Dictionary of Welsh Biography

MANSEL, BUSSY (1623 - 1699) Briton Ferry, pennaeth milwyr plaid y Senedd yn y Rhyfel Cartrefol ac aelod seneddol command the Militia Troop in cos. Pembroke, Carmarthen, and Cardigan,' ac, ar 30 Gorffennaf yn yr un flwyddyn, fe'i gwnaethpwyd yn bennaeth holl luoedd y milisia yn Ne Cymru, 'horse and foot, to lead them against the enemy if need be.' Cyn hyn, sef ar 14 Mawrth 1654, fe'i dewisasid yn gomisiynwr milisia yn Ne Cymru. Daliodd swyddi eraill hefyd - aelod o bwyllgor sir Forgannwg (y 'County Committee
MANSELL, FRANCIS (1579 - 1665), bennaeth Coleg Iesu, Rhydychen un o Fawnseliaid Motlysgam (Mwdlysgwm, ' Muddlescombe'), Cydweli, disgynyddion Francis Mansell, ail fab Syr Edward Mansel (gweler dan ' Mansel '); y mae papurau'r gainc hon yn y Llyfrgell Genedlaethol. Ganwyd ef yn 1579 (bedyddiwyd 23 Mawrth 1578/9) yn drydydd mab i'r Francis uchod. O ysgol Henffordd, aeth i Goleg Iesu fis Tachwedd 1607; graddiodd ar 20 Chwefror 1608/9 - graddiodd yn D.D. yn 1624
MAP, WALTER (1140? - 1209?), archddiacon (Giraldus) ei enw am esgobaeth Tyddewi - braidd dros yr ysgwydd, efallai. Yr oedd yn fyw ganol Mawrth 1208, ond yn 1210 sonia Gerallt amdano fel 'y diweddar.' Y mae ysgrif helaeth arno yn y D.N.B., gan C. L. Kingsford, ac ysgrif Gymraeg arno yn Y Llenor, 1931. Credid gynt mai Map oedd awdur y canu 'Goliardaidd,' 'cerddi'r glêr,' a argraffwyd gan Thomas Wright yn 1841 - Latin Poems attributed to Walter Map
MAREDUDD ap RHYS GRYG (d. 1271), tywysog Deheubarth Hydref 1257. Serch iddo gymryd rhan yn yr wrogaeth gyffredinol i Lywelyn yn gynnar yn 1258, ac yn y cytundeb â Sgotland ym mis Mawrth, trosglwyddodd ei wrogaeth yn ddiweddarach yn y flwyddyn i frenin Lloegr. Bu'r weithred hon yn achos prawf nodedig, y cyntaf o'i fath yng Nghymru - ar 28 Mai 1259 cyhuddwyd ef o deyrnfradwriaeth gerbron cyngor o arglwyddi Cymreig, fe'i condemniwyd, a'i garcharu am gyfnod
MARQUAND, HILARY ADAIR (1901 - 1972), economegydd a gwleidydd Llafur gan Attlee yn Ysgrifennydd dros Fasnach Dramor, Awst 1945-Mawrth 1947, ac yna'n Dâl-feistr Cyffredinol, Mawrth 1947-Gorffennaf 1948, Gweinidog Pensiynau, Gorffennaf 1948-Ionawr 1951, a daeth yn aelod o'r Cyfrin Gyngor ym 1949. Ei dynged wedyn oedd olynu Aneurin Bevan yn Weinidog Iechyd o Ionawr tan Hydref 1951, ond erbyn hynny roedd y swydd honno wedi colli llawer iawn o rym a statws. Nid oedd y
MARSHAL family, ieirll Penfro a'i nai, Rhys Ieuanc, arnynt yn 1215. Daeth y rhyfela i ben gyda Chytundeb Caerwrangon (Mawrth 1218) ac er mwyn sicrhau heddwch trwy'r deyrnas caniataodd William Marshal i Lywelyn ap Iorwerth fod yn geidwad cestyll brenhinol Aberteifi a Chaerfyrddin, ond daliodd ei afael ar Gaerlleon a enillasai oddi wrth Morgan ap Hywel yn 1217. Bu'n gymwynaswr i abatai Tintern, Penfro, a Pill, a chyflwynodd siartr
MARSHALL, WALTER CHARLES (1932 - 1996), gwyddonydd Ganwyd Walter Marshall ar 5 Mawrth 1932 yn Rhymni, Caerdydd, yr ieuengaf o dri o blant Frank Marshall, pobydd, a'i wraig Amy. Dangosodd ddawn fathemategol o oedran ifanc iawn, a meithrinwyd ei ddiddordeb yn y pwnc yn Ysgol Ramadeg Illtud Sant, Caerdydd. Dechreuodd chwarae gwyddbwyll pan oedd yn unarddeg, ac enillodd bencampwriaeth ieuenctid Cymru yn bymtheg oed. Gadawodd yr ysgol gyda Phrif
MATTAN, MAHMOOD HUSSEIN (1923 - 1952), morwr a dioddefwr anghyfiawnder (g.1949) a Mervyn (g.1951). Gadawodd Mattan y llynges yn 1949, a bu'n gwneud gwaith amrywiol wedyn, gan gynnwys mewn ffowndri dur. Ar noson 6 Mawrth 1952, cafodd siopwraig Iddewig o'r Wcráin o'r enw Lily Volpert ei llofruddio'n gïaidd yn ei siop, ac aeth sïon ar led fod Somaliad wedi ei weld yno adeg y llofruddiaeth. Holodd Heddlu Dinas Caerdydd nifer o ddynion lleol gan gynnwys Mattan. Ddwyawr ar
MAURICE, HENRY (1634 - 1682), 'apostol Brycheiniog' hefyd oedd yr Henry Maurice a gyfleodd eiriau ar ymyl y ddalen yn ail ran Cannwyll y Cymry a gyhoeddwyd yn niwedd 1659 neu ddechrau 1660, sef geiriau i egluro i bobl y Gogledd ystyr rhai o ymadroddion rhy Ddeheuol y Ficer Prichard. Pan ddaeth yr Adferiad, cydymffurfiodd ag Eglwys Loegr; ym Mawrth 1661 penodwyd ef yn ficer Bromfield ger Llwydlo; ym Mehefin 1668 codwyd ef yn rheithor Church Stretton
MAURICE, HUGH (1775 - 1825), crwynwr, a chopïydd llawysgrifau ') yn gyfrannog o'r gyfrinach ac yn y briodas. Bu'n byw yn Greenwich, ac yn ddiweddarach ym Mhengwern, Ffestiniog, yn Nhremadog, ac yn y Plas Gwyn, Llanrug, lle y bu farw 18 Mawrth 1825; yn Llanfihangel Glyn Myfyr y claddwyd ef. Yr oedd yn ysgrifennwr destlus ac yn medru peintio â dyfrlliw. Y mae un o'i gopiau cynnar, barddoniaeth Gwalchmai (llawysgrif NLW MS 5941A, a ysgrifennwyd yn 1796), mewn
MAURICE, WILLIAM (d. 1680), hynafiaethydd a chasglwr llawysgrifau cafodd un ferch, Elizabeth, a briododd George Jukes, y Trallwng. Yn 1678 bu ganddo ran yn ymgais Syr William Williams i brynu llyfrgell Hengwrt. Claddwyd ef yn Llansilin, mewn gwth o oedran, 23 Mawrth 1680. Gadawodd ei lyfrgell i'w ferch Lettice. Prisiwyd hi gan Edward Millington, allan o restr, yn werth £60 yn 1682, a gwerthwyd hi i Syr William Williams. Fe'i cadwyd yn Llanforda hyd oddeutu 1771, pryd
McBRIDE, NEIL (1910 - 1974), gwleidydd Llafur weithgar o fewn Plaid Lafur Paisley. Roedd yn aelod o Gymdeithas Gwneuthurwyr Gydweithredol Paisley am ddwy flynedd ar bymtheg ac yn gadeirydd Plaid Lafur Etholaethol Paisley, 1950-62. Safodd yn aflwyddiannus yn etholaeth Perth a swydd Dwyrain Perth yn etholiad cyffredinol Hydref 1951 ac etholaeth High Peak, swydd Derby ym 1955. Aeth i'r senedd yn AS Llafur Dwyrain Abertawe mewn is-etholiad ym Mawrth

Search results

529 - 540 of 984 for "Mawrth"