Dictionary of Welsh Biography

ELLIS family Bron y Foel, Ystumllyn, Ynyscynhaearn Rhestrir y teulu hwn o dan y cyfenw Ellis er mwyn hwylustod. Fel y gwelir, cynhyrchodd rai gwyr o bwys cyn i'r cyfenw gael ei gychwyn gan Owen Ellis (bu farw 1622). Hawliai'r aelodau ddisgyn o Gollwyn ap Tangno. Perthynai Meredydd, cyndad teulu Vaughan, Trawsgoed, Sir Aberteifi, i un gangen o'r teulu, a chyfrifai teulu Evans, Tanybwlch, Maentwrog, Iorwerth, o'r llinach hon, fel cyndad yn union
ELLIS, THOMAS EDWARD (1859 - 1899), aelod seneddol dros Feirionnydd (1886-99) a phrif chwip y blaid Ryddfrydol (1894-5) . Davies o'r Cwrt Mawr, Llangeitho, a bu iddynt fab, Thomas Iorwerth Ellis. Bu farw yn Cannes, Ffrainc, 5 Ebrill 1899, a'i gladdu yng Nghefnddwysarn. Mae cofgolofn iddo ar stryd y Bala ac un arall yng nghyntedd Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth. Cyhoeddwyd cyfrol o'i weithiau yn 1912.
ELLIS, THOMAS IORWERTH (1899 - 1970), addysgydd ac awdur
EVANS, EBENEZER GWYN (1898 - 1958), gweinidog (MC) gydag anrhydedd mewn athroniaeth) a dechrau pregethu. Gorffennodd ei addysg yng ngholegau diwinyddol Aberystwyth a'r Bala. Ordeiniwyd ef yn 1927, a bu'n gweinidogaethu yn Rock Ferry (1927-30), Cathedral Road, Caerdydd (1931-36), Trinity, Abertawe (1936-39) a Charing Cross Road, Llundain (1939-58). Priododd, 1927, Enyd Jane Jones, merch Edward Jones ('Iorwerth Ddu'), Maesteg, a ganed dau fab o'r
EVANS, GEORGE EWART (1909 - 1988), llenor ac hanesydd llafar werthfawrogiad o'r nodweddion a wnâi'r Cymry'n wahanol. Ni chollodd ei acen Gymreig na chefnu ar ei ymwybyddiaeth gadarn o'i Gymreictod, a thrwy ei gyfeillgarwch ag ysgolheigion o'r un anian ag ef fel Iorwerth Peate a Ffransis Payne gwnaeth gryn ymdrech i gryfhau ei afael ar ei Gymraeg. Ceir yn ei lyfrau sawl cyfeiriad at lenyddiaeth Gymraeg, ac egyr ei gyfrol Where Beards Wag All â chywydd Iolo Goch i'r
GORONWY GYRIOG (fl. c. 1310-60), bardd Tad, y mae'n debyg, i'r bardd Iorwerth ab y Cyriog. Ni wyddys unrhyw fanylion amdano, ond cadwyd peth o'i farddoniaeth yn ' Llyfr Coch Hergest ' a rhai llawysgrifau eraill sy'n cynnwys awdl i Fadog ab Ierwerth (esgob Bangor) ac englynion marwnad i Wenhwyfar, gwraig Hywel ap Tudur o Fôn (brawd Goronwy Penmynydd). Ymddengys mai ef biau rhan, o leiaf, o'r farddoniaeth a briodolir i 'Gutun Ceiriog' a
GRIFFITH family Penrhyn, , Visitations, ii, 155; llawysgrifau'r Penrhyn 1-4, 7-9, 13; G.E.C., Complete Peerage, IV, 205 n.c.; D.N.B., liv, 75). Priododd, yn ail, Wenllian, merch Iorwerth ap David. ROBERT, y mab hynaf o'r briodas hon, oedd sylfaenydd teulu Griffith, Plasnewydd, Môn, a Llanfair is gaer, Sir Gaernarfon. EDMUND, yr ail fab, oedd sylfaenydd ystad Carreg lwyd, Môn. Gweler Griffith, Pedigrees, 47, 56, 57, a'r erthyglau
GRIFFITH, DAVID (Clwydfardd; 1800 - 1894), bardd eisteddfodol ac archdderwydd ran i urddo brenhines Roumania â'r enw 'Carmen Sylva,' a'r dydd yn dilyn croesawyd hi gan gorfforaeth Llandudno, 'Clwydfardd' yn ei chyflwyno. Yn eisteddfod Caernarfon 1894 (blwyddyn ei farw) urddwyd tywysog a thywysoges Cymru ganddo, y naill â'r enw 'Iorwerth Dywysog,' a hithau 'Hoffedd Prydain.' Diogelodd urddas yr Orsedd a chadwodd y cysylltiad rhyngddi â'r eisteddfod yn ddilwgr. Yn 1890 rhoddes
GRUFFUDD GRYG (fl. ail hanner y 14eg ganrif), bardd Cesglir hyn oddi wrth ei gywydd i saith mab Iorwerth ap Gruffudd o Liwon ym Môn, gwŷr a oedd yn eu blodau yn ôl pob tebyg tua 1360-70. Dywed ei fod yn gâr iddynt, a chyfarch hwy fel ei geraint; gan hynny rhaid ei fod yn rhywfath o berthynas i lwyth Hwfa ap Cynddelw (gweler J. E. Griffith, Pedigrees, 5). Canodd hefyd i Einion ap Gruffudd, Chwilog, Eifionydd; cyfeiria at ei radd, 'ar waith ystad
GRUFFYDD LLWYD Syr (d. 1335), arwr traddodiadol gwrthryfel tybiedig Cymreig yn 1322 Gorwyr Ednyfed Fychan, senesgal Llywelyn ab Iorwerth. Yn yr achau Cymreig disgrifir ef fel arglwydd Tregarnedd yn sir Fôn a Dinorwig yn Sir Gaernarfon; daliai diroedd hefyd yn Twynan a mannau eraill yng ngogledd sir Ddinbych, yn Llansadwrn yn Sir Gaerfyrddin, ac yn Llanrhystud yn Sir Aberteifi. Etifeddasai Tregarnedd a'r tiroedd yn sir Ddinbych ar ôl ei dad, Rhys ap Gruffydd, a fu farw yn gynnar
GUTUN OWAIN, uchelwr flynyddoedd rhwng 1484 a 1498. Canodd hefyd gywyddau ac awdlau i ddau o abadau Llanegwestl, sef Sion ap Rhisiart a'i olynydd Dafydd ab Ieuan ab Iorwerth. Nid oes hysbysrwydd pryd y dyrchafwyd y naill na'r llall i'r abadaeth, ond gwyddys i dymor Dafydd ddyfod i ben pan gysegrwyd ef yn esgob Llanelwy yn 1500, ac wrth olrhain ei ach mewn llyfr achau cyfeirir ato gan y bardd fel 'Esgob.' Ysgrifennwyd y llyfr
GWGON BRYDYDD (fl. c. 1240), bardd Ni wyddys dim amdano, ond cadwyd ei englynion marwnad i'r tywysog Llywelyn ab Iorwerth Drwyndwn yn Cwrtmawr MS 454B (554); NLW MS 4973B (47); Peniarth MS 240 (13); The Myvyrian Archaiology of Wales 1890 (235).

Search results

25 - 36 of 115 for "Iorwerth"