Dictionary of Welsh Biography

PARRY, JOHN HUMFFREYS (1786 - 1825), hynafiaethydd Gymdeithas y Gwyneddigion, ac yn un o'r gwŷr a atgyfododd Gymdeithas y Cymmrodorion yn 1820 - bu'n ysgrifennydd iddi am flwyddyn, a golygodd y gyfrol gyntaf (1822) o'i thrafodion. Pan benderfynodd y Llywodraeth yn 1822 argraffu gwaith hen haneswyr Prydain, penodwyd Parry i olygu 'r adran Gymreig o'r gwaith - wedi ei farw penodwyd Aneurin Owen yn ei le. Lladdwyd ef mewn ffrae, 12 Chwefror 1825, yn nhafarn y
PHILLIPS, THOMAS (1772 - 1842), gweinidog Annibynnol ac athro chyrchai meibion y proffwydi yno i gael eu hyfforddi. Cynorthwyid ef yn yr ysgol gan rai o'i ddisgyblion gorau. Paratoi pregethwyr oedd uchelgais y prifathro ac nid magu ysgolheigion. Trwythai ei ddisgyblion yn llwyr yng ngwybodaeth yr Ysgrythur. Ymhlith ei ddisgyblion yr oedd John Rowlands, Cwmllynfell, David Jones a Thomas Bevan, y ddau genhadwr cyntaf i Madagascar, a J. R. Kilsby Jones. Cyhoeddwyd
PHILLIPS, THOMAS BEVAN (1898 - 1991), gweinidog, cenhadwr a phrifathro coleg Ganwyd Thomas Bevan (Tommy, T. B.) Phillips, mab cyntaf o saith o blant Daniel a Mary Catherine Phillips yn 239 Bridgend Road, Maesteg ar 11 Ebrill 1898. Fe'i bedyddiwyd yn Libanus, capel y Methodistiaid Calfinaidd, y Garth, Maesteg gan y Parchedig H. W. Thomas. Treuliodd bum mlynedd cyntaf ei fywyd yn y gymdogaeth honno gan ddechrau ei addysg yn Ysgol y Garth. Symudodd gyda'i deulu yn y flwyddyn
POWEL, THOMAS (1845 - 1922), ysgolhaig Celteg 1883. Golygodd dros Gymdeithas y Cymmrodorion The Gododin of Aneurin Gwawdrydd Thomas Stephens yn 1888. Yn 1896 cyhoeddodd adargraffiad ffacsimile o Psalmau Dafydd yr esgob Morgan, 1588, gyda rhagnodiadau helaeth. Yn 1890 priododd Gwenny Elizabeth, merch y Parch. Samuel Jones, Castellnedd a Phenarth. Bu iddynt un mab. Ymhlith ei gyfeillion yn Rhydychen yr oedd Griffith Ellis, Bootle, a Llywarch
POWELL, WILLIAM EIFION (1934 - 2009), gweinidog (A.) a phrifathro coleg Brifysgol, Abertawe, lle graddiodd yn B.A. gydag anrhydedd yn y Gymraeg ym 1955 a lle bu Hugh Bevan, darlithydd yn yr adran, yn dra dylanwadol arno. Ar derfyn tair blynedd yn Abertawe, aeth i Fangor i Goleg Bala-Bangor. Ar ei flwyddyn olaf yno, a'm blwyddyn gyntaf innau, ef oedd llywydd y myfyrwyr. Fel y gweddill ohonom, daeth yn drwm o dan ddylanwad y Prifathro Gwilym Bowyer a'r Athro R. Tudur Jones. Ym
PRICE, THOMAS GWALLTER (Cuhelyn; 1829 - 1869), newyddiadurwr a bardd Drych yn ffafrio'r fasnach mewn caethion. Ar 10 Ionawr 1857 cychwynnodd 'Cuhelyn' Y Bardd Newydd Wythnosol (Efrog Newydd), gyda llu o lenorion Cymru yn ohebwyr iddo - 'Eben Fardd,' Thomas Stephens (Merthyr Tydfil), 'Talhaiarn,' 'Cynddelw,' 'Llawdden,' 'Dewi Wyn o Esyllt,' 'Islwyn,' 'Aneurin Fardd,' 'Nathan Dyfed,' 'Nefydd,' 'Eiddil Ifor,' 'Gwilym Teilo,' etc. Cyhoeddwyd yn hwn hanes a rhai o weithiau
PROTHERO, CLIFFORD (1898 - 1990), trefnydd y Blaid Lafur yng Nghymru . Penderfynoddi roddi ei amser hamdden i weithgareddau Undeb y Glowyr. Yr oedd glofa Aberpergwm yn cyflogi dros fil o lowyr ac o fewn ychydig flynyddoedd cafodd Cliff ei ethol yn Is-gadeirydd y Gyfrinfa. Chwaraeodd ei ran yn Streic Fawr 1926 ac erbyn hynny yr oedd wedi cael ysgoloriaeth yr Undeb i dderbyn hyfforddiant yn y Coleg Llafur yn Llundain, y Coleg a hyfforddodd rai blynyddoedd cyn hynny Aneurin Bevan
PUGHE, WILLIAM OWEN (1759 - 1835), geiriadurwr, gramadegydd, golygydd, hynafiaethydd, a bardd Llundain, ac yn crwydro yma a thraw. Bu farw yn ardal ei enedigaeth yn sir Feirionnydd, 4 Mehefin 1835, a chladdwyd ef yn Nantglyn. Yr oedd ganddo dri o blant, a datblygodd un ohonynt, Aneurin Owen, yn ysgolhaig Cymraeg. Dywaid ef ei hun iddo gyfarfod â 'Robin Ddu o Fôn' yn Llundain yn 1782, a dyna ddechrau cyfnod newydd yn ei hanes. Daeth i gysylltiad ag 'Owain Myfyr' ac aelodau eraill y Gwyneddigion, a
RHYS-WILLIAMS, BRANDON MEREDITH (1927 - 1988), gwleidydd Ceidwadol aflwyddiannus yn ymgeisydd Ceidwadol dros etholaeth Pontypridd yn etholiad cyffredinol 1959 ac yn is-etholiad Glyn Ebwy 1960 a gynhaliwyd ar farwolaeth Aneurin Bevan, pan, yn unol â'r disgwyl, gorchfygwyd ef gan Michael Foot (Llafur). Safodd yn yr un etholaeth eto yn etholiad cyffredinol Hydref 1964. Bu wedyn yn cynrychioli etholaeth De Kensington, o Fawrth 1968 (is-etholiad) hyd Chwefror 1974, a Kensington a
ROBESON, PAUL LEROY (1898 - 1976), actor, canwr ac actifydd gwleidyddol . Yn 1954-5, gydag anogaeth gan y gwleidydd Aneurin Bevan, recordiodd Robeson nifer o gyngherddau radio ar gyfer gwrandawyr yng Nghymru. Ym mis Hydref 1957 defnyddiodd y cebl teliffon trawsatlantig o Efrog Newydd i annerch cynulleidfa o dros 2,000 yn Eisteddfod y Glowyr ym Mhafiliwn Mawr Porthcawl, gan ganu 'Didn't My Lord Deliver Daniel?' a chaneuon eraill, ac atebodd Côr Meibion Treorci trwy ganu
ROWLANDS, EURYS IONOR (1926 - 2006), ysgolhaig Cymraeg golygu argraffiad newydd o Awdlau Cadeiriol Detholedig y Ganrif Hon, 1900-25 (1959) a Llywarch Hen a'i Feibion (Aberystwyth, 1984). Yr oedd hefyd yn ieithegydd galluog ac yn gyfarwydd â damcaniaethau diweddar ym maes ieithyddiaeth fel y dengys ei erthyglau yn y maes hwn. Ychydig o farddoniaeth a gyhoeddodd, ond y mae'n ddigon i ddangos ei fod yn fardd da iawn. Priododd Nina Bevan a bu iddynt fab a
RUSBRIDGE, ROSALIND (1915 - 2004), athrawes ac ymgyrchydd heddwch Ganwyd Rosalind ar 19 Ebrill 1915, yn ferch i Sidney Bevan DCM (1878-1935) ac Emily Sarah Bevan (ganwyd Hemming, 1878-1974), y ddau'n athrawon yn Abertawe. Roedd ganddi frawd iau, Sidney Hemming Bevan (ganwyd 1921). Honnai Rosalind ei bod yn sosialydd ac yn heddychwraig Gristnogol cyn iddi adael yr ysgol. Enillodd ei thad y DCM am achub milwyr clwyfedig mewn brwydr yn y Rhyfel Byd Cyntaf ond

Search results

61 - 72 of 91 for "Aneurin Bevan"