Dictionary of Welsh Biography

DEWI ap DIDYMUS - see THOMAS, DAFYDD
DEWI ap IAGO - see DAVIES, JAMES
DEWI SANT, sefydlydd ac abad-esgob cyntaf Tyddewi a nawddsant Cymru Llwyd, Dafydd Llwyd ap Llywelyn, Rhisiart ap Rhys, a Lewys Glyn Cothi. Yn 1398 cyhoeddwyd gorchymyn gan yr archesgob Arundel i ddathlu ei ŵyl drwy'r holl archesgobaeth, ac yn 1415 gan yr archesgob Chicheley i'w dathlu 'gydag arweiniad y côr a naw llith.' Rhoes Calixtus II fraint bendith gyfartal ag un daith i Rufain i ddwy i Dyddewi. Ar hyd yr oesoedd bu Tyddewi'n gyrchfan pererinion, ond ar ôl y
DOGMAEL, sant Nid oes unrhyw fanylion i'w cael am fywyd y sant hwn ond yn unig iddo fyw yn y 6ed ganrif. Dywed yr achau Cymreig mai mab oedd i Ithel ap Ceredig ap Cunedda Wledig, ac felly cysylltir ef ag un o dri llwyth saint Cymru. A barnu oddi wrth yr eglwysi a gysegrwyd iddo, cyfyngwyd ei lafur bron yn llwyr i Sir Benfro; canys yn y sir honno y mae Llandudoch (ar Deifi ger Aberteifi), Capel Degwel yn yr un
DOLBEN family Segrwyd, i'r fwrdeisdref do ar ôl to o gynghorwyr a swyddogion trefol. DAVID DOLBEN (1581 - 1633), esgob Bangor Crefydd Mab i Robert Wyn Dolben (gorŵyr y Robert Dolben cyntaf), a Jane, merch Owen ap Reinallt, Llugwy. Aeth i Goleg S. Ioan, Caergrawnt, yn 1602, gydag un o'r ysgoloriaethau a sefydlasid gan Dr. John Gwyn (bu farw 1574), a graddiodd yn B.A. 1606, M.A. 1609, a D.D. 1626. Wedi ei ordeinio gan
DONNELLY, DESMOND LOUIS (1920 - 1974), gwleidydd ac awdur diwedd, ym mis Chwefror 1950, cipiodd etholaeth sir Benfro o 129 o bleidleisiau'n unig oddi wrth yr AS 'Rhyddfrydol' Gwilym Lloyd-George. Roedd Donnelly wedi llwyddo i fanteisio ar deimladau radicalaidd o fewn yr etholaeth hynod ymylol hon ac ar anghymeradwyaeth Rhyddfrydwyr lleol ynghylch perthynas gor-agos Lloyd-George â'r Blaid Geidwadol. Adeiladodd Donnelly ddilyniant personol sylweddol o fewn yr
DWN, HENRY (cyn c. 1354 - Tachwedd 1416), uchelwr a gwrthryfelwr Roedd Henri Dwn o Groesasgwrn, Llangyndeyrn, Sir Gaerfyrddin, yn fab i Gruffudd Dwn (neu Gruffudd Gethin) ap Cadwgan ac Annes ferch Cadwgan ap Ieuan, ac yn ddisgynnydd o lin Llywelyn ap Gwrgan, arglwydd Cydweli. Ymddengys Dwn yn y cofnod hanesyddol yn gyntaf ym Mhicardi a Normandi yn 1369 yn llu John of Gaunt, dug cyntaf Caerhirfryn, ac fe'i penodwyd yn ystiward Cydweli gan Gaunt yn 1388-89. Yn
DWNN, GRUFFYDD (c. 1500 - c. 1570), gŵr bonheddig Yr enwocaf o Ddwniaid Sir Gaerfyrddin a'r cyntaf i fyw yn Ystrad Merthyr, ger Cydweli, plasty a godwyd yn 1518. Priododd ddwywaith, a bu iddo wyth o blant, yr hynaf ohonynt yn 11 oed yn 1533. Ond gwelodd ddryllio ei deulu gan heintiau mynych y cyfnod. Canodd beirdd fel Syr Owain ap Gwilym, Harri ap Rhys ap Gwilym, Tomas Fychan, William Llŷn, Gruffudd Hiraethog, Owain Gwynedd, etc., iddo ef, a'i
DWNN, LEWYS (c. 1550 - c. 1616) fam. Y dyddiad cynharaf wrth gerddi Lewys Dwnn yw 1568, a 1616 yw'r dyddiad diweddaraf (Peniarth MS 96 (441, 586)). Ei wraig oedd Alice, merch Meredydd ap Dafydd, ac y mae'n bosibl mai James Dwnn y prydydd oedd yr hynaf o'u chwe plentyn. Y dystiolaeth orau dros ddiddordeb cynnar Lewys Dwnn mewn achyddiaeth yw ei ragair ef ei hun i'w lyfr achau, lle'r enwir yr 'hen wyr briglwydion o brydyddion
DWNN, OWAIN (c. 1400 - c. 1460) Modlyscwm, Cydweli. Ei daid oedd yr Henry Don a fu'n cynorthwyo Owain Glyn Dŵr (Lloyd, Owen Glendower, 41). Enwir Owain Dwnn yn fynych mewn dogfennau rhwng 1436 a 1446. Chwaer iddo oedd Mabli, gwraig gyntaf Gruffydd ap Nicholas o Ddinefwr, a charcharwyd Owain a Gruffydd fel canlynwyr i Humphrey, dug Caerloyw, ustus De Cymru, pan fachludodd haul hwnnw yn 1447. Y mae tystiolaeth (Panton MS. 40 (83
EDDOWES, JOSHUA (1724 - 1811), argraffydd a gwerthwr llyfrau , 1768). Argraffodd Joshua Eddowes amryw o almanaciau Gwilym Howel hefyd. Enw ei wraig, a briododd 13 Medi 1753, oedd Lydia, merch William Phillips. Ceir ychwaneg o fanylion am William Eddowes, y mab, yn yr erthygl gan Ll. C. Lloyd a enwir isod.
EDERN DAFOD AUR, lunio dosbarth bychan ar lythrennau'r Gymraeg ac ar ffurfiau geiriau Ceir amryw gopïau o'r dosbarth hwn. Mynnai'r copïwyr weithiau mai Edern, mab Padarn Beisrudd, ydoedd, hynny yw, mai ef oedd tad Cunedda Wledig ! Dywedai'r Dr. John Davies, ar y llaw arall, mai tua 1280 y blodeuai. ' Iolo Morganwg ' oedd y cyntaf i haeru mai ei waith ef oedd y gramadeg a gysylltir ag enwau Einion Offeiriad a Dafydd Ddu o Hiraddug, a chan mai ei gopi ef ydoedd ffynhonnell yr un a

Search results

253 - 264 of 1353 for "dafydd ap gwilym"