Dictionary of Welsh Biography

LLYWELYN ap GRUFFYDD (d. 1317) ,' medd cronicl cyfoes amdano. Awgryma hyn oll mai mab ydoedd i Gruffydd ap Rhys, deiliad Cymreig i arglwyddiaeth ('honour') Morgannwg, a gor-wyr i Ifor Bach, arglwydd Senghenydd, a Nest, wyres Rhys ap Tewdwr Fawr. Er y flwyddyn 1256 cawsai Senghenydd ei llyncu yn llwyr i mewn i drefniant ffiwdalaidd yr arglwyddiaeth, ond ymddengys fod Llywelyn ar delerau da iawn â'r iarll ieuanc, Gilbert de Clare, ac
LLYWELYN ap GWILYM ap RHYS (fl. 16eg ganrif), bardd Cadwyd peth o'i waith mewn llawysgrifau, sef cywydd marwnad i Syr Wiliam Gruffydd (yr olaf) o'r Penrhyn (NLW MS 5273D (78b)) a Swansea MS. 1 (246), a chywydd i ddelw Grist ym Mangor (NLW MS 3048D (72)). Y mae'n debyg mai efe hefyd biau'r cywydd a geir yn Cardiff MSS. 7 (421), 64 (658), 65 (64), a Cwrtmawr MS 23B (162b).
LLYWELYN ap IORWERTH (Llywelyn Fawr; 1173 - 1240), tywysog Gwynedd . Arfaethai Llywelyn i'r benarglwyddiaeth a sefydlasai ef barhau trwy drefnu i'r mab hynaf etifeddu yn hytrach na chaniatáu cadw ymlaen y dull Cymreig cynhenid o rannu tiroedd rhwng y meibion i gyd. Cymerasid cam i'r cyfeiriad hwnnw eisoes yn 1229 pan gytunodd y brenin Harri III i gydnabod mai Dafydd, mab Joan, a gâi ddilyn ei dad, yn hytrach na Gruffydd, a oedd yn frawd hŷn na Dafydd. Gwelir athrylith
LLYWELYN ap SEISYLL (d. 1023), brenin Deheubarth a Gwynedd Llywelyn; a chan iddo orchfygu, yn 1018, y gwr a gipiasai'r deyrnas, sef Aeddan ap Blegywryd, a hefyd orchfygu Rhain, ymhonnwr o Iwerddon, yn 1022, daeth yn bennaeth yn y De. Estynnodd ei reolaeth hefyd am rai blynyddoedd dros ran fawr o Gymru - cyfnod cofiadwy yn hanes Cymru a barnu oddi wrth y cronicl. Prif hawl Llywelyn ap Seisyll i enwogrwydd, fodd bynnag, ydyw'r ffaith mai ef oedd tad Gruffydd ap
LLYWELYN FARDD (fl. c. 1150-75), bardd Nid hawdd sefydlu ei ganon na'i ddyddiadau. Yn Cerdd Dafod ceir c. 1185 - 1220, ond rhydd J. Lloyd-Jones c. 1155 - 1200. Efallai fod dau Lywelyn Fardd, y naill yn y 12fed ganrif, a'r llall yn y 13eg, ac mai dyna pam y mae'r 'Llyfr Coch' yn rhoi 'Lywelyn Fardd fab Cywryd' wrth un gerdd. Yr hynaf oedd hwnnw, a gwr o Feirionnydd ond odid. Ym marwnad Cedifor sonia amdano'i hun fel milwr i Fadog ap
LLYWELYN SIÔN (fl. ail hanner yr 16eg ganrif), bardd, amaethwr, 'crier' neu ringyll mewn llys barn am gyfnod, a chopïwr proffesyddol wrth ei grefft, ac un o ffigurau pwysicaf bywyd llenyddol effro sir Forgannwg Gŵr a hanoedd o Langewydd yn Nhrelales yn ymyl Penybont-ar-Ogwr. Mynnai 'Iolo Morganwg' mai Llywelyn Siôn oedd yr athrylith a roes drefn a dosbarth ar 'Cyfrinach Beirdd Ynys Prydain' ac mai 'trwy ei fanyldeb a'i ddiwydrwydd y cynullwyd deunydd Cyfrinach y Beirdd ' - y cwbl, wrth gwrs, yn ffugiad. Fel copïwr proffesyddol mwyaf ei gyfnod yr haedda ei gydnabod; nid oedd yn gopïwr mor doreithiog â
LLYWELYN, TOMAS (fl. c. 1580-1610), bardd ac uchelwr o Rigos yng ngogledd Morgannwg. Yn ôl un llyfr achau, yr oedd o hil Einion ap Collwyn. Ceir amryw gywyddau o'i waith yn y llawysgrifau, ac yr oedd hefyd, megis y rhan fwyaf o feirdd Morgannwg yn yr oes honno, yn canu cwndidau duwiol. Efallai mai ei gyfansoddiadau mwyaf diddorol i ni heddiw ydyw ei ddau draethodl, y naill yn cynnwys dadl rhwng yr eglwys a'r dafarn, a'r llall 'brognosticasiwn' am y
LLYWELYN-WILLIAMS, ALUN (1913 - 1988), bardd a beirniad llenyddol . Chwaer iddo oedd Enid Wyn Jones. Yn anarferol ar y pryd o gymharu â'i gyfoeswyr llenyddol Cymraeg, fe'i magwyd ar aelwyd ddosbarth canol broffesiynol yng Nghaerdydd. Er mai Saesneg oedd y prif gyfrwng, ni olygai hynny mai aelwyd Seisnigaidd mohoni: dywed fod ganddo 'rith gof amdanaf yn hogyn bach yn chwarae ar fy mhen fy hun yn Gymraeg; ond rhaid bod perygl yn gynnar iawn i'r Saesneg gymryd y lle
LOCKLEY, RONALD MATHIAS (1903 - 2000), ffermwr, naturiaethwr, cadwraethwr ac awdur Ronald wedi addo peidio â'i harchwilio hebddi. Ganwyd eu merch Ann ym Mai 1930. Cofnodwyd y blynyddoedd cynnar yn ei lyfr Dream Island (1930) a'r dilyniant Island Days (1934) gyda darluniau gan Doris. Rhwng 1928 a 1940 enillodd Lockley enw iddo'i hun fel naturiaethwr o fri rhyngwladol. Erbyn Mai 1929 ar anogaeth H. F. Witherby, roedd wrthi'n modrwyo palod. Gyda dau bapur arwyddocaol yn 1930 a 1931 yn
LORT family = Camb. Register, i, 164) am Roger Lort oedd ' ei fod yn barod i arddel unrhyw egwyddor neu grefydd a ddygai iddo gyfoeth '; am Sampson Lort, ' gên [asyn] y Sampson Ysgrythurol yn unig a oedd ganddo, ond gwnaeth lawer o ddifrod â hi; fe all weddio cyhyd ag y tâl iddo.' Nid annheg yw chwanegu mai Sampson oedd y tebycaf i wir Bengrwn ohonynt. Mae'n debyg mai ef oedd y Sampson Lort a laniodd yn Bermuda yn
LOUGHER, ROBERT (d. 1585?), gŵr o'r gyfraith sifil, a gweinydd eglwysig ymwelodd y frenhines Elisabeth â Rhydychen yn 1566 yr oedd Lougher yn un o'r doethuriaid a ddewiswyd i 'ddadlau' ger ei bron hi ar y gyfraith wladol (4 Medi). Fe'i gwnaethpwyd yn un o gymrodyr gwreiddiol Coleg Iesu yn 1571; bu'n cynrychioli bwrdeisdref Penfro yn y Senedd, 1572, ac yn 1574 daeth yn feistr yn y siansri. Ym Mai 1577 gwnaeth Edwin Sandys, archesgob Caerefrog, ef yn ficer cyffredinol a
LOVE, CHRISTOPHER (1618 - 1651), gweinidog Presbyteraidd Ganwyd yng Nghaerdydd, yn fab ieuengaf Christopher Love. Priodolai ei dröedigaeth i William Erbery. Anghytunai ei dad â'i ddaliadau crefyddol; a'i fam, gydag Erbery, a dalodd am ei addysg. Bu'n fyfyriwr yn New Inn Hall, Rhydychen; graddiodd B.A. 2 Mai 1639 ac M.A. 26 Mehefin 1642. Treuliodd weddill ei yrfa y tu allan i Gymru. Mabwysiadodd olygiadau Presbyteraidd eithafol. Yn gyntaf bu'n gaplan

Search results

1045 - 1056 of 1867 for "Mai"