Dictionary of Welsh Biography

SION ap HYWEL ap LLYWELYN FYCHAN
SIÔN BRWYNOG (d. 1567?), bardd Mab i William ap Llywelyn ap Iorwerth. Ym Mrwynog, plwyf Llanfflewyn, sir Fôn, yr oedd ei gartref, ac oddi wrth enw'r fferm y cafodd ei gyfenw. Perthynai i ddosbarth y mân ysweiniaid. Byddai'n clera rhan helaeth o'r wlad, a chanodd i uchelwyr Môn, Arfon, Dinbych, Fflint, a Meirion. Bu ymryson fer rhyngddo a Gruffudd Hiraethog ynghylch rhagoriaethau Môn a Thegaingl. Canodd i Harri VIII a Mari
SION CENT (1367? - 1430?), bardd angau a'r farn olaf, yw cylch ei destunau. Bu Rhys Goch Eryri a Llywelyn ap y Moel yn ymryson â'i gilydd ac yn trafod tarddiad awen, gan gytuno mai o'r Ysbryd Glân y daeth. Torrodd Siôn Cent i mewn i'r ddadl gan daeru mai awen gelwyddog oedd awen beirdd Cymru. Yn anffodus ni chadwyd o'r ffrae hon ond un cywydd gan Siôn Cent ac un gan Rys Goch yn ateb iddo. Mae'n weddol sicr bod o leiaf un cywydd gan
SION MOWDDWY (fl. c. 1575-1613), bardd Canai fawl i uchelwyr led-led Cymru, o Fostyn i Forgannwg. Arhosai'n hir ym Morgannwg weithiau. Bu ymryson rhyngddo a Meurug Dafydd o Lanisen ynglŷn â chlera yng Ngwent a'r cyffiniau, c. 1575-80, a bu ymryson rhyngddo hefyd a Llywelyn Siôn o Langewydd. Nid enwir mohono ymhlith beirdd eisteddfod Caerwys, 1567; efallai ei fod yn rhy ifanc. Nid oes dim sail i chwedl 'Iolo Morganwg' mai mab i'r
STRADLING family Daw'r Stradlingiaid gyntaf i'r golwg yn Lloegr ar derfyn y 13eg ganrif. Ni ellir eu holrhain i'r cyfnod Normanaidd. Hwyrach mai o Strättligen ger Thun yn yr Yswistir y daethant. Fe'u ceir ymhlith cydnabod a thylwyth Syr Odo de Granson (neu Grandison), cyfaill mynwesol Edward I, a'i gadfridog ym Môn yn y rhyfeloedd yn erbyn Llywelyn, a phrif ustus Gwynedd am rai blynyddoedd wedi 1284. Yr oedd Syr
THOMAS ap RHODRI (c. 1295 - 1363) nai Llywelyn ap Gruffydd; mab Rhodri ap Gruffydd a merch o'r enw Catherine. Etifeddodd stadau ei dad yn 1315. Cafodd wared o'r rhan fwyaf o'i stad yn sir Gaerlleon (Fawr) a byw yn Tatsfield, ei faenor yn Surrey. Yn ddiweddarach prynodd faenor Bidfield yn sir Gaerloyw a maenor Dinas ym Mechain Iscoed a thrwy hynny aildrefnu iddo'i hun gysylltiad tiriogaethol â Chymru. Y mae'n amlwg fod iddo fwy o
THOMAS, CLARA (1841 - 1914), tirfeddiannwr a dyngarwr olrhain eu hachau i Elstan Glodrydd, sylfaenydd llwyth brenhinol Rhwng Gwy a Hafren. Drwy ffawd a thrychineb teuluol etifeddodd Clara Thomas yr holl eiddo yng nghanolbarth Cymru a chymoedd y de. Bu farw dau frawd a chwaer cyn cael cyfle i etifeddu: Clara Gwynne Thomas (1836-1836), Evan Thomas Gwynne Thomas (1837-1838) ac Evan Llywelyn Thomas (1839-1864). Roedd Evan Llywelyn Thomas wedi dyweddïo yn 1863
TOMAS ap LLYWELYN ap DAFYDD ap HYWEL - see LLYWELYN, TOMAS
TRAHAEARN ap CARADOG (d. 1081), brenin Gwynedd - Meurig, Griffri, Llywarch, ac Owain. Parhaodd ei ddisgynyddion i lywodraethu Arwystli hyd nes y gwnaeth Gwenwynwyn hi yn rhan o Bowys. Priododd ei ŵyres, Gwladus, ag Owain Gwynedd; mab iddi hi oedd Iorwerth Drwyndwn, tad Llywelyn Fawr.
TRAHERNE, JOHN MONTGOMERY (1788 - 1860), hynafiaethydd Correspondence: A Series of Letters written in the Reign of Queen Elizabeth, with Notices of the Family of St. Donats Castle, Co. Glamorgan (London, 1840) - yr olaf ydoedd ei waith pwysicaf; gweler NLW MS 6555B- NLW MS 6556E. Yr oedd iddo ddiddordeb dwfn yn hanes a llenyddiaeth Cymru a gwyddai fwy na neb yn ei oes am hanes Morgannwg; bu un o lawysgrifau Llywelyn Siôn o Langewydd (NLW MS 6511B yn awr) yn eiddo
TREVOR, JOHN (d. 1410), esgob Llanelwy Ceir un cyfeiriad ato fel Ieuan ap Llywelyn, a thebyg yw iddo gael ei eni yn Nhrefor ger Llangollen ym Mhowys Fadog. Er nad oes sail yn yr achau i'r traddodiad, dywedir ei fod o gyff teulu'r Treforiaid yn sir Ddinbych. Y cyfeiriad cyntaf ato ar glawr oedd yn y flwyddyn 1386 pan oedd yn gantor Wells, swydd a ddaliodd hyd 1393. Yn y cyfamser etholwyd ef yn esgob Llanelwy yn 1389, ond pan ymwelodd â
TUDUR ALED (fl. 1480-1526), bardd ), a chesglir ei fod yn perthyn i Gruffudd ap Dafydd ap Maredudd, maer Rhuthyn, os oedd hwnnw, fel y dywed y bardd, yntau'n un o ddisgynyddion Llywelyn Chwith (op. cit., II, cxix, 11). Anodd casglu pa bryd y dechreuodd brydyddu. Ceir cyfeiriadau pendant ganddo at frwydr Blackheath (1497); gweler op. cit., I, iv, 5; vii, 56. Gwelodd golygydd ei waith gyfeiriadau at frwydr Bosworth (1485) yn ei gywydd

Search results

229 - 240 of 247 for "Llywelyn"