Dictionary of Welsh Biography

RHYS family, rhigymwyr a baledwyr
RHYS ab OWAIN ab EDWIN (d. 1078), brenin Deheubarth Gorŵyr Einion ab Owain ab Howel Dda. Efe oedd cynrychiolydd diwethaf llinach hynaf disgynyddion Howel. Wedi iddo ddilyn ei frawd Maredudd yn 1072 bu iddo ran a chyfran ym marwolaeth Bleddyn ap Cynfyn yn 1075; yn 1078 gorchfygwyd yntau yn Gwdig gan Trahaearn ap Caradog. Yn ddiweddarach yn yr un flwyddyn lladdwyd ef trwy law Caradog ap Gruffydd. Dilynwyd ef gan ei gyfyrder, Rhys ap Tewdwr.
RHYS ap DAFYDD LLWYD (d. 1469), llywodraethwr castell Trefaldwyn - see DAFYDD LLWYD
RHYS ap GRUFFYDD (Yr Arglwydd Rhys), (1132 - 1197), arglwydd Deheubarth Mab iau Gruffydd ap Rhys ap Tewdwr, a Gwenllian, ferch Gruffydd ap Cynan. Pedair oed yn unig oedd pan fu ei dad farw, y daeth ei hanner brodyr Anarawd a Chadell yn arweinwyr y gwrthryfel yn Ne Cymru yn erbyn y Normaniaid. Pan oedd yn 13 oed fe'i ceir gyda'i frawd hŷn, Maredudd, yn ymladd o dan arweiniad Cadell yn 1146. Yn ystod y 10 mlynedd nesaf gwelwyd ail-ffurfio hen frenhiniaeth Deheubarth
RHYS ap GRUFFYDD (d. 1356) drwy ffoi i Sgotland. Ychydig ar ôl hyn cafodd ei diroedd yn ôl, ond unwaith eto yn 1330 bu raid iddo ffoi i'r Cyfandir o achos ei ran yn yr ymdrech aflwyddiannus i ddiseddu mam y brenin a'i chyfaill Mortimer. Yn ddiweddarach yn 1330 pan oedd llywodraeth bersonol Edward III wedi ei sefydlu, galwyd Rhys yn ei ôl, adferwyd iddo amryw o'i hen swyddi, ac o hyn hyd ei farw chwaraeodd ran bwysig ymhlith
RHYS ap GRUFFYDD Syr (d. 1531) - see RICE
RHYS ap HARRI (fl. canol y 16eg ganrif?) EUAS, bardd
RHYS ap MAREDUDD (d. 1292) Ystrad Tywi, arglwydd Dryslwyn Mab Maredudd, mab Rhys Gryg. Yn 1287-8 arweiniodd wrthryfel yn erbyn Edward I. Ildiasai i Edward yn 1277 pryd y cymerwyd castell Dinefwr oddi arno ond caniatáu iddo gadw Dryslwyn. Yn 1282 dug y tywysog Llywelyn ap Gruffydd gyhuddiadau yn erbyn swyddogion y brenin yng ngorllewin Cymru ar ran Rhys. Ond ni chymerodd Rhys ei hun ran yn y gwrthryfel. Yn hytrach, cynorthwyodd Edward, ymunodd yn yr
RHYS ap MEREDYDD (fl. yn ystod teyrnasiad Henry VII), arweinydd milwrol - see PRICE
RHYS AP TEWDWR (d. 1093), brenin Deheubarth (1078-1093) Roedd Rhys yn fab i Dewdwr ap Cadell ac felly'n ddisgynnydd i'r tywysog mawr o'r ddegfed ganrif Hywel Dda, ond nid oedd neb o'i linach wryw uniongyrchol wedi dal y frenhiniaeth ers y ddegfed ganrif. Wrth ddod i rym elwodd Rhys o'r arafu a fu ar oresgyniad y Normaniaid yn ne Cymru wedi 1075 yn ogystal ag o ymdrechion ei gefnder pell Caradog ap Gruffudd (arglwydd Gwent Uch Coed ac Iscoed) i ddileu
RHYS ap TEWDWR (d. 1093) Wyr Cadell ab Einion ab Owen ap Hywel Dda. Cymerth lywodraeth Deheubarth i'w ddwylo yn 1075 ar farw ei gyfyrder, Rhys ab Owain ab Edwin. Yn 1081 cymerwyd y llywodraeth oddi arno gan Garadog ap Gruffydd, eithr yn nes ymlaen yn y flwyddyn honno, gyda chymorth Gruffydd ap Cynan, fe'i cadarnhawyd mewn meddiant ohoni ar ôl brwydr bwysig Mynydd Carn. Yn yr un flwyddyn aeth William y Concwerwr ar daith
RHYS ap THOMAS Syr (1449 - 1525), prif gynorthwywr Cymreig y brenin Harri VII trydydd mab Thomas ap Gruffydd ap Nicholas. Cymerasai ei daid, Gruffudd ap Nicholas, brydles yn 1440 ar arglwyddiaeth Dinefwr a thrwy hynny gosododd sylfaen ffortiwn y teulu. Yr oedd ei dad, Thomas ap Gruffydd, wedi cryfhau safle'r teulu trwy briodi Elizabeth merch ac aeres Syr John Gruffydd, Abermarlais, a allai hawlio ei fod yn ddisgynnydd y tywysogion Cymreig. Yn fachgen ieuanc treuliasai Rhys

Search results

337 - 348 of 486 for "Rhys"