Dictionary of Welsh Biography

MORGAN, ELENA PUW (1900 - 1973), nofelydd, awdur straeon byrion a ffuglen i blant ganolbwyntio ar ei gwaith creadigol ei hun; wedi hynny, yn anffodus, roedd dyletswyddau gofal yn y teulu yn ei rhwystro rhag ysgrifennu. Angel y Llongau Hedd, a ddaeth o'r wasg yn 1931, oedd ei llyfr cyhoeddedig cyntaf. Stori foesol ar gyfer plant yw hon, sy'n sôn am fywyd a gorchestion y cenhadwr, John Williams; cafodd ei chyfansoddi ar gais y Gymdeithas Genhadol Brydeinig. Enillodd dwy stori arall ar gyfer
NICHOLSON, WILLIAM (1844 - 1885), gweinidog gyda'r Annibynwyr newydddeb ei ddawn. ' Nid yn aml y clywid neb yn meddu mwy o allu i ddyddori ei wrandawyr,' meddai'r Dr. John Thomas. Ar gyfrif ei amlygrwydd ynglŷn â brwydr y cyfansoddiadau (gweler M. D. Jones) cythruddodd nifer yn eglwys Grove Street; aethant allan a sefydlu eglwys arall yn Kensington yn 1878. Yr oedd Nicholson yn llenor a bardd gwych. Yn 1881 cyhoeddodd y Cennad Hedd, misolyn a gylchredai gan mwyaf
OWEN, JOHN DYFNALLT (1873 - 1956), gweinidog (A), bardd, llenor, newyddiadurwr ac Archdderwydd Cymru eraill ei ddydd. Parhaodd y diddordeb mewn eisteddfota drwy ei weinidogaeth yn Nhrawsfynydd (1898-1902) lle bu'n ddylanwad ar Ellis Humphrey Evans ('Hedd Wyn'); a Deiniolen (1902-05) lle daeth i adnabod Thomas Gwynn Jones a William John Gruffydd. Aeth wedyn yn weinidog i Sardis, Pontypridd (1905-10) a thra oedd yno enillodd goron eisteddfod Genedlaethol Abertawe yn 1907 ar 'Y greal sanctaidd', wedi dod
PARRY, ROBERT WILLIAMS (1884 - 1956), bardd, darlithydd prifysgol dosbarth, ac yn arbennig i filwyr a laddwyd yn y rhyfel, fel y gyfres enwog i Hedd Wyn (Ellis Humphrey Evans). Yr oedd y blynyddoedd rhwng y ddau rhyfel yn gyfoethog a thoreithiog. Yr oedd wedi ymdynghedu yn y soned ' Adref ' yn 1917 i gefnu ar gyfaredd yr oesoedd canol ac ymroi i bethau ' y dwthwn hwn '. Ond nid yn y trefi a'u diwydiant, eithr yn y wlad a'i heddwch a phopeth sy'n trigo ynddi, fel yn y
PROTHERO, CLIFFORD (1898 - 1990), trefnydd y Blaid Lafur yng Nghymru brofiad a'i allu ef fyd o wahaniaeth. Ymddeolodd ar 28 Chwefror 1965 ar ôl cyfnod hynod o lewyrchus fel trefnydd y Blaid Lafur yng Nghymru. Mwynhaodd ei ymddeoliad mewn ty o'r enw Hedd Wyn ym Mhenarth. Ysgrifennodd ei atgofion yn y gyfrol Recount a gyhoeddwyd yn 1982. Yr oedd Cliff Prothero yn wr i'w edmygu yn fawr, gan iddo ddechrau fel glowr yn dair ar ddeg oed, ac ym mlynyddoedd ei aeddfedrwydd
REES, WILLIAM (Gwilym Hiraethog; 1802 - 1883), gweinidog Annibynnol, llenor, golygydd, ac arweinydd cymdeithasol Ganwyd yn Chwibrenisaf, fferm wrth droed Mynydd Hiraethog, plwyf Llansannan, sir Ddinbych, 8 Tachwedd 1802, ail fab Dafydd ac Ann Rees - ei frawd hyn oedd Henry Rees, gweinidog amlwg gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Hanoedd ei daid ar ochr ei dad o Landeilo Fawr, ond o'r Wenvo, Morgannwg, y daeth yn gyllidydd i Lansannan, a phriodi Gwen Llwyd, etifeddes Chwibren-isaf, yn disgyn o Hedd Molwynog
ROBERTS, EDWYN CYNRIG (1837 - 1893), arloeswr ym Mhatagonia prinder bwyd, trwy iddynt 'feithrin lliaws yn saethwyr medrus'. Ar 19 Ebrill 1866, priododd Edwyn ag Ann Jones, Aberpennar gynt, gan ymsefydlu ar ei fferm, Plas Heddwch (Plas Hedd wedyn, cyn iddo ei gwerthu i Lewis Jones). Mae llythyrau Cadfan ac eraill yn adrodd am lwyddiant Edwyn i dyfu cnydau. Mewn ymgais i gynorthwyo'r lliaws di-brofiad, o bosib, rhedodd ffermydd cydweithredol gyda dyrnaid o'r
ROBERTS, WILLIAM (fl. c. 1825), cerddor . Cyfansoddodd lawer iawn o donau, ond adwaenir ef fel cyfansoddwr y dôn ' Andalusia ' ar yr emyn ' O Dduw rho im Dy hedd,' a fu yn boblogaidd yng Nghymru hyd ddiwedd y ganrif ddiwethaf.
TUDUR ALED (fl. 1480-1526), bardd bardd yn perthyn i Lwydiaid y Chwibren, cainc o deulu Llwydiaid Hafod Unnos a olrheiniai eu hachau i Hedd Molwynog (neu Ab Alunawg), pennaeth un o bymtheg llwyth Gwynedd (op. cit., I, iv, 35), a gallai ymffrostio ei fod yn uchelwr. Honnai berthynas â Dafydd ab Edmwnd, ' ewythr o waed ' (op. cit., I, lxx, 29), ac â Gwenhwyfar, ferch Rhys ab Einion a gwraig Robert Salbri o Lanrwst (op. cit., I, iv, 38
VALENTINE, LEWIS EDWARD (1893 - 1986), gweinidog y Bedyddwyr, awdur a chenedlaetholwr Tair G') a sefydlwyd ar ôl i Valentine adael y coleg. Ystyrid Valentine yn ysgolhaig Hebraeg addawol iawn, ond cadwodd at ei fwriad i fynd i'r weinidogaeth, ac fe'i hordeiniwyd yn weinidog ar gapel y Tabernacl yn Llandudno yn Ionawr 1921. Priododd Margaret Jones o Landudno ar 1 Hydref 1925, a ganwyd mab iddynt, Hedd, yn 1926 a merch, Gweirrul, yn 1932. Ym mis Tachwedd 1923 sefydlodd Valentine
WILLIAMS, GRIFFITH JOHN (1892 - 1963), Athro prifysgol ac ysgolhaig Cymraeg ddarllen pob math o lyfrau ar hanes lleol a chyffredinol. Yr oedd yn y cartref lyfrau megis Y Gwyddoniadur, Hanes y Brytaniaid a'r Cymry, Cannwyll y Cymry, Difyr-Gampau … Twm Shon Catti, a chyfrolau wedi eu rhwymo o'r Cennad Hedd a'r Diwygiwr. Mynnai ei hen athro, S. M. Powell, mai yn ystod y flwyddyn honno, ac yntau'n rhydd o ormes addysg ffurfiol, y plannwyd hedyn yr ysgolhaig a flagurodd yn
WILLIAMS, JOHN JAMES (1869 - 1954), gweinidog (A) a bardd goffa Hedd Wyn, Cerddi'r Bugail (1918) a bu'n olygydd ' Congl y beirdd ' yn Y Tyst, 1924-37, a'r Dysgedydd, 1933-36. Derbyniodd radd M.A. Prifysgol Cymru, er anrhydedd, yn 1930. Priododd (1), 1899, Claudia Bevan o Aberpennar. Bu hi farw ar enedigaeth mab a fu farw ymhen blwyddyn a phum mis. Priododd (2), 1903, Abigail Jenkins, Pontlotyn, chwaer i fam Syr Daniel Thomas Davies. Bu hi farw 24 Mehefin

Search results

25 - 36 of 36 for "Hedd"