Dictionary of Welsh Biography

HUWS, MORIEN MON (Morien Môn; 1856 - 1932), bardd a llenor Ganwyd yn Amlwch, sir Fôn, 10 Awst 1856, a bu yn ysgol Rhos-y-bol yn y sir honno pan oedd Syr John Rhys yn brifathro. Llwyddodd yn gynnar yn ei oes i ennill gwobrwyon mewn eisteddfodau, a dechreuodd bregethu pan oedd yn 17 oed. Ymfudodd i U.D.A. yn 1880 a daeth yn aelod o'r gymanfa Annibynnol yn Oneida County, New York, ac yn weinidog ar eglwys Peniel, Remsen, N.Y. Yn 1899 ymunodd â'r
HUWS, RHYS JONES (1862 - 1917), gweinidog gyda'r Annibynwyr
HYWEL ab OWAIN GWYNEDD (d. 1170), milwr a bardd ymgyrch Maesglas (Basingwerk) yn erbyn Harri II. Yn 1159 ymunodd â llu Normanaidd o Gaerfyrddin yn erbyn yr Arglwydd Rhys, a oedd y pryd hwnnw'n gwrthryfela yn erbyn Harri II. Yn ôl pob golwg fe wnaeth hyn oherwydd i Owain Gwynedd ddymuno bod ar delerau da â'r Goron. O hynny ymlaen ychydig a wyddys am Hywel hyd ei farw mewn brwydr yn erbyn ei hanner-brodyr ger Pentraeth, Môn (1170), yn yr ymryson a
HYWEL ap DAFYDD ap IEUAN ap RHYS (fl. c. 1450-80) Raglan, bardd HYWEL DAFI o Raglan, yn ôl Peniarth MS 101 (262), bardd y ceir swm mawr o'i waith mewn llawysgrifau, a hwnnw'n cynnwys peth canu crefyddol a serch, a llawer o ganu traddodiadol i bendefigion ei gyfnod yn Neheudir Cymru, e.e. Gruffudd ap Nicolas o Ddinefwr, Phylip ap Tomas o Langoed yn sir Frycheiniog, Rhys ap Siancyn o Lyn Nedd, ac aelodau teulu Herbertiaid Penfro a Rhaglan. Ymddengys oddi wrth
HYWEL ap Syr MATHEW (d. 1581), bardd, achydd, a milwr (Peniarth MS 168 (178)) iddo fod yn bresennol yng ngwarchae Boulogne yn 1544. Ymddengys hefyd ei fod yn Babydd selog. Y mae Peniarth MS 138 a rhannau o Cardiff MS. 50 (sef 274-5, 293-356) yn ei law. Defnyddiwyd ei lawysgrifau ef gan Lewys Dwnn wrth baratoi Peniarth MS 268. Dywedir bod Rhys Cain a Lewys Dwnn wedi canmol ei lawysgrifau, a bod yr ail fardd yn ddisgybl iddo. Canodd Lewys farwnad iddo pan fu
HYWEL GETHIN (fl. c. 1485), bardd y dywedir ei fod yn ŵr o Glynnog Fawr yn Sir Gaernarfon. Nid erys unrhyw fanylion amdano, ond y mae'n amlwg bod y dyddiadau a roir iddo gan Owen Jones, 'Gweirydd ap Rhys,' 'Myrddin Fardd,' a Wiliam Owen (sef 1570-1600), yn rhy ddiweddar, oherwydd ceir mewn llawysgrifau gywydd moliant a gyfansoddodd i bedwar mab Rhys ap Hywel ap Madog o Lanystumdwy, ac yr oedd y rheini'n byw yn niwedd y 15fed
IESTYN ap GWRGANT (fl. 1081-93), rheolwr annibynnol olaf Morgannwg ohono. Y mae hanes adnabyddus am Sir Forgannwg - hanes sydd cyn hyned â'r 15fed ganrif o leiaf - yn cysylltu enw Iestyn â'r modd y llwyddodd y Normaniaid i oresgyn y dalaith. Yn ôl yr hanes hwn llwyddodd Iestyn, drwy ei gâr, Einion ap Collwyn, a oedd yn alltud yn Lloegr, i gael cymorth Robert Fitzhamon yn erbyn Rhys ap Tewdwr, a laddwyd gan Iestyn ym Mhenrhys. Talodd Iestyn i'r Normaniaid am eu
IEUAN ap HYWEL SWRDWAL (fl. 1430-80), bardd mab i'r bardd Hywel Swrdwal. Cysylltir y tad a'r mab â Chydewain ac â'r Drenewydd; dywedir iddynt fyw hefyd ym Machynlleth. Ymhlith y cerddi a briodolir i Ieuan ceir awdl i'r Forwyn Fair yn Saesneg ac mewn cynghanedd ac orgraff Cymraeg - sef ' Owdyl i Fair a wnaeth kymbro yn Rhudychen … ', yn dechrau ' O meichti ladi our leding tw haf.' Ceir marwnadau iddo gan Hywel ap Dafydd ap Ieuan ap Rhys
IEUAN ap RHYDDERCH ap IEUAN LLWYD (fl. 1430-70), uchelwr a bardd Vychan ab Ieuan ap Rhys ap Llawdden, a (2) â Mawd ferch Syr William Clement, arglwydd Tregaron. Anodd yw penderfynu ai rhyw Rhydderch ap Ieuan Llwyd arall oedd tad y bardd, neu a briododd efe deirgwaith. Cysylltir Ieuan â dwy ardal yn Sir Aberteifi, eithr â Genau'r Glyn yn hytrach na Glyn Aeron y cysylltir ef yn y llawysgrifau cynharaf. Er hynny, y mae'n bosibl ei eni yng Nglyn Aeron, ac iddo dreulio
IEUAN ap RHYS ap LLYWELYN (fl. dechrau'r 16eg ganrif), bardd Cadwyd dwy enghraifft (o leiaf) o'i waith mewn llawysgrifau, sef cywydd i'r frech a chywydd i Syr Rhys ap Tomas o Ddinefwr, Sir Gaerfyrddin.
IEUAN BRECHFA (c.1430 - 1500), bardd ac achyddwr 139iii, Peniarth MS 140, Peniarth MS 176 (gweler R.W.M.). Ceir brut a briodolir iddo yn y The Myvyrian Archaiology of Wales. Canodd Iorwerth Fynglwyd osteg o englynion yn haeru i'r 'chwal' lyncu Ieuan pan oedd ym mhriodas merch Syr Rhys ap Tomas.
IEUAN DEULWYN (fl. c. 1460), bardd ap Rhys, yn ôl un llawysgrif - gweler Mynegai) iddo ef a'r tri bardd, Dafydd Nanmor, Deio ab Ieuan Du, a Tudur Penllyn; cadwyd hefyd gywydd marwnad Tudur Aled i D. ab Edmwnd, Rhys Nanmor, a Ieuan Deulwyn.

Search results

169 - 180 of 486 for "Rhys"