Dictionary of Welsh Biography

EVANS, JOHN GWENOGFRYN (1852 - 1930), gweinidog Undodaidd, golygydd testunau Cymraeg cynnar ac arolygydd llawysgrifau Cymraeg Cymmrodor, xxxiv ('Taliesin, or the Critic Criticised'), ei ateb yn 1924 i ' Taliesin ' Syr John Morris-Jones (Y Cymmrodor, 1918). Nid yw manylion llyfryddiaeth ei gyfres testunau Cymraeg wedi eu gweithio allan eto, ond gellir cynnig y rhestr hon (y dyddiadau mewn [ ] yn cynrychioli diffyg cytundeb rhwng y dyddiadau ar y dalennau teitl ac union flynyddoedd eu cyhoeddi): I, The Text of the Mabinogion
GROSSMAN, YEHUDIT ANASTASIA (1919 - 2011), gwladgarwraig Iddewig ac awdur , cyfrannodd Yehudit yn helaeth at y ddadl ynghylch dyfodol y Gymraeg a dyfodol cenedl y Cymry, drwy gyfrwng ysgrifau i amryfal gylchgronau (yn eu plith Llais Llyfrau, Planet, Tafod y Ddraig, Taliesin, a Barn), ac fel darlledwr (e.e. i Wasanaeth Cartref y BBC). Defnyddiai brofiad ei magwraeth a'i hieuenctid ym Mhalestina i brocio'r sefyllfa a welai yng Nghymru. Ar adegau, roedd y sefydliad cenedlaetholig, o
GUEST, y FONESIG CHARLOTTE ELIZABETH (1812 - 1895), cyfieithydd, gwraig busnes a chasglydd Arthuraidd (cydnabyddir mai'r Fonesig Charlotte oedd y cyntaf i sylwi ar eu cyfatebion Ewropeaidd) a phedair chwedl annibynnol. Cyfieithodd yn ogystal 'Ystoria Taliesin' o'r 16fed ganrif. Ymddangosodd ei chyfieithiad cyntaf (y chwedl Arthuraidd 'The Lady of the Fountain', 'Iarlles y Ffynnon') yn 1838. Un mlynedd ar ddeg yn ddiweddarach ymddangosodd y chwedlau oll dan y teitl 'The Mabinogion' mewn tair
HALL, AUGUSTA (Arglwyddes Llanofer), (Gwenynen Gwent; 1802 - 1896), noddwraig diwylliant a dyfeisydd y wisg genedlaethol Gymreig Arglwyddes Llanofer gasgliad llawysgrifau Edward Williams (Iolo Morganwg) oddi wrth ei fab Taliesin Williams (Taliesin ab Iolo) er mwyn ei ddiogelu i'r genedl. Y mae cyfraniadau mwyaf arhosol Arglwyddes Llanofer yn gysylltiedig â'r eisteddfodau a gynhaliwyd gan Gymdeithas Cymreigyddion y Fenni rhwng 1834 a 1853. O dan ddylanwad sefydlwyr megis y Foneddiges Coffin Greenly a Thomas Price (Carnhuanawc), y
HALL, BENJAMIN (1802 - 1867) ('Carnhuanawc') daeth yn aelod cynnar o Gymreigyddion y Fenni. Er mai ychydig o Gymraeg a siaradai hi fe drefnodd ei chartre ar linellau Cymreig a rhoes deitlau Cymraeg i'w gwasanaethyddion. Yr oedd yn noddwr i'r 'Welsh Manuscripts Society' ac i'r 'Welsh Collegiate Institution,' Llanymddyfri. Prynodd lawysgrifau Edward Williams ('Iolo Morganwg') gan ei fab Taliesin Williams ('ab Iolo') - y maent bellach yn
HEYCOCK, LLEWELLYN (ARGLWYDD HEYCOCK O DAIBACH), (1905 - 1990), arweinydd adnabyddus mewn llywodraeth leol ym Morgannwg ), Taliesin Mainwaring, Rees Llewellyn a Robert (Bob) Williams, ymgeisydd y Blaid Lafur yn etholaeth Aberafan yn Etholiad 'Khaki' 1918. Daeth o dan gyfaredd Ramsay MacDonald oherwydd ei huodledd fel areithydd sosialaidd, a bu dathlu mawr pan enillodd ef sedd Aberafan i Lafur oddi wrth y Rhyddfrydwyr yn Nhachwedd 1922. Fel eraill o selogion y Blaid Lafur, dadrithiwyd ef maes o law yn ei eilun. Cymerodd
HININ FARDD (1360? - 1420?), awdur daroganau A barnu wrth gynnwys y pedair cerdd a briodolir iddo, blodeuai tua diwedd y 14eg ganrif. Cysylltir ei waith yn fynych yn y llawysgrifau â gwaith Myrddin a Taliesin, ac y mae ei ganu yn yr un traddodiad â'r daroganau a dadogir arnynt hwy. Yn Llanstephan MS 173 (130b) y ffurf ar ei enw yw ' hinyn fardd ' ac mewn cân ar ei enw yn Most. MS. 133 (53) cyfeirir at 'vardd hynaf hinin.' Ychydig a elwodd
HOPCYN, WILIAM (1700 - 1741), bardd peth, sef i ŵr o'r enw ' Will Hopkin ' ganu sen i'r prydyddion yn eisteddfod y Cymer yn 1735. Yn ôl ' Iolo,' yr oedd yn enwog fel bardd serch, ac ef a ddywedodd mai Wil Hopcyn ydoedd awdur y gân ' Bugeilio'r Gwenith Gwyn.' Y mae'n bosibl fod yma gnewyllyn o hen ganu, ond gellir tybied mai ' Iolo ' ei hun piau hi fel cân orffenedig. Tua 1845, dechreuodd ' Taliesin ab Iolo ' adrodd y stori am helyntion
HUGHES, HUGH JOHN (1912 - 1978), athro ysgol, awdur, golygydd ac adolygydd [ieithegol] ar rai o'r cerddi yn Blodeugerdd o'r Ddeunawfed Ganrif' ar gyfer disgyblion y Chweched Dosbarth. Cyhoeddodd lu o adolygiadau crefftus yn Barddas, Barn, Cylchgrawn Cymdeithas Hanes a Chofnodion Sir Feirionnydd, Genhinen a Taliesin yn ystod 1967-78. Dywedodd D. Tecwyn Lloyd am H. J. Hughes: 'Adolygu fu ei gyfraniad mwyaf ac yn y gwaith hwnnw yr oedd bob amser yn drylwyr ac yn gwbl deg; …bu
IEUAN ap RHYDDERCH ap IEUAN LLWYD (fl. 1430-70), uchelwr a bardd rhan olaf ei oes yng Ngenau'r Glyn, oherwydd y mae'n hysbys i rai o'i ddisgynyddion fyw yn y cwmwd hwnnw, a changen o'r teulu yw Prysiaid Gogerddan. Cyfoeswr Ieuan ap Rhydderch oedd Rhys Lleision (fl. 1441-61). Canodd Ieuan ap Rhydderch gywydd brud yn ymdrin â chyfnod Rhyfel y Rhosynnau. Dengys hwn ei fod yn hysbys yn naroganau Taliesin, y ddau Fyrddin, a'r rhai a geir yn ' Llyfr Coch Hergest
JAMES, CHARLES HERBERT (1817 - 1890) Ferthyr, aelod seneddol mab ieuaf William James, bragwr, Merthyr Tydfil, a oedd yn frawd i Christopher James (gweler James, W. Milbourne); ganwyd ym Merthyr 16 Mehefin 1817. Addysgwyd ef yn ysgol Taliesin Williams ym Merthyr ac yn ysgol breswyl Goulstone ym Mryste. Pan ymadawodd â'r ysgol aeth i'w hyfforddi yn gyfreithiwr at William Perkins, a daeth wedyn yn bartner iddo; derbyniwyd ef yn gyfreithiwr yn 1838. Priododd
JAMES, EVAN (Ieuan ap Iago, Iago ap Ieuan; 1809 - 1878), cyfansoddwyr 'Hen Wlad fy Nhadau' Gwehydd a marsiandwr gwlan a gwlanen ydoedd Evan James. Yr oedd yn cadw'r Ancient Druid Inn yn Argoed, plwyf Bedwellty, sir Fynwy, pan anwyd ei fab James. Symudodd y teulu yn gynnar wedi hynny i Bontypridd, lle yr oedd gan y tad ffatri wlan yn Mill Street. Yr oedd Evan James yn dipyn o fardd; ceir engreifftiau o'i waith yn Gardd Aberdar, 1854, Cymru (O.M.E.), 1915, etc. Yn ôl Taliesin James, wyr

Search results

13 - 24 of 62 for "Taliesin"