Dictionary of Welsh Biography

MORGAN GAM (d. 1241), arglwydd barwniaeth Gymreig Afan Wallia (neu Nedd-Afan) yn arglwyddiaeth ('honour') Morgannwg mab Morgan ap Caradog ap Iestyn, o Gwenllian (y mae'n debygol), merch Ifor Bach. Dilynodd ei frawd hŷn, Lleision, c. 1213, a chan fabwysiadu polisi ei dad, sef polisi o gyfeillgarwch a chyduniad â'r tywysogion cynhenid, bu o gymorth mawr i fwriadau Llywelyn I drwy beri aflonyddwch i arglwyddiaid Clare ym Morgannwg. Yn ôl yr achau priododd (1), Janet, merch Elidyr Ddu, a (2), Ellen, merch Gronw ab
MORGAN HEN ab OWEN (d. 975), brenin Morgannwg ŵyr Hywel ap Rhys, sylfaenydd llinach newydd yng ngorllewin Morgannwg tua diwedd y 9fed ganrif. Yr oedd Morgan, a ddilynodd ei dad Owain c. 930, yn agos ei gyswllt â pholisi cyfeillgarwch â'r frenhiniaeth Sacsonaidd, a ddilynwyd gan Hywel Dda, a pharhaodd ar delerau da â'r Saeson am ychydig flynyddoedd o leiaf wedi marw Hywel. Yn ei ddyddiau ef yr oedd Morgannwg yn cynnwys Gwent unwaith yn rhagor
MORGAN MWYNFAWR (fl. 730), brenin Morgannwg oddi wrth ei enw ef y cafodd hen frenhiniaeth Morgannwg, a oedd yn cynnwys Glywysing a Gwent, ei henw. Ŵyr ydoedd a dilynydd (yn ddiamau) i'r brenin Meurig ap Tewdrig, gŵr tybiedig Onbraus, ferch Gwrgant Mawr, brenin olaf Erging (de swydd Henffordd). Estynnai llywodraeth Morgan, mewn gwirionedd, dros afon Gwy i ran o Erging ac, i gyfeiriad y gorllewin, cyn belled ag afon Tywi. Dilynwyd ef gan ei
MORGAN, ABEL (1673 - 1722), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Ganwyd yn yr Allt-goch, Cwrtnewydd, plwyf Llanwenog, yn 1673 yn fab i Morgan Rhydderch (a etholwyd yn ddiacon yn Rhydwilym yn 1668, a'i ordeinio i'r swydd yn 1669), yn frawd i Enoc Morgan (1676 - 1740), gweinidog eglwys y Welsh Tract, Delaware, ac yn nai i Siôn Rhydderch, argraffydd, Amwythig. Symudodd yn gynnar i ardal y Fenni ac ymaelodi yn Llanwenarth. Dechreuodd bregethu yn 1692 a chafodd
MORGAN, ALFRED PHILLIPS (1857 - 1942), cerddor Ganwyd 21 Mai 1857 yn Rhymni, mab David Price a Levia Phillips Morgan. Symudodd y teulu i fyw i Bwllgwilym ger Cefn-bedd-Llywelyn, ac yn ddiweddarach i Lanfair-ym-Muallt. Addysgwyd ef yn Ysgol Waddol y dref honno, ac wedi hynny bu am gwrs o addysg gerddorol yng ngholeg Aberystwyth o dan Dr. Joseph Parry a chafodd wersi gan Goleg y Tonic Solffa. Enillodd lawer o wobrwyon am gyfansoddi tonau, ac am
MORGAN, ANN (d. 1687), tirfeddiannydd - see MORGAN, Syr CHARLES
MORGAN, Syr CHARLES (1575? - 1643?), milwr pedwerydd mab Edward Morgan (1530 - 1585), Pencarn, sir Fynwy, a Frances Leigh, Llundain. Cangen iau o deulu Morganiaid Tredegar oedd ei deulu - yr oeddent wedi cael Pencarn trwy briodas hendaid Charles. Dilynodd dueddiadau milwrol ei ewythr, Syr Thomas Morgan ' the Warrior ' (bu farw 1595) a'i frawd hŷn, Syr Mathew Morgan (a gafodd ei wneuthur yn farchog gan iarll Essex yn Rouen, 1591, ac a fu'n
MORGAN, CHARLES LANGBRIDGE (Menander; 1894 - 1958), nofelydd, dramodydd Ganwyd 22 Ionawr 1894, yn blentyn ieuangaf Syr Charles Langbridge Morgan, peiriannydd, a Mary (ganwyd Watkins) ei wraig. Ymfudodd ei deidiau o Sir Benfro i Awstralia lle y priododd ei rieni. Ymunodd â'r Llynges yn 1907 gan ddod yn swyddog cyn ymddiswyddo yn 1913 i ennill ei fywoliaeth wrth lenydda, er iddo ddychwelyd i'r llynges yn ystod y ddau Ryfel Byd. Aeth i Goleg y Trwyn Pres, Rhydychen
MORGAN, CHARLES OCTAVIUS SWINNERTON (1803 - 1888), hynafiaethydd a hanesydd lleol Ganwyd 15 Medi 1803, pedwerydd mab Syr Charles Morgan, ail farwnig, Ealing, Middlesex, a Tredegar Park, sir Fynwy; yr oedd, felly, yn frawd i'r barwn Tredegar 1af (gweler yr ysgrif ar y teulu). Ymaelododd yn Christ Church, Rhydychen, 26 Mehefin 1822 (B.A. 1825, M.A. 1832). Yr oedd yn ustus heddwch ac yn ddirprwy-raglaw yn sir Fynwy, a bu'n cynrychioli ei sir yn y Senedd o 1840 hyd 1874. Daeth yn
MORGAN, CLIFFORD (Cliff) ISAAC (1930 - 2013), chwaraewr rygbi, gohebydd a darlledwr chwaraeon, rheolwr cyfryngau Ganwyd Cliff Morgan ar 7 Ebrill 1930 yn 159 Heol Top Trebanog, Trebanog yng Nghwm Rhondda, unig blentyn Clifford Morgan (1901-1972), glöwr, a'i wraig Edna May (g. Thomas, 1907-1962). Roedd ei dad yn bêl-droediwr talentog, a chynigiwyd cytundeb proffesiynol iddo gan glwb Tottenham Hotspur yn y misoedd cyn geni Cliff, ond gwrthododd y cynnig. Er mai Saesneg oedd iaith yr aelwyd, dysgodd Cliff
MORGAN, DAFYDD SIENCYN (1752 - 1844), cerddor
MORGAN, DAVID (1779 - 1858), gweinidog gyda'r Annibynwyr a hanesydd ; Llanwrin; Penegoes; a'r Glasbwll. Yn 1836 symudodd i eglwys Gartside, Manceinion, ac yn 1839 i Llanfyllin lle'r arhosodd hyd nes ymddeol yn 1857. Bu farw yng Nghroesoswallt 14 Mehefin 1858 a chladdwyd ef ym mynwent capel Pendref, Llanfyllin. Priododd ei ferch, Ann, â Thomas Bynner, Llanfyllin, dilledydd. Bu iddynt hwythau fab, David Morgan Bynner a briododd â Catherine, merch Owen Daniel, Caethle, Tywyn

Search results

277 - 288 of 572 for "Morgan"