Dictionary of Welsh Biography

PRYSE, ROBERT JOHN (Gweirydd ap Rhys; 1807 - 1889), hanesydd a llenor ' a thraddododd 'Gwilym Hiraethog' bregeth yn ei erbyn ef a'i syniadau yng nghymanfaoedd Caernarfon a Llangefni, Gorffennaf 1844. Urddwyd ef yn fardd, dan yr enw 'Gweirydd ap Rhys,' yn eisteddfod Aberffraw, 1849. Yn sicr ni bu llenor mwy diwyd nag ef yn y ganrif. Cyhoeddodd lu o erthyglau a llyfrynnau, rhai'n gyfieithiadau ond y rhan fwyaf yn waith gwreiddiol; cyfrannodd fwy na neb tuag at Y
PUGH, Syr IDWAL VAUGHAN (1918 - 2010), gwas sifil, Comisiynydd Seneddol dros Weinyddiad (Ombwdsman) (1976-79) Ganed Idwal Pugh ar 10 Chwefror 1918 ym Mlaenau Ffestiniog, Meirionydd, yr hynaf o bum mab Rhys Pugh (chwarelwr, wedyn tocynnwr bws) a'i wraig, Elizabeth (athrawes). Magwyd ef gan berthnasau yn Nhonpentre yn y Rhondda, Morgannwg. Mynychodd Ysgol Ramadeg Y Bontfaen ac enillodd ysgoloriaeth i Goleg St Ioan, Rhydychen, lle y graddiodd yn Mods and Greats (clasuron) yn 1940 cyn ymuno â'r Royal Army
PUGH, PHILIP (1679 - 1760), gweinidog gyda'r Annibynwyr Rhys, yn y gylchdaith yn cynnwys eglwysi'r Cilgwyn, Caeronnen, Llwyn Rhys, Abermeurig, a Crug-y-maen. Daeth yn arweinydd Ymneilltuaeth y cylch, a bu llwydd, fel erbyn 1715 rhifai'r gwrandawyr tua mil yn ôl ystadegaeth John Evans. Bedyddiodd 680 o blant rhwng 1709 a 1760, a chododd gapel Llwynpiod ar ei draul ei hun, a thalai gyflog Morgan Williams, Rhydlydan, fel athro yn Llangwyryfon a mannau eraill
PUGHE, WILLIAM OWEN (1759 - 1835), geiriadurwr, gramadegydd, golygydd, hynafiaethydd, a bardd ymwneuthur â dysg Gymraeg. Yr oedd yn F.S.A., ac yn 1822 cafodd y radd D.C.L. gan Brifysgol Rhydychen. Dengys ei lythyrau ei fod yn gohebu â rhai o brif lenorion y dydd yn Lloegr, a bod ysgolheigion yn gofyn am ei farn. Ond yn ail hanner y ganrif ddiwethaf, newidiodd pethau'n llwyr, ac edrychid arno gan Syr John Rhys a'i ddilynwyr fel cwac ymhongar. Y mae'r ddwy farn yn anghywir. Plentyn ei gyfnod ydoedd
REES, DAVID (1751 - 1818), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd Ganwyd 1751 yn y Gymrig, Llanfynydd, Sir Gaerfyrddin, mab Rhys Rees, un o aelodau blaenllaw'r seiat Fethodistaidd yn Llanfynydd. Dechreuodd bregethu yn 1782 a daeth i amlygrwydd yn fuan yn y de a'r gogledd. Bu'n gydymaith unwaith i ' Williams, Pantycelyn ' ar daith bregethu. Cymerwyd ef i'r fyddin, ond rhyddhawyd ef trwy ddylanwad gŵr bonheddig o'r ardal. Neilltuwyd ef i'r weinidogaeth yn sasiwn
REES, MORGAN GORONWY (1909 - 1979), awdur a gweinyddwr prifysgol roeddent wedi crwydro i dir ffantasi gwleidyddol trwy eu hedmygedd o Hitler. Rhoddai datblygiadau llenyddol yng Nghymru fwy o foddhad iddo, yr awduron a ddaeth i'r amlwg yn Wales, cylchgrawn bach dadleuol a sefydlwyd gan Keidrych Rhys yn 1937. Yn yr un flwyddyn cyhoeddodd Rees y nofel siomedig A Bridge to Divide Them, a'i chyflwyno i 'E.B.', arwydd a atebwyd gan ei dderbynydd Elizabeth Bowen trwy
REES, REES ARTHUR (Rhys Dyfed; 1837 - 1866), bardd Ganwyd 1837 yn Felin Brithdir, Penbryn, Sir Aberteifi, mab Rhys Rees. Daeth ymlaen yn dda yn yr ysgol, yn enwedig mewn mesuroniaeth. Aeth yn brentis i fasnachdy J. M. Jones, Rhydlewis, ac ymhen rhai blynyddoedd aeth i Lerpwl, ac oddi yno i Lundain. Manteisiodd ar bob cyfle i'w ddiwyllio ei hun a daeth yn feistr ar y Saesneg, gan gyfansoddi barddoniaeth a rhyddiaith yn yr iaith honno. Yn 1860
REICHEL, Syr HENRY RUDOLF (1856 - 1931), prifathro Coleg y Gogledd , a bu yno nes ymddiswyddo yn 1927. Gyda chymorth nifer o ysgolheigion ieuainc, galluog - yn eu plith Henry Jones a W. Rhys Roberts - gosododd safonau teilwng ac adeiladodd ar sylfeini cedyrn. Y datblygiadau a brisiodd fwyaf oedd yr adrannau amaethyddiaeth, coedwigaeth, a cherddoriaeth, a'r ysgol ddiwinyddiaeth a ddug at ei gilydd athrawon o Goleg y Brifysgol a'r colegau enwadol ym Mangor. Gyda J
REYNOLDS, JONATHAN OWAIN (Nathan Dyfed; 1814 - 1891), awdur ac eisteddfodwr Thomas Stephens a ddisgrifir ar 66, 71-7, yn yr un gyfrol). Dengys y casgliad llawysgrifau hwn gymaint a wnaeth Llywarch Reynolds dros astudiaethau Cymreig a Cheltaidd. Copïodd lawer o farddoniaeth a rhyddiaith Gymraeg a chyfieithu o'r Almaeneg megis y gwnaeth ei wraig, Elsa Irene Reynolds. Yr oedd Reynolds yn gyfeillgar â Syr John Rhys (gweler e.e. NLW MSS 998C) ac ysgolheigion Celtaidd eraill. Ef a
RHIWALLON ap CYNFYN (d. 1070), brenin Powys ail fab Cynfyn ap Gwerstan ac Angharad, merch Maredudd ab Owain, a brawd Bleddyn. Bu'n gyd-reolwr Powys o 1063. Lladdwyd ef ym mrwydr Mechain. Bu Meilyr, ei fab, farw yn 1081, a daeth Gwladus, ei ferch, yn wraig Rhys ap Tewdwr.
RHODRI ab OWAIN (d. 1195), tywysog yng Ngwynedd chymryd rhan yng nghwymp a darostyngiad Dafydd yn 1194; bu farw yn 1195, fodd bynnag, a chladdwyd ef (meddir) yng Nghaergybi. Yr oedd wedi priodi, beth amser cyn hynny, ferch i'r Arglwydd Rhys; bu mab, Gruffydd, o'r briodas, ond ni adawodd hwnnw etifeddion.
RHYDDERCH AB IEUAN LLWYD (c. 1325 - cyn 1399?), cyfreithiwr a noddwr llenyddol Maredudd ab Owain (bu farw 1265), gorwyr Rhys ap Gruffudd a gorhendaid Rhydderch, gyfieithiadau Cymraeg o dri thestun rhyddiaith crefyddol a seciwlar o Ladin a Hen Ffrangeg, testunau a gopïwyd yn ddiweddarach yn Llyfr Gwyn Rhydderch. Ymddengys fod Ieuan Llwyd, ei fab Rhydderch, ac efallai ei ŵyr Ieuan ap Rhydderch, hefyd yn berchen ar Lawysgrif Hendregadredd, casgliad amhrisiadwy o waith Beirdd y

Search results

325 - 336 of 486 for "Rhys"