Dictionary of Welsh Biography

GRUFFUDD AP LLYWELYN (d. 1064), brenin Gwynedd 1039-1064 a phenarglwydd ar y Cymry oll . Wynebodd y ddeuddyn ei gilydd mewn brwydr ger afon Tywi, lle y cafodd Hywel ei drechu a'i ladd. Daeth cystadleuwyr newydd i'r amlwg yn y de, y brodyr Gruffudd a Rhys, meibion Rhydderch ab Iestyn. Mae'n bosibl eu bod wedi dal grym yn Neheubarth trwy gynghrair â'r tywysog o'r gogledd, gan fod cofnod cwta tua 1045 yn honni bod brad rhyngddynt hwy a Gruffudd. Efallai mai hwythau a ysgogodd bobl Ystrad Tywi i
GRUFFUDD ap LLYWELYN (d. 1063), brenin Gwynedd a Phowys, ac ar ôl 1055 brenin Cymru oll ond fe'i lladdwyd mewn brwydr ffyrnig yn erbyn Gruffudd yn Abertywi. Hyd yn oed ar ôl hyn ni allodd Gruffudd feddiannu Deheubarth; cododd Gruffudd ap Rhydderch ap Iestyn i'w wrthwynebu. Yn 1045, yn ôl Brut y Tywysogion (Peniarth MS 20, 18a), bu twyll mawr a brad rhwng Gruffudd ap Rhydderch a'i frawd Rhys a Gruffudd ap Llywelyn. Bu'n rhaid i Ruffudd gael help Swegen fab Godwin i geisio cynnal ei
GRUFFUDD ap NICOLAS (fl. 1415 - 1460), uchelwr, a phrif ffigur llywodraeth leol deheubarth tywysogaeth Cymru yng nghanol y 15fed ganrif ar Ddygwyl Dewi, 1459, y mae'n anodd credu y buasai ei enw allan o'r comisiwn a roddwyd i'w ddau fab, Thomas ac Owain, gyda Siasbar ac Owain Tudur. Ni ellir felly dderbyn iddo gael ei ddiwedd ym mrwydr Wakefield, 1460, neu Mortimer's Cross, 1461. Canwyd ei glodydd gan Ddafydd ab Edmwnt, Hywel ap Dafydd ab Ieuan ap Rhys, Rhys Llwyd ap Rhys ap Rhicert, Gwilym ab Ieuan Hen, a Lewis Glyn Cothi. Y mae'n
GRUFFUDD FYCHAN Syr (d. 1447), milwr O Froniarth a Threlydan ym mhlwyf Cegidfa, Sir Drefaldwyn. Mab ydoedd i Ruffudd ab Ieuan ap Madog ap Gwenwys o Fawd ferch Griffri ap Rhys Fongam. Olrheiniai teulu Gwenwys eu hachau o Frochwel Ysgithrog. Ymddengys mai ym mhlwyf Cegidfa yn swydd Ystrad Marchell yr oedd prif ganolfannau'r teulu. Bu nifer o'i aelodau yn flaenllaw ym mhlaid Owain Glyndŵr, a Gruffudd ab Ieuan yn un ohonynt. Yn
GRUFFUDD GRYG (fl. ail hanner y 14eg ganrif), bardd ddechrau'r ganrif nesaf, canys bu Rhys farw yn Arddreiniog yn 1412, medd Rowlands (Archæologia Cambrensis, iv, 267). Cyn derbyn hynny hoffem gael tystiolaeth bellach ar y ddau bwynt - awduriaeth y cywydd a blwyddyn marw Rhys. Wrth ddychwelyd o bererindod i Sain Siâm, Sbaen, bu agos i long Gruffudd gael ei thaflu i'r lan 'yn nhir Harri,' ei elyn. Onid Lloegr, dan Harri IV, ac felly rywdro rhwng 1399 a 1413
GRUFFUDD LLWYD ap DAFYDD ab EINION LLYGLIW (fl. c. 1380-1410), bardd nai i'r bardd Hywel ab Einion Llygliw, a brodor o blwyf Llangadfan ym Mhowys; yn ôl marwnad Rhys Goch Eryri iddo ymddengys ei fod yn un o ddisgynyddion Einion Yrth. Yn Cardiff MS. 18 (190) dywedir ei fod yn ' siawnsler o eglwys Henffordd,' ond ni wyddys am ddim sy'n ategu hyn. Yr oedd yn un o feirdd pwysicaf a galluocaf ei gyfnod, ac yn gyfarwydd â hen lenyddiaeth a chwedloniaeth Cymru. Croesewid
GRUFFUDD LLWYD ap DAFYDD GAPLAN (fl. c. 1400?)), bardd Ni wyddys dim o'i hanes, ond cadwyd tua dau ddarn o'i farddoniaeth, y naill yn gywydd crefyddol ar lun cyffes, a'r llall yn gywydd marwnad Syr Rhys Ieuanc ap Syr Rhys Hen o linach Ednyfed Fychan a gorhendaid, ar ochr ei fam, i Syr Rhys ap Tomas o Ddinefwr.
GRUFFYDD ap LLYWELYN (d. 1244), tywysog gogledd Cymru Mawrth 1244. Bu iddo bedwar mab - Owain Goch, Llywelyn ' ein llyw olaf ', David III, a Rhodri - ac un ferch, Gwladus, a briododd Rhys ap Rhys Mechyll. Yn 1248 cludwyd ei weddillion i Gymru a'u gosod i orffwys yn Aberconwy.
GRUFFYDD ap RHYS (c. 1090 - 1137), tywysog Deheubarth Mab Rhys ap Tewdwr a Gwladus, merch Rhiwallon ap Cynfyn. Pan dorrodd hen frenhiniaeth y De i lawr ar farw Rhys ap Tewdwr yn 1093, aethpwyd â'r aer, Gruffydd, nad oedd eto namyn plentyn, i Iwerddon, lle y cafodd gartref a lloches yn ystod ei blentyndod a thra yr ydoedd yn tyfu i fod yn ddyn. Pan ddychwelodd yn 1113 amharwyd ar gymorth gwlatgar ei gyfoedion ieuanc gan agwedd ofnus a gofalus rhai
GRUFFYDD ap RHYS (d. 1201), tywysog Deheubarth mab hynaf Rhys ap Gruffydd a Gwenllian, merch Madog ap Maredudd. Fel sylfaenydd llinach hynaf disgynyddion yr Arglwydd Rhys efe a nodid yn etifedd tiroedd pennaf ei dad yn Ystrad Tywi a chydnabyddid ef fel hynny gan yr awdurdodau Seisnig. Ar y cyfan rhoddwyd cyfeiriad i brif ddigwyddiadau ei yrfa fer gan uchelgeisiau ei wrthwynebwyr - ei frawd Maelgwn a Gwenwynwyn o Bowys; o'r herwydd, ansicr hyd
GRUFFYDD ap RHYS ap GRUFFYDD ab EDNYFED - see GRUFFYDD LLWYD, Syr
GRUFFYDD LLWYD Syr (d. 1335), arwr traddodiadol gwrthryfel tybiedig Cymreig yn 1322 Gorwyr Ednyfed Fychan, senesgal Llywelyn ab Iorwerth. Yn yr achau Cymreig disgrifir ef fel arglwydd Tregarnedd yn sir Fôn a Dinorwig yn Sir Gaernarfon; daliai diroedd hefyd yn Twynan a mannau eraill yng ngogledd sir Ddinbych, yn Llansadwrn yn Sir Gaerfyrddin, ac yn Llanrhystud yn Sir Aberteifi. Etifeddasai Tregarnedd a'r tiroedd yn sir Ddinbych ar ôl ei dad, Rhys ap Gruffydd, a fu farw yn gynnar

Search results

133 - 144 of 486 for "Rhys"