Dictionary of Welsh Biography

CARTER family Cinmel, Trosglwyddwyd Cinmel, ger Abergele, a fu unwaith yn eiddo teulu o'r enw Lloyd (Yorke, Royal Tribes, ail arg., 113), i berchenogion newydd pan briododd Alice, aeres Gruffudd Lloyd, Richard ap Dafydd ab Ithel Fychan o Blas Llaneurgain. Priododd eu merch a'u haeres hwy, sef Catherine, Pyrs Holland (bu farw 1552) o'r Faerdref (gweler Holland, teuluoedd, Rhif 5. Felly y sylfaenwyd teulu Holland Cinmel
CASNODYN (fl. 1320-1340), bardd marwnad Angharad ei wraig i Ddafydd ap Gwilym). Canodd hefyd i'r Drindod, a'i awdl farwnad i Fadog Fychan o'r Goetref, Llangynwyd, stiward Tir Iarll dan Arglwydd Morgannwg, a gŵr pwysig tua 1330, yw'r gerdd gyntaf sydd ar gael i unrhyw un o foneddigion y wlad honno. Y mae gan Casnodyn gyfeiriadau eraill yn ei waith at leoedd ym Morgannwg, ac yn ei gân i Wenlliant sonia am ei ' Wenhwyseg.' Geilw ei hun
CATRIN ferch GRUFFUDD ap HYWEL (fl. c. 1555), bardd
CATRIN ferch GRUFFYDD ab IEUAN ap [LLYWELYN?] FYCHAN (fl. 16eg ganrif), bardd Merch, y mae'n debyg, i'r bardd Gruffydd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan. Un gerdd ganddi a gadwyd, sef awdl i Dduw ac i'r byd - yn NLW MS 722B (155). Ymddengys mai chwaer iddi, Ales ferch Gruffydd ab Ieuan, biau'r cywydd a geir yn Cardiff MS. 19 (742), Cwrtmawr MS 14C (72), ac NLW MS 6681B (404).
CATRIN (KATHERYN) o'r BERAIN (Mam Cymru; 1534/5 - 1591) Ganwyd Catrin yn 1534-5, yn ferch Tudur ap Robert Fychan o'r Berain, plwyf Llanyfydd, sir Ddinbych, o'i wraig Jane, merch Syr Roland Velville (bu farw 1527), mab gordderch Harri VII, a'i gwnaeth yn gwnstabl castell Biwmares, ac a roes Benmynydd, Môn, iddo. Daeth Penmynydd a Berain yn eiddo i Catrin maes o law. Bu Catrin yn briod bedair gwaith, ac y mae'n bwysig croniclo ei phriodasau a'i
CHARLES, DAVID (1762 - 1834), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, emynydd gwead clos i'w feddyliau. Cyhoeddodd Hugh Hughes, ei fab-yng-nghyfraith, Deg a Thri Ugain o Bregethau, ynghyd ag Ychydig Emynau (Caerlleon) yn 1840; cyfrol o Sermons, etc. (London), yn 1846; a Pregethau, etc. (Wrecsam) drachefn yn 1860. Ymddangosodd Detholion o sgrifeniadau (Wrecsam) yn 1879. Cyhoeddwyd ei emynau yng nghasgliadau bychain y cyfnod, megis Anthem y Saint … gan Evan Dafydd (Caerfyrddin
CHARLES, JOHN ALWYN (1924 - 1977), gweinidog (A.) ac athro coleg hyd 1959. Bu'n gweinidogaethu wedyn yn yr Allt-wen (1959-63), ac yn Harrow (1965–66). Bu'n athro ysgol yn Windsor o 1963 hyd 1965. Ar 18 Ionawr 1955, priododd â Miss. Pegi Rees, merch y diweddar Barchg. Harding Rees a'i briod. Cawsant un mab, Dafydd. Cafodd Alwyn Charles ei benodi, yn dilyn marwolaeth ddisyfyd y Prifathro Gwilym Bowyer, i gadair Athrawiaeth Gristionogol yng Ngholeg Diwinyddol Bala
CHERLETON family y Mars, 1403, gorchfygodd iarll Northumberland a'r arglwydd Bardolf, gwrthryfelwyr a chynghreiriaid Owain Glyndwr, 1406, ac yr oedd yn gyfaill i Adam de Usk. Ym mis Tachwedd cymerwyd Syr John Oldcastle i'r ddalfa (yn Broniarth, gerllaw y Trallwng) gan Syr Gruffydd Vaughan a'i frawd Ieuan ap Gruffydd yn cael eu cynorthwyo gan Hywel ap Gruffydd ap Dafydd ap Madog a Deio ab Ieuan ab Iorwerth, dau wyr
CHRISTINA i'w meibion Dafydd a Rhodri yn eu hymosodiad ar eu hanner-brawd Hywel yn 1170; ceir bardd anhysbys, gan chwarae ar ei henw, yn sôn mewn modd chwerw am ei hymddygiad anghristnogol. Cristin ydyw ffurf Gymreig ei henw; ffansi ' Iolo Morganwg ' sy'n gyfrifol am y ffurf ' Crisiant ' a geir yn ' Brut Gwent ' (The Myvyrian Archaiology of Wales, ii, 572).
CLARE family - 'gloewlat Glar' yw Morgannwg i Hywel Ystorm. Ymweodd y tylwyth estronol hwn gymaint yn hanes Deheudir Cymru fel na ellir osgoi rhoi crynodeb yma o'i yrfa. Un o geraint Gwilym Goncwerwr oedd Richard (bu farw 1090?), y rhoddwyd iddo diroedd yng Nghaint (Tonbridge), ac arglwyddiaeth Clare yn Suffolk - yn ddigon od, tebyg mai gair Brythoneg yw'r enw hwn. O bum mab y Richard hwn, yr enwocaf oedd
CLYDOG (fl. 500?), sant a merthyr mab ydoedd i Clydwyn ap Brychan a theyrnasai dros Ewias (heddiw, gan mwyaf, yn Swydd Henffordd). Ni wyddys dim amdano ar wahân i'r hyn a ddywedir yn ' Llyfr Llandaf.' Yn ôl yr hanes yno yr oedd yn dywysog a oedd yn arfer duwioldeb, yn caru heddwch a chyflawnder, ond a gafodd ei ladd, pan oedd yn hela ar lan afon Mynwy, gan un o'i ddilynwyr a oedd yn eiddigus ohono. Yr oedd y llofrudd yn caru
CNEPPYN GWERTHRYNION (fl. 13eg ganrif), pencerdd a gramadegydd Werthryniawn (yn ' sir Faesyfed'), a bod ei gerdd yn ' Ladin gyfiawn,' sef yn ôl safonau rhetoreg Lladin ei gyfnod. Mewn rhai llawysgrifau ceir yr enw Cneppyn Gwerthryniawn fel un o nifer o lysenwau ar Sypyn Cyfeiliog neu Ddafydd Bach ap Madog Wladaidd, ond gan fod y Dafydd hwn yn canu yn ddiweddar yn y 14eg ganrif, ni ddichon mai ef oedd y Cneppyn gwreiddiol (gweler I.G.E., arg. 1925, clxvii et seq.). Yn

Search results

73 - 84 of 1353 for "dafydd ap gwilym"