Dictionary of Welsh Biography

GEORGE, THOMAS NEVILLE (1904 - 1980), Athro Daeareg oedd yn Athro Gwadd prifysgolion Witwatersrand, Cape Town a Natal (1967); a Darlithydd Ymweliadaol o Fri Prifysgol Saskatchewan (1974). Gelwid arno i arholi mewn llawer o sefydliadau prifysgol. Gwasanaethodd yn gadeirydd ar amryw bwyllgorau, gan gynnwys Pwyllgor Glasgow o'r Gymdeithas Brydeinig, panel ar Adnoddau Mwynau Cyngor yr Alban, y Cyngor Cadwraeth Ddaearegol; ac yn llywydd Adran Ddaearegol y
GIFFORD, ISABELLA (c. 1825 - 1891), botanegydd ac algolegydd Ganwyd Isabella Gifford yn ne Cymru (Abertawe yn ôl un ffynhonnell, Defynnog, Brycheiniog, yn ôl ffynonellau eraill) tua 1825. Roedd yn ferch i George St John Gifford (bu farw 1869), a wasanaethodd gyda Syr John Moore ym mrwydr A Coruña ar 16 Ionawr 1809, a'i wraig Isabella (bu farw 1891), a briodwyd yn 1824. Merch i'r diwydiannwr John Christie (1774-1858) oedd ei mam: o'r Alban yn wreiddiol
GILDAS (fl. 6ed ganrif), mynach neu sant Alban; mab ydoedd i ŵr bonheddig o'r enw ' Caunus.' Yn ôl yr ail, ' Nau ' oedd enw ei dad, brenin Sgotland. Bai yw ' Nau ' am ' Kau ' (' Caw '), ymgais i wneud y sant yn fab i Gaw o Brydyn (gweler 'Gilda mab Kaw' yn Kulhwch ac Owen, R.M., 107, a deunaw brawd iddo). Os ' Caunus ' oedd yr enw mewn Brythoneg, rhoesai ' Cun ' yn Gymraeg, 'nid ' Caw.' Blin yw gogrwn y gwir o gofiannau'r saint, ond credadwy
GILLHAM, MARY ELEANOR (1921 - 2013), naturiaethwraig ac addysgydd Mhrifysgol Caerdydd fel darlithydd efrydiau allanol yn 1962. Dros y 25 mlynedd nesaf tan ei hymddeoliad yn 1988 byddai'n dysgu botaneg, ecoleg ac adareg i gannoedd o fyfyrwyr mewn safleodd ar draws Cymru, Lloegr a'r Alban, gan fentro dramor hefyd i Ewrop, Gogledd Affrica, y Caribî, Ynysoedd y Seychelles a Gogledd America. Yn ystod y cyfnod y bu'n byw yn Ne Cymru roedd diwydiannau cloddiol y pyllau a'r
GREENLY, EDWARD (1861 - 1951), daearegwr Ganwyd 3 Rhagfyr 1861 ym Mryste, yn fab i Charles H. Greenly a'i wraig Harriet. Wedi'i addysgu yn Clifton College, Bryste, bu am gyfnod yn glerc trwyddedig mewn swyddfa cyfreithiwr yn Llundain, ond ymadawodd er mwyn cael astudio yng Ngholeg y Brifysgol, Llundain. Ymunodd â'r Arolwg Ddaearegol (Yr Alban) yn 1889 ond yn 1895 ymddiswyddodd a dechrau ar dasg a osododd iddo ef ei hun, sef ymgymryd yn
GRESHAM, COLIN ALASTAIR (1913 - 1989), archaeolegydd, hanesydd ac awdur Mhrydain a thramor (yn Awstralia, De Affrig ac yn yr India yn arbennig) fel dyfeisydd a gwneuthurwr y vacuum railway brake newydd. Peiriannydd eithriadol ddisglair a dyfeisgar oedd Colin Mather yntau, ei hendaid ar ochr ei fam. Daethpwyd i'w adnabod fel 'Cast-iron Colin'. Symudodd y teulu Mather o Montrose yn yr Alban i Manceinion, ond ni wyddys pryd nac am ba resymau yr aethant yno. Sut bynnag, erbyn
GRIFFITH, MOSES (1747 - 1819), arlunydd mewn dyfrlliw lyfrau. Yn A Literary Life … cyfeiria Pennant ato fel arlunydd ac ysgythrwr medrus a chanddo hefyd gryn allu fel cerddor. Bu'n gydymaith i Pennant ar ei holl deithiau o 1769 hyd 1790, a defnyddiwyd ysgythriadau o'i waith fel darluniau mewn amryw o weithiau argraffedig ei feistr, yn enwedig yn y cyfrolau'n disgrifio'u teithiau yng Nghymru ac yn yr Alban. Y mae llawer mwy o'i ddarluniau dyfrlliw
GRIFFITHS, DAVID ROBERT (1915 - 1990), gweinidog ac ysgolhaig Beiblaidd Pennar Davies, Gareth Alban Davies a Rhydwen Williams. Cerddi dychan a pharodïau yw'r rhan fwyaf o'r cerddi sydd gan D. R. Griffiths yn Cerddi Cadwgan, ond y mae'r gyfrol o farddoniaeth a gyhoeddodd ef ei hun, Defosiwn a Direidi (1986), wedi ei rhannu'n dair rhan: Cerddi, Emynau (rhai'n gyfieithiadau) a Phytiau Byrion Ysgafn (lle'r ailgyhoeddir rhai allan o'r gyfrol Cerddi Cadwgan). Cyhoeddwyd dau emyn
GRIFFITHS, EDWARD (1929 - 1995), cemegydd diwydiannol ac Aelod Seneddol Alban. Wedi ei ethol i Gyngor Sir y Fflint ym 1964, bu, fel ei dad, yn Gynghorwr dros y Blaid Lafur. Yr oedd ganddo, er hynny, uchelgais gwleidyddol eangach, ond trydydd safle gwael a gafodd pan safodd yn etholaeth seneddol Dinbych ym 1966. Daeth cyfle arall i'w ran ym 1968 pan safodd mewn isetholiad dros etholaeth Sheffield Brightside ar 13 Mehefin. Etholwyd Griffiths, gyda mwyafrif o 5,248 pleidlais
GRUFFUDD, IFAN (c. 1655 - c. 1734), prydydd Grefydd (1717). Y mae'n awdur englynion a charol haf. Ceir hanes amdano yn ymweled ag eisteddfod Machynlleth 1702 ac yn cael ei ddychanu yno gan Siôn Rhydderch. Canwyd molawd iddo gan ' Iaco ab Dewi ' a marwnadau gan Siencyn Thomas, y Cwm Du, ac Alban Thomas, Blaen Porth.
GRUFFYDD, ROBERT GERAINT (1928 - 2015), ysgolhaig Cymraeg Hŷn Mygedol yr un flwyddyn. Cyhoeddwyd cyfrol deyrnged iddo, Beirdd a Thywysogion: barddoniaeth llys yng Nghymru, Iwerddon a'r Alban (goln Morfydd E. Owen a Brynley F. Roberts) yn 1996. Yr oedd maes ei ymchwil ar gyfer ei ddoethuriaeth yn un heriol. Cynhwysai holl agweddau'r Dadeni Dysg a'r dyneiddwyr, a gweithiau'r Diwygwyr Protestannaidd, y Gwrth-ddiwygiad a'r Piwritaniaid cynnar; hawliai afael ar
HALL, BENJAMIN (Arglwydd Llanofer), (1802 - 1867), gwleidydd a diwygiwr heb gymryd gradd. Yn fuan wedyn, digwyddodd dau beth a weddnewidiodd ei fywyd. Yn ystod taith o gwmpas Lloegr a'r Alban ym 1822 ymwelodd â phentref New Lanark a sefydlasid gan Robert Owen, gan ddysgu am y cysylltiad rhwng amgylchiadau byw'r dosbarth gweithio a'u moesau, a magu'r awydd i ddiwygio cymdeithas a'i gwnâi yn wleidydd Rhyddfrydol llwyddiannus. Drwy ei briodas ag Augusta Waddington

Search results

37 - 48 of 118 for "Alban"