Dictionary of Welsh Biography

LLYGAD GŴR (fl. -1268-), bardd moliant warchod y ffin; (b) y pum awdl i Lywelyn ap Gruffudd. Dyma'r prif fynegiant mewn barddoniaeth Gymraeg o benllanw'r ysbryd Cymreig gorfoleddus a gydredai â llwyddiant y tywysog hwn. I'r bardd hwn, y mae Cymru'n un, Llywelyn yn ben o Hwlffordd i Gydweli, ' ni chais Sais droedfedd o'i fro'; llyw Gwynedd, Powys, a Dehau ydyw. Ni bu dim tebyg er dyddiau 'Fflamddwyn' a 'Gwaith Arfderydd'; y mae ef 'mal Arthur
LLYWARCH ap BRAN (fl. c. 1137), 'sylfaenydd' un o 'Bymtheg Llwyth Gwynedd Dywedir ei fod yn frawd-yng-nghyfraith i Owain Gwynedd - merched i Gronw ab Owain ab Edwin, arglwydd Tegeingl, oedd gwragedd Llywarch ac Owain Gwynedd. Dywedir hefyd iddo, fel Hwfa ap Cynddelw, wasnaethu Owain Gwynedd fel stiward, ei fod yn byw yn nhrefgordd Tref Llywarch, Môn; fe'i disgrifir hefyd yn arglwydd cwmwd Menai. Am enwau rhai teuluoedd yr oedd eu haelodau yn hawlio bod yn ddisgynyddion
LLYWARCH ap LLYWELYN (fl. 1173-1220) yr amlycaf o feirdd llys Gwynedd wedi marw Owain Gwynedd hyd at anterth Llywelyn Fawr. Y mae'n cyfarch Dafydd fab Owain Gwynedd fel ' Udd Ffraw '; felly canai iddo rhwng 1173 a 1175. Cynnen rhwng brodyr o dywysogion oedd prif berygl yr oes yng Nghymru, a hawdd deall y cyfeiriad at Gain ac Abel mewn awdl i Rodri. Dyrchafu awdurdod Aberffraw oedd y llwybr ymwared a welai Llywarch. Yr oedd Dafydd
LLYWARCH HEN, tywysog Brythonaidd o'r 6ed ganrif, ac arwr chwedloniaeth Gymreig o'r 9fed ganrif Unig ffynhonnell ein gwybodaeth am y Llywarch hanesyddol yw'r hen achau, sef 'Bonedd Gwŷr y Gogledd' - Peniarth MS 45, B.M. Harl. MS. 3859 (er nad yw hon ddim yn enwi Llywarch, sonnir ynddi am berthnasau cyfoes iddo yn yr 'Achau'r Saeson' a geir ynglŷn wrth destun Nennius), B.M. Cottonian, Vesp. A. xiv a Domitian 1, 'Bonedd y Saint,' ac achau tywysogion Gwynedd fel y ceir yn 'Buchedd Gruffudd ap
LLYWELYN ap GRUFFYDD (d. 1282), tywysog Cymru holl waith ei fywyd. Wedi cytundeb Aberconwy nid oedd yn weddill iddo namyn Gwynedd i'r gorllewin o afon Conwy, serch caniátâu iddo ddefnyddio'r teitl (gwag bellach) - tywysog Cymru - a chanddo, ynglŷn â;r teitl hwnnw, benarglwyddiaeth ar bum arglwyddiaeth fach yn Edeirnion a Meirionnydd. Yng Nghaerwrangon, ar 13 Hydref 1278, ac yng ngŵydd y brenin, priodwyd Llywelyn ag Eleanor de Montfort, merch yr
LLYWELYN ap IORWERTH (Llywelyn Fawr; 1173 - 1240), tywysog Gwynedd 1199 yr oedd pob argoel y deuai'n arweinydd o'r un ansawdd a chyda'r un weledigaeth ag Owain Gwynedd; yn wir, rhwng 1199 a 1203, llwyddodd i adfer unbennaeth gwbl ei daid dros Wynedd gyfan, gan gynnwys Meirionnydd a Phenllyn. Parhaodd agwedd brenin Lloegr tuag ato yn ansicr am gyfnod hyd nes y penderfynodd y brenin John o blaid ymgyfeillachu; arwydd o'r agwedd newydd hon oedd priodas Llywelyn yn 1205
LLYWELYN ap SEISYLL (d. 1023), brenin Deheubarth a Gwynedd Ni wyddys ddim am ei dad, eithr yn ôl rhai achau diweddar yr oedd ei fam, Prawst, yn ferch Elisedd, mab iau i Anarawd ap Rhodri Fawr. Gan i Lywelyn briodi Angharad, merch Maredudd ab Owain ap Hywel Dda, yr oedd ganddo hawl, o bell, i olyniaeth yn Neheubarth a Gwynedd, hawl y gellid, yn amgylchiadau'r cyfnod, ei gwneuthur yn sylwedd gan arweinydd nerthol ac uchelgeisiol. Un felly'n union oedd
LLYWELYN FARDD (fl. c. 1150-75), bardd Maredudd (bu farw 1160), ac yn ei ganu i Owain Fychan fab Madog (bu farw 1187) dywaid ei fod yn hyn nag ef. Yn ei arwyrain i Owain Gwynedd, dywed 'Mi fûm gennych ar dir Deheubarth,' ond ni bu Owain yn ymladd yn y De wedi 1138. Yn ôl y ' Llyfr Coch ' dyma'r bardd a ganodd farwnad teulu Owain Gwynedd, ond i Gynddelw y priodolir hi yn y The Myvyrian Archaiology of Wales. Ceir gan Lywelyn Fardd amryw ddarnau
LLYWELYN FAWR (fl. yn gynnar yn y 13eg ganrif) gyfeiriad o gwbl at y naill na'r llall ohonynt. Yn 1255 cofnodir marw Maredudd, arglwydd Meirionnydd, mab y Llywelyn hynaf, mae'n weddol sicr. Pan fwriwyd allan, yn 1256, fab yr olaf, yntau hefyd yn Llywelyn, am fradwriaeth yn erbyn Llywelyn II, aeth Meirionnydd dros byth o feddiant disgynyddion Cynan ab Owain Gwynedd. Madog, mab y Llywelyn olaf, oedd arweinydd gwrthryfel 1294.
LLYWELYN FYCHAN ap LLYWELYN ab OWEN FYCHAN (d. c. 1277), arglwydd Mechain Dilynodd ef a'i frodyr, Maredudd ac Owain, eu tad fel cyd-arglwyddi Mechain rywbryd cyn 1241. Er nad ydoedd sicrwydd ynghylch ei ymlyniad wrth orsedd Gwynedd ym mlynyddoedd cyntaf Dafydd II, yr oedd ymhlith pleidwyr Dafydd yn 1245; yn ddiweddarach yr oedd hefyd ymysg penaethiaid fasal Cymreig Llywelyn II. Bu farw cyn 1277, oblegid yn y flwyddyn honno aeth ei gyfran ym Mechain i ddwylo ei feibion
LOWE, WALTER BEZANT (1854 - 1928), hynafiaethydd breifat yn Fareham. Yn 1904, ymneilltuodd i fyw yn Cae'r Carw, Llanfairfechan, ac yno datblygodd ddiddordeb a gweithgarwch mawr yn hanes a hynafiaethau Gwynedd : yr oedd yn un o aelodau bore'r 'Llandudno Field Club,' a bu am flynyddoedd lawer yn olygydd ei Drafodion; yr oedd hefyd yn aelod o Gymndeithas Hynafiaethol Cymru, a chyfrannodd ysgrifau (megis 'The Price Families of Plas Iolyn and Gilar,' 1912
MADOG ap GRUFFYDD (d. 1236), arglwydd Powys Mab hyn Gruffydd Maelor I ac Angharad, ferch Owen Gwynedd. Ynghyd â'i frawd Owen, dilynodd Gruffydd Maelor yn 1191, a phan fu Owen farw yn 1197 daeth yn unig reolwr Powys i'r gogledd o afonydd Rhaeadr a Thanat. O hyn ymlaen daeth y wlad hon - a gynhwysai Maelor Gymraeg a Maelor Saesneg, Iâl, Cynllaith, Nanheudwy, a rhan o Mochnant - i'w galw yn Powys Fadog o'i chyferbynnu â Phowys Wenwynwyn

Search results

121 - 132 of 233 for "Gwynedd"