Dictionary of Welsh Biography

DAFYDD ap LLYWELYN (d. 1246), tywysog Unig fab Llywelyn ap Iorwerth o'i wraig Joan, merch y brenin John. Cyfrifid ef o'i eni (tua 1208) yn aer i'r dywysogaeth gadarn yr oedd ei dad yn ei sefydlu. Mor fore â 1220 rhoes y brenin arwydd ei fod yn ei dderbyn fel yr aer, a chymerth y tywysog ieuanc a'i fam o dan nawdd y Goron. Yn 1222 cafwyd cymorth Honorius III hefyd; bedair blynedd yn ddiweddarach gorchmynnodd y pab i esgobion Bangor
DAFYDD ap SIANCYN (SIENCYN) ap DAFYDD ap y CRACH (fl. tua chanol y 15ed ganrif), cefnogwr plaid y Lancastriaid, a bardd Disgynnai, ar ochr ei dad, o Marchudd (Peniarth MS 127; Powys Fadog, vi, 221), ac, ar ochr ei fam, o'r tywysog Llywelyn ap Iorwerth (Peniarth MS 127 (105), Peniarth MS 129 (128,130); Dwnn, ii, 102, 132). Margred, merch Rhys Gethin, un o gefnogwyr Owain Glyn Dwr (gweler Lloyd, Owen Glendower, 66), oedd ei fam. Adroddir hanes ei gampau yn ystod Rhyfeloedd y Rhosynnau gan Syr John Wynn yn ei The
DAFYDD BENFRAS (fl. 1230-60), bardd Enw ei dad oedd Llywarch, a Môn oedd ei gartref. Canodd fawl i Lywelyn ab Iorwerth, a marwnad iddo (1240). Canodd farwnadau hefyd i Ruffudd ap Llywelyn (1244) a Dafydd ap Llywelyn (1246). Yn fuan wedi i Lywelyn ap Gruffudd gychwyn ar ei ymgyrchoedd yn erbyn ei frawd Owain yn 1255 ac yn erbyn Saeson y Berfeddwlad yn 1256, cawn Ddafydd Benfras yn canu iddo yntau, a cheir cyfeiriadau yn ei awdlau at
DAFYDD BENWYN (fl. ail hanner yr 16eg ganrif), un o feirdd Morgannwg Dywed ei gyfoeswr, Sils ap Siôn, mai gwr o Langeinwyr ydoedd. Ei athro barddol ydoedd Rhisiart Iorwerth o Langynwyd, mab Iorwerth Fynglwyd. Ceir peth o'i waith yn ei law ef ei hun yn Llsgr. Caerdydd 10 ac yn Llanstephan MS 164, ac y mae gennym ddau gasgliad mawr o'i awdlau a'i gywyddau, y naill yn Llsgr. Caerdydd 2 (277), a'r llall yn Llsgr. Coleg Iesu 13. Ef yw'r mwyaf toreithiog o feirdd
DAFYDD TREFOR Syr (d. 1528?), offeiriad a bardd Bangor yn 1504 dywedir fod Syr Dafydd Trefor yn rheithor Llanygrad, sef Llaneugrad-cum-Llanallgo, sir Fôn, a'i fod yn ganon. Dyma a ddywed ef amdano'i hun mewn gweithred gyfreithiol a arwyddwyd ganddo yn 1524 pan oedd yn trosglwyddo ' Tyddyn Hwfa ' yn ymyl eglwys Llangeinwen i Owen Holland ac eraill: 'Ego dominus david Trevor clericus alias dictus dominus david ap hoell ap Ieuan ap Iorwerth Rector
DAVID ap HOELL ap IEUAN ap IORWERTH offeiriad - see , DAFYDD TREFOR, Syr
DAVIES, DAVID (1794 - 1856), gweinidog ac athro gyda'r Bedyddwyr mab Benjamin Davies (a fu farw 1816), gweinidog cyntaf eglwys y Bedyddwyr yn Hwlffordd. Aeth i athrofa'r Fenni yn 1818, yn 18 oed (J. Rufus Williams, Hanes Athrofeydd y Bedyddwyr - ond deil ' Iorwerth Ceitho ' iddo gael ei eni yn 1794). Ar ôl dwy flynedd yn y Fenni, aeth i Goleg Stepney. Yn 1822 urddwyd ef yn weinidog cynorthwyol yn Evesham, a bu wedyn yn weinidog llawn yno hyd 1837, pan alwyd ef
EDNYFED FYCHAN Uchaf, a'r Creuddyn; rhoddwyd hefyd i holl ddisgynyddion ei daid, Iorwerth ap Gwrgan, yr hawl i ddal, o hyn allan, eu holl diroedd trwy gydol Cymru yn rhydd o bob taliadau a gwasanaethau oddigerth gwasanaeth milwrol yn adeg rhyfel. Y mae'r math arbennig hwn o ddeiliadaeth tir - fe'i gelwir yn eiddo ' Wyrion Eden ' - yn amlwg iawn yn y 14eg ganrif yn arglwyddiaeth Dinbych ymhlith canghennau cyfochrog y
EDWARDS, THOMAS DAVID (1874 - 1930), cerddor Ganwyd 15 Gorffennaf 1874, yn Pittson, Penn., U.D.A., mab David Edwards ('Iorwerth Glan Elyrch') a'i wraig a ymfudodd i'r America o ardal y Rhymni, sir Fynwy. Yn blentyn gwan ac eiddil, ni chafodd ond ychydig o ysgol. Daeth drosodd i Bontypridd, Sir Forgannwg, a llafuriodd yn galed i sicrhau gwybodaeth gerddorol. Enillodd y graddau cerddorol L.R.A.M., A.R.C.M., F.T.S.C. Bu'n organydd eglwysi
EINION ap GWALCHMAI (fl. 1203-23), bardd Ceir darn awdl o'i waith i Lywelyn ab Iorwerth, lle sonnir am wrhydri'r tywysog hwnnw yn erbyn Saeson, ac a genid felly wedi tro'r ganrif yn ôl pob tebyg. Cyfansoddodd hefyd awdl-farwnad firain i Nest ferch Hywel, o Dywyn, Meirionnydd, ac y mae tair awdl i Dduw o'i waith i'w cael. Yn un o'r rhain sonia am ei fwriad i fynd ar bererindod dros fynydd Mynnau (yr Alpau) i wlad Canaan. A barnu wrth ei
EINION ap GWGON (fl. c. 1215) Un o'r Gogynfeirdd. Un darn o'i farddoniaeth sydd ar gael, sef cân o fawl i'r tywysog Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr). Ceir hi yn Hendreg. MS. ac mewn copïau o'r llawysgrif honno (B.M. MS. 14,869, Llanstephan MS 31, Peniarth MS 119). Fe'i cyhoeddwyd yn The Myvyrian Archaiology of Wales, i, 320; Anwyl, The Poetry of the Gogynfeirdd, 113; Llawysgrif Hendregadredd, 50-4; ac mewn rhan yn
EINION WAN (fl. 1230-45), bardd Ceir chwe chyfres o'i englynion, sef dwy i Fadog ap Gruffudd Maelor (bu farw 1236 - sef y tywysog y gelwir Powys Fadog wrth ei enw), dwy i Lywelyn ab Iorwerth (bu farw 1240), a chyfres yr un i feibion Llywelyn, sef i Ddafydd (bu farw 1246), ac i Ruffudd. Marwnadol yw'r naill o'r ddwy gyfres i Fadog, ac i Lywelyn, a'r ddwy arall yn gyfresi a ganwyd iddynt yn eu byw. Englynion dadolwch sydd i

Search results

13 - 24 of 115 for "Iorwerth"