Dictionary of Welsh Biography

IEUAN FYCHAN ap IEUAN ab ADDA (d. c. 1458), uchelwr a bardd Ceir llawer o fanylion amdano yn llyfr Mostyn a T. Allen Glenn, History of the Family of Mostyn of Mostyn (Llundain, 1925). Yn Pengwern, sir Ddinbych, yr oedd yn byw cyn iddo briodi Angharad, aeres Mostyn. Yr oedd yn gyfeillgar â rhai o'r beirdd, e.e. Guto'r Glyn a Maredudd ap Rhys, a cheir ychydig o'i waith ef ei hun yn y llawysgrifau, e.e. yr 'ymryson' rhyngddo â Maredudd ap Rhys. Awgrymir gan
IEUAN GYFANNEDD (fl. c. 1450-60), bardd Ni wyddys dim am ei fywyd, ond cadwyd un enghraifft o'i waith yn NLW MS 728D (113), sef cywydd moliant i'w noddwyr Phylip ap Rhys o Genarth ym mhlwy Sain Harmon, Maesyfed, a'i wraig Gwenllian ferch Owain Glyn Dwr.
IEUAN RHAEADR (fl. c. 1480), bardd Brodor, y mae'n amlwg, o Raeadr Gwy yn sir Faesyfed. Cadwyd peth o'i farddoniaeth mewn llawysgrifau, yn cynnwys tri chywydd serch, cywyddau moliant i Siancyn ap Siôn ab Ieuan Fychan ac i Risiart Herbert, a chywydd i geisio Rhys Fychan o Fuellt allan o garchar Caerloyw.
IEUAN RUDD (fl. 1470) Forgannwg, bardd Ceir dau gywydd o'i waith, y naill i neithior Syr Rhys ap Tomas a Sioned, merch Tomas Mathau o Radur, a'r llall i'r paderau main crisial. Cyfeirir ato hefyd mewn cywydd a ganodd Llywelyn Goch y Dant c. 1470 yn gwahodd Hywel ap Dafydd ab Ieuan ap Rhys i ymweled â Thir Iarll a'r cyffiniau, lle y disgrifir ef fel gŵr 'o Lyn Rhoddne wlad' - y cyntaf o feirdd y Glyn hwnnw, cyn belled ag y gwyddom
IFAN TOMOS RHYS - see THOMAS, EVAN
IFOR BACH (fl. 1158), arglwydd Senghenydd 'arglwyddiaeth ddibynnol' ar arglwyddiaeth Morgannwg ac yn cynnwys yr ardal fynyddig yn ymestyn o Aberhonddu yn y gogledd, crib Cefn On yn y de, afon Taf yn y gorllewin, ac afon Rhymni yn y dwyrain. Yn 1158 ymosododd ar Morgan ab Owain o Wynllwg a Chaerllion-ar-Wysg a'i ladd ef a'r 'bardd gorau,' Gwrgant ap Rhys. Cofir amdano yn arbennig oblegid ei ymosodiad sydyn ym mherfeddion nos ar gastell
IOLO GOCH (c. 1325 - c. 1400), bardd blaenllaw eraill iddo oedd teulu Penmynydd (gw. Ednyfed Fychan) ym Môn, Syr Hywel y Fwyall, cwnstabl Castell Cricieth, ac Owain Glyndŵr. Tua diwedd ei yrfa, yn 1394, canodd gywydd cyngor i Syr Rosier Mortimer sy'n dangos gwybodaeth fanwl am wleidyddiaeth Prydain ac Iwerddon. Yr unig gerdd ganddo i uchelwr o'r de sydd wedi goroesi yw ei farwnad i Syr Rhys ap Gruffudd sy'n disgrifio ei angladd yng
IOLO GOCH (c. 1320 - c. 1398), bardd briodolir i Iolo yn y llsgrau, yr hynaf a ellir ei ddyddio yw awdl i Dafydd ap Bleddyn, esgob Llanelwy o 1314-46, ac un o'r rhai diweddaraf yw cywydd i Ieuan Trefor II, esgob Llanelwy, a ganwyd yn ôl pob tebyg yn 1397. Rhwng y ddau begwn hyn ceir cywyddau ganddo fel hyn: mawl i Edward III, diwedd 1347; marwnad Syr Rhys ap Gruffudd a fu farw yn 1356 (yr oedd Iolo yn ei angladd yng Nghaerfyrddin); marwnad
IORWERTH FYNGLWYD (fl. c. 1480-1527), bardd o Saint y Brid (neu St. Bride's Major) ym Mro Morgannwg; Prawf y cywyddau ymryson a fu rhyngddo â Rhisiart ap Rhys Brydydd ym mhlas Siôn Stradling yn y Merthyr Mawr mai'r bardd hwnnw oedd ei athro. Cadwyd dros 50 o'i gyfansoddiadau yn y llawysgrifau, a rhoddwyd sylw mawr iddynt, nid yn unig gan gopïwyr Morgannwg ond hefyd yn y Gogledd. Canodd lawer i foneddigion ei dalaith ei hun, i'r Gameisiaid
JAMES, Syr DAVID JOHN (1887 - 1967), gŵr busnes a dyngarwr Lundain. Ei phwrpas oedd hybu achosion crefyddol, addysgiadol ac elusennol yng Nghymru. Diddymwyd hon yn 1957 pan sefydlodd Ymddiriedolaeth Cathryn a'r Fonesig Grace James (a enwyd ar ôl ei fam a'i wraig). Yn 1967 sefydlodd ail Ymddiriedolaeth yn enw John (ei dad) a Rhys Thomas James (ei frawd a fu farw yn ifanc). Ddiwedd y 1950au sefydlwyd Eisteddfodau Pantyfedwen ym Mhontrhydfendigaid (Eisteddfod
JAMES, JAMES (SPINTHER) (1837 - 1914), un o haneswyr enwad y Bedyddwyr gasgliadau o emynau; ond y mae'n llawer mwy adnabyddus fel sgrifennwr ar hanes, yn enwedig hanes ei enwad. Cyfrannodd nifer mawr o ysgrifau a phenodau i lyfrau fel Cymru ' Meudwy Môn ' (Owen Jones), Hanes y Brytaniaid a'r Cymry ' Gweirydd ap Rhys ' (R. J. Pryse), ac Enwogion y Ffydd. Gyda ' Ioan Emlyn ' (John Emlyn Jones), cwplaodd Y Parthsyllydd (1870-5 - gweler hanes y llyfr yn Cardiff Catalogue). Ond
JARMAN, ALFRED OWEN HUGHES (1911 - 1998), ysgolhaig Cymraeg aelod o staff yr adran, yn Ddarlithydd ac yna'n Gyfarwyddwr. Tros y blynyddoedd gwnaeth yr Uned lawer o waith arloesol pwysig ym maes tafodieitheg y Gymraeg. Yr oedd A.O.H. Jarman yn un o Lywyddion er Anrhydedd Cangen Prydain o'r Gymdeithas Arthuraidd Ryngwladol ac yna yn un o'r Is-lywyddion Rhyngwladol ac yn aelod parhaol o Ymddiriedolaeth Eugène Vinaver. Bu'n Gymrawd Syr John Rhŷs yng Ngholeg Iesu

Search results

181 - 192 of 486 for "Rhys"