Dictionary of Welsh Biography

MARSHAL family, ieirll Penfro i dref Hwlffordd. Bu farw 15 Mai 1219. WILLIAM MARSHAL II (bu farw 1231) Y cyntaf o bum mab William Marshal (I) a fu'n ieirll Penfro yn eu tro. Yn 1220 ymosodwyd ar ei dreftadaeth ef yn Nyfed gan Lywelyn ap Iorwerth a gwynasai fod deiliaid yr iarll yn gormesu ar y Cymry er gwaethaf y cadoediad. Ar ôl anfon apêl i'r brenin gwnaed cytundeb rhyngddynt. Yn 1223 ymddialodd yr iarll ar Lywelyn pan
MASON, LILIAN JANE (1874 - 1953), actores chwaraeai ran fechan mewn cynhyrchiad teithiol o East Lynne. Roedd Edmund hefyd yn aelod o'r cast. Byddent yn gweithio gyda'i gilydd sawl gwaith eto yn ystod eu gyrfaoedd. Yn 1906 a 1907 chwaraeasant ŵr a gwraig mewn cynhyrchiad o Lucky Durham ac, yn 1909, roeddent yn teithio eto yn East Lynne. Ym Mai 1911 ymddangosodd Lilian fel Mary Edwards mewn cynhyrchiad o The Bells of Lin Lan Lone, wedi ei gynhyrchu
MASON, RICHARD (1816? - 1881), argraffydd ac awdur tybir mai brodor o sir Henffordd ydoedd. Bu'n dilyn galwedigaethau amaethyddol ar un adeg, ond gymaint oedd atyniad Dinbych-y-pysgod iddo fel y penderfynodd gartrefu yno, a bu'n un o aelodau mwyaf gweithgar a defnyddiol yr awdurdodau lleol am gyfnod o 30 mlynedd. Yn 1850 ymgymerodd ag argraffu a chyhoeddi Archaeologia Cambrensis ar ei gyfrifoldeb ei hun, ond ar yr amod ei fod yn derbyn hanner y
MATHIAS family Lwyngwaren, Llwyn Gwaring, Llangwaren, Lantyfai, Lamphey, Penfro Nid ' Mathias ' oedd eu cyfenw gwreiddiol, eithr ' Cole,' ac wedyn ' Young '; ac nid Llwyngwaren chwaith oedd eu hendre, eithr y Clastir ger Trefdraeth yng Nghemais (Fenton, Pembrokeshire (arg. 1903), 293 - ar gam yr esbonia Fenton yr enw fel 'tir glas,' oblegid dengys y recordiau mai 'tir y clas,' tir eglwysig, a olygai. Enw bedydd ar ambell fab o'r teulu oedd ' Mathias ' ar y cychwyn (gweler W
MATTAN, MAHMOOD HUSSEIN (1923 - 1952), morwr a dioddefwr anghyfiawnder ei gynrychioli gan y bargyfreithiwr hawliau dynol blaenllaw Michael Mansfield QC. Y noson cyn gwrandawiad yr apêl, daeth Anne Shamash, bargyfreithiwr ieuaf Michael Mansfield QC, o hyd i nodyn yn cadarnhau mai Tahir Gass, Somaliad â dant aur a gafwyd yn euog o lofruddiaeth yn 1954 a'i anfon yn ôl i Somalia, oedd y dyn yr honasai Harold Cover ei adnabod fel Mattan. (Daeth i'r amlwg yn nes ymlaen fod
MATTHEWS, ABRAHAM (1832 - 1899), gweinidog (A) ac un o arloeswyr y Wladfa ym Mhatagonia , Merthyr Tudful (1861-65). Priododd yng nghapel Ynys-gau, Merthyr, Mai 1863, â Gwenllian Thomas, chwaer i un o brif ffigurau'r Wladfa, John Murray Thomas. Ni fennodd ei fywyd cyhoeddus ddim ar yr awch gwladfaol a fuasai ynddo ers pan fu wrth draed M.D. Jones. Felly, ym mis Mai 1865 ymddiswyddodd o'i ofalaethau i ymuno â'r fintai gyntaf a hwyliodd ar y Mimosa o Lerpwl y mis hwnnw i gychwyn gwladfa Gymreig
MATTHEWS, DANIEL HUGH (1936 - 2020), Gweinidog a phrifathro coleg Cymreigrwydd y sefydliad pan oedd mewn perygl o ymagweddu fel coleg taleithiol Seisnig. Cyfrannodd at ysgolheictod beiblaidd trwy gyhoeddi The Church in the New Testament (1996), a draddodwyd gyntaf fel un o Ddarlithoedd Pantyfedwen, gan ddadlau mai corff carismatig oedd yr eglwys yn ei blynyddoedd ffurfiannol, â'i gweinidogaeth yn fwy pragmatig na hierarchaidd ei natur, ac yn fwy agored i arweinyddiaeth
MATTHEWS, EDWARD (1813 - 1892), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur Ganwyd 13 Mai 1813, yn New Barn ger Sain Tathan, Bro Morgannwg, mab Thomas ac Anne Matthews. Chwalwyd ei gartref pan oedd yn ieuanc ac ymfudodd y tad i America. Cafodd argyhoeddiad crefyddol o dan weinidogaeth David Morris o'r Hendre. Aeth i weithio i Hirwaun yn 1827 a dechreuodd bregethu yno yn 1830. Dychwelodd i'r Fro yn 1833 gan gartrefu ym Mhen-llin yn nhy Mrs. Truman, gwraig weddw a ddaeth
MATTHEWS, JOHN (1773 - 1848), tirfesurydd a gŵr cyhoeddus Ganwyd 1 Ionawr 1773, mab Edward Matthews o Benybont ger yr Wyddgrug. Ymgymerodd â gwaith mesur tir, ac erbyn 1811 enillasai le pwysig iddo'i hun gyda'r gwaith hwnnw yn y Gogledd. Yn 1819 penodwyd ef yn gomisiynydd ar gominoedd Arwystli, ac yn 1821 yn gomisiynydd a chanolwr ynglŷn â thir y Traeth Mawr, ger Porthmadog. Ym Mai 1823 symudodd i fferm Clydfanc, ger Llanidloes, ac, yn Rhagfyr 1828, i
MATTHEWS, MARMADUKE (1606 - 1683?), gweinidog a drowyd allan Reconciling Remonstrance (London, c. 1670). Mab iddo oedd LEMUEL MATTHEWS (1644 - 1705), archddiacon Down. Ymaelododd yn y brifysgol o Goleg All Souls, Rhydychen, 25 Mai 1661, ac wedyn daeth yn gaplan i Jeremy Taylor, esgob Down. Gwnaed ef yn archddiacon Down 2 Tachwedd 1674, ac fe'i hapwyntiwyd yn ganghellor Down a Connor yn 1690. Amheuwyd ei fod yn euog o droseddiadau eglwysig, a diswyddwyd ef gan
MAURICE, HENRY (1634 - 1682), 'apostol Brycheiniog' Mab Griffith Morris o Fethlan, plwyf Aberdaron, ac yn berthynas pur agos i Wyniaid Boduan ac Edwardiaid Nanhoron. Addysgwyd ef yng Ngholeg Iesu, Rhydychen. Nid oes digon o sicrwydd mai ef oedd yr Henry Morris a ddaeth i'r amlwg yn 1656 fel gŵr a bleidiai symud ysgol Botwnnog i Bwllheli, ond y mae mwy na digon mai ef a benodwyd gan y 'Triers' yn 1658 i fugeilio Piwritaniaid Llannor a Deneio; ef
MAURICE, HENRY (1647 - 1691), clerigwr ac awdur Ganwyd, os yw ei oedran ar ei dabled goffa yng nghapel Coleg Iesu ('44') yn gywir, yn 1647, ond yn ôl Foster (Alumni Oxonienses), a ddywed mai 16 oed oedd pan aeth i'r Coleg, fe'i ganwyd yn 1648. Yr oedd yn fab i Thomas Maurice, B.D., curad parhaol Llangristiolus, a'i wraig Sidney, ferch Henry Parry, awdur Egluryn Phraethineb; yr oedd felly'n un o hil Tuduriaid Penmynydd - gweler J. E. Griffith

Search results

1081 - 1092 of 1867 for "Mai"