813 lyfryn o brydyddiaeth, Lloffion o Faes Boaz (na chymysger hwn â'r llyfryn o'r un enw gan Robert Thomas, 1796 - 1866). O hwn y tynnwyd y pennill adnabyddus ' O, dragwyddol iachawdwriaeth,' sydd yn llyfr emynau'r Methodistiaid.
OWEN, Syr JOHN (1600 - 1666), llywiawdr ym myddin y Brenhinwyr Gaernarfon yn 1630/1 a Sir Feirionnydd y flwyddyn ddilynol. Pan dorrodd y Rhyfel Cartrefol allan, dodwyd ef ar y comisiwn rhyfel (10 Awst 1642) - parodd Siarl I iddo godi tair catrawd, ar gost arian y sir, o dair sir Gwynedd a darparu iddynt wisgoedd ac offer rhyfel. Oherwydd rhwystrau a achosid iddo gan deuluoedd lleol - Glyniaid Glynllifon, teulu Madryn, etc. - ni allodd gael ei ddynion yn barod i'r gad
PAGET, GEORGE CHARLES HENRY VICTOR (7fed Ardalydd Môn), (1922 - 2013), milwr, hanesydd, cadwraethwr Arglwydd Raglaw Gwynedd (1983-89). Chwaraeodd ran fawr yn yr Archwiliad Cyhoeddus maith i'r groesfan ar Afon Conwy (1975-76), ac ystyrir yn aml fod ei bresenoldeb dygn a'i ofal wedi 'achub' y dref a'r castell. Cadeiriodd Gyngor Adeiladau Hanesyddol Cymru (1977-92) ac ef oedd Llywydd cyntaf y Cyfeillion Eglwysi Digyfaill (1966-84). Gwasanaethodd fel Is-gadeirydd Ymddiriedolaeth Genedlaethol Cymru (1975-85
PARRY, JOHN (1775 - 1846), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, llenor a golygydd gylchgrawn misol, Goleuad Gwynedd. Ymhen tair blynedd, ar gais y cyhoedd, daeth hwn yn gyhoeddiad anenwadol dan yr enw Goleuad Cymru a'i bris yn 4c. Yn y flwyddyn 1830 daeth awydd am weled ail gychwyn Y Drysorfa, a ddaethai allan cyn hynny yn fylchog, ac yn Ionawr 1831 daeth allan y rhifyn cyntaf ohoni yn y gyfres newydd, ac ef a fu'n olygydd hyd ddiwedd ei oes. Bu farw 28 Ebrill 1846.
PEIRIANYDD GWYNEDD - see DAVIES, JOHN
PENCERDD GWYNEDD - see ROBERTS, JOHN HENRY
PERYF ap CEDIFOR WYDDEL (fl. 1170), bardd Yr oedd yn un o wyth o frodyr o leiaf, ac yr oedd Hywel ab Owain Gwynedd yn frawd maeth i saith ohonynt. Pan laddwyd Hywel ym mrwydr y Pentraeth, Môn (1170), gan lu Dafydd a Rhodri, ei hanner-brodyr, meibion Cristin, yr oedd y saith yno gydag ef. Lladdwyd rhai ac ni ddihangodd mwy na thri ohonynt yn ddianaf. Lladdesid Ithel, y brawd arall, cyn hynny, yn Rhuddlan, lle'r oedd yn ymladd tros Owain

Search results

157 - 168 of 233 for "Gwynedd"