Dictionary of Welsh Biography

EVANS, JOHN SILAS (1864 - 1953), offeiriad a seryddwr phregethodd yn eglwys gadeiriol Henffordd, Gŵyl Ddewi, 1925, a St. Paul, Llundain, 1939. Meddai ar gof eithriadol a gallai fynd trwy wasanaethau'r eglwys bron ar dafod leferydd heb gymorth llyfr gwasanaeth. Yr oedd yn awdurdod ar seryddiaeth, darlithiai'n gyson ar y pwnc, a pheintiodd nenfwd corff eglwys Llanrhaeadr-ym-Mochnant gyda'r sêr a'r planedau ar gefndir glas. Cymerai ddiddordeb mawr mewn llên
EVANS, MEREDYDD (1919 - 2015), ymgyrchydd, cerddor, athronydd a chynhyrchydd teledu dechreuodd ar gyfnod eithriadol o gynhyrchiol a fyddai'n parhau i'r diwedd un, bron i hanner canrif yn ddiweddarach. Yn 1970 sefydlodd Y Dinesydd, papur Cymraeg Caerdydd, rhagflaenydd, os nad y cyntaf o'r degau o bapurau bro a fyddai'n ymddangos ledled Cymru. Daeth yn gefnogwr amlwg i ymgyrchoedd cynnar Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ac erbyn 1973 teimlai'n anniddig oddi fewn i sefydliad caethiwus a Seisnig
EVANS, PHILIP (1645 - 1679), offeiriad o Gymdeithas yr Iesu, a merthyr . Condemniwyd hwy i farwolaeth, dan ddeddf 27 Elis. am fod yn offeiriaid seminaraidd; ond aeth bron dri mis heibio cyn y dienyddio. Yn ystod y tymor hwn caniateid cryn ryddid i'r offeiriaid, a ducpwyd rhybudd o'r dienyddiad i'r Tad Evans pan oedd yn chwarae tennis ger Eglwys S. Ioan. Y mae ar gof a chadw ei ebychiad: 'Pa frys sydd? Gadewch i mi orffen fy chwarae yn gyntaf.' A hefyd ei eiriau oddi ar yr ysgol
FFRANGCON-DAVIES, GWEN LUCY (1891 - 1992), actores nofel Tess of the Durbervilles. Gan fod Hardy yn fusgrell, teithiodd y cast cyfan i Dorset lle perfformiodd Gwen olygfa'r 'gyffes' ger y tân yn ei barlwr. Cyffyrddwyd yr hen ŵr hyd at ddagrau a buont yn gohebu tan farwolaeth Hardy yn Ionawr 1928. Daeth Gwen i adnabod yr artist Walter Sickert hefyd ar ddiwedd y 1920au. Wedi iddynt gwrdd am y tro cyntaf, sgrifennodd Sickert ati bron bob dydd a lluniodd
FISON, ANNA (Morfudd Eryri; 1839 - 1920), ieithydd, eisteddfodwraig, bardd ac addysgydd bryddest gyda chân Saesneg i Landaf. Bu'n flaenllaw hefyd yn yr ymdrechion i ddiwygio'r eisteddfod genedlaethol yn y 70au a'r 80au. Yn 1884 ymgeisiodd am gadair yr ieithoedd modern yng Ngholeg y Brifysgol, Bangor, a bu bron â chael ei hethol. Bu farw 21 Chwefror 1920 yn Nyffryn Ardudwy, a'i chladdu yng Nghaergybi.
FITZSTEPHEN, ROBERT (d. c. 1183), un o goncwerwyr Iwerddon deulu Clare yn dra llwyddiannus am gyfnod maith, hyd yn oed yn erbyn ymosodiad Hywel ap Owain yn 1145. Ni syrthiodd y castell i ddwylo'r Cymry tan 1165, ar ôl i Rhys ap Gruffydd ddarostwng Ceredigion bron yn llwyr. Pryd hynny bradychwyd y castell i ddwylo Rhys, difodwyd ef yn llwyr, a charcharwyd Robert am dros dair blynedd. Ar ôl ei ryddhau croesodd i Iwerddon i helpu brenin Leinster a chymerodd ran
FOOT, MICHAEL MACKINTOSH (1913 - 2010), gwleidydd, newyddiadurwr, awdur etholwyr. Ond bu bron iddo ef a'i briod gael eu lladd ar un o'r teithiau i'w etholaeth yn Hydref 1963. Ei briod oedd yn gyrru pan fu'r car mewn gwrthdrawiad â lori. Gadawyd ef yn hanner marw gyda niwed i'w ysgyfaint, ei asennau a'i goes chwith. Y canlyniad oedd ei wneud yn ŵr cloff, yn dibynnu ar ffon i gerdded, a'i wedd yn gwneud iddo edrych yn fregus. Ymunodd Foot â Thŷ'r Cyffredin yn 1960 fel un a
FOULKES, ISABELLE JANE ('Issi') (1970 - 2001), artist, dylunydd ac ymgyrchydd byddar roedd ei gallu i ddefnyddio cyfarpar cymorth clyw yn gyfyngedig iawn, ac yn ei phlentyndod dibynnai bron yn llwyr ar ddarllen gwefusau a dulliau eraill o gyfathrebu. Yn nes ymlaen dechreuodd wneud ffrindiau yng Nghlwb Byddar Caerwrangon a dysgodd Iaith Arwyddion Prydain (BSL). Cafodd ei haddysg mewn ysgolion prif ffrwd yng Nghaerwrangon: yn gyntaf yn Ysgol Gynradd Gatholig St. George's ac wedyn yn
GALLIE, MENNA PATRICIA (1919 - 1990), awdur . Mae Sarah Thomas, Cymraes weddw ganol-oed sy'n poeni y gallai lwmp ar ei bron fod yn ganceraidd, yn dychwelyd i Ogledd Iwerddon gan obeithio ailddechrau hen berthynas gyda dyn priod. Mae ei hymweliad yn gyrru nofel sy'n archwilio rhyddid rhywiol, culni crefyddol, ac ansefydlogi gwleidyddol. Wedi ei gosod ym mis Gorffennaf 1969, ar adeg pan oedd tensiynau gwleidyddol yn cynyddu yng Ngogledd Iwerddon
GEORGE, WILLIAM (1865 - 1967), cyfreithiwr a gwr cyhoeddus cyfreithwyr a sefydlwyd ganddo yn 1885 yng Nghricieth a daeth y bartneriaeth Lloyd George & George i'r amlwg pan enillwyd achos 'Mynwent Llanfrothen' yn y Llys Apél, 15 Rhagfyr 1888. Pan etholwyd David Lloyd George i'r senedd yn 1890 ni thelid cyflog i aelodau seneddol a chydsyniodd William i'w frawd ymroi bron yn llwyr i'w weithgarwch gwleidyddol gan dynnu incwm o'r bartneriaeth am flynyddoedd lawer
GIBSON-WATT, JAMES DAVID (Barwn Gibson-Watt), (1918 - 2002), Aelod Seneddol a gŵr cyhoeddus ystod gwrthymosodiad llwyddiannus ar 9 Chwefror, dyfarnwyd iddo Far ar ei Groes Filitaraidd. Ddeufis ar ôl hynny, ef oedd arweinydd y pedwerydd Cwmni mewn ymosodiad ar draws yr afon Po. Dyfarnwyd iddo ail Far am ei arweinyddiaeth ysbrydoledig a'i ddewrder a oedd bron â bod yn rhyfygus. Dyrchafwyd ef yn Uwch-gapten ac fe'i penodwyd yn hyfforddwr yn Sandhurst cyn iddo adael y fyddin ym 1946. Wedi
GILDAS (fl. 6ed ganrif), mynach neu sant furciferis non minimae stragis, quique quadragesimus quartus ut novi orditur annus, mense iam uno emenso, qui et meae nativitatis est'. Mae'r cymal cyntaf yn glir, 'hyd flwyddyn gwarchae mynydd Baddon (neu Baddonig), y lladdfa fawr olaf bron ar y dyhirod.' Yna daw'r aneglurder. Gorfodir dyn i'w dehongli fel hyn i gael synnwyr, 'ac mae'r flwyddyn (hon) yn dechrau y bedwaredd flwyddyn a deugain (wedyn

Search results

73 - 84 of 303 for "Bron"