Dictionary of Welsh Biography

DAFYDD ab EDMWND (fl. 1450-1490), uchelwr a phencerdd am drefnu mesurau cerdd dafod yn yr eisteddfod yng Nghaerfyrddin gerbron Gruffudd ap Nicolas yn 1451. Ef oedd penawdurdod y beirdd ar bynciau iaith a mydr. Ganddo ef yn bennaf oll yr oedd gwybodau am gelfyddyd cerdd dafod, ac arddelid ef yn feistr ar gerddwriaeth gywrain. Hen fesurau oedd y cwbl yn ei drefniant, ond dau o gaethiwed eithafol a ddyfeisiodd ef ei hun, sef y Cadwynfyr a Gorchest y
DAFYDD ab OWAIN (d. 1512), abad ac esgob ym Maenan a ddadfeiliasai, ac ailadeiladodd balas yr esgob yn Llanelwy. Dywedir hefyd iddo adeiladu yno bont o goed, yn y lle y codwyd pont faen yn 1630, ac mai Pont Dafydd Esgob y gelwid honno. Canodd y beirdd yn helaeth iddo gan ei foli am ysgolheictod mewn pob gwybodaeth. Gweler gweithiau Bedo Brwynllys, Dafydd Amharedudd ap Tudur, Gruffudd ap Llywelyn Fychan (2), Guto'r Glyn, Hywel Rheinallt
DAFYDD AP GWILYM (c. 1315 - c. 1350), bardd Ddafydd ddysgu crefft cerdd dafod ganddo. Lle arall y gallai Dafydd fod wedi cael peth addysg yw Abaty Ystrad-fflur. Mae traddodiad cryf bod bedd Dafydd ap Gwilym dan un o'r coed yw ym mynwent Ystrad-fflur, ond y brif dystiolaeth dros y traddodiad hwnnw yw cywydd gan ei gyfoeswr Gruffudd Gryg yn cyfarch yr ywen, a dylid cofio am arfer beirdd y cyfnod hwnnw o ganu ffug-farwnadau a'r gwrthrych yn dal yn
DAFYDD ap GWILYM (fl. 1340-1370), bardd ' a ' bardd glan Teifi.' Y tebyg yw iddo dreulio llawer o'i oes, ac efallai ymgartrefu, yn Emlyn gyda'i ewythr Llywelyn ap Gwilym. Ni wyddys dim o hanes Dafydd ei hun ond yr hyn y gellir ei gasglu oddi wrth ei waith, ac ychydig iawn yw hynny. Tebyg ei fod wedi crwydro pob rhan o Gymru. Yr oedd yn adnabod Gruffudd Gryg o Fôn a Madog Benfras o Faelor. Canodd i Rosyr (Niwbwrch), a dywaid iddo fod yn
DAFYDD ap HYWEL ab IEUAN FYCHAN (fl. rhwng 1480 a 1510), bardd Ni wyddys nemor ddim amdano ond dywedir iddo gael ei gladdu yn Llandrillo. Ymhlith ei waith ceir cywyddau marwnad i ddau fardd, sef Dafydd Llwyd ap Llywelyn ap Gruffudd a Syr Rhys.
DAFYDD ap MAREDUDD ab EDNYFED (fl. c. 1460), bardd Ceir o leiaf un enghraifft o'i waith yn y llawysgrifau, sef cywydd a gyfansoddwyd yn 1460 ar ddychweliad Rhisiart, duc Iorc, o Iwerddon, o'i ymgyrch newydd yn erbyn Harri VI, a phan alwyd Senedd yn frysiog ar ddiwedd yr un flwyddyn. Yn anffodus priodolir yr un cywydd mewn gwahanol lawysgrifau i'r beirdd Dafydd Llwyd ap Llywelyn ap Gruffudd a Llywelyn ab Ednyfed, neu Llywelyn ap Maredudd ab
DAFYDD ap MAREDUDD ap TUDUR (fl. 1460) Dregynon, un o feirdd llai toreithiog hanner olaf y 15fed ganrif Canodd foliant i Hywel Colunwy (nid i Hywel ap Siencyn), Dafydd Deuddwr, Watcyn ap Tomas ap Rhoser, Dafydd ap Gruffudd Deuddwr (Peniarth MS 64, f.243) a Dafydd ab Owain, abad Ystrad Marchell, a hefyd gywyddau o nodwedd grefyddol, megis 'I'r Grog Dduw.' Gellir tybio oddi wrth gynnwys 'Tebic ywr byd kyngyd kaeth' i'r bardd fynd yn ddall yn ei henaint.
DAFYDD ap MAREDUDD GLAIS (fl. 1429-68), clerigwr, llofrudd, swyddog dinesig, a chyfieithydd Brut y Saeson i Gymraeg Mab ydoedd i Faredudd Glais, gŵr a lanwodd nifer o swyddi dinesig yn Aberystwyth a Llanbadarn rhwng 1411 a 1458. Ni wyddys pa bryd y ganwyd Dafydd, a'r cofnod cyntaf amdano yw ei fod ef a John Robury a Gruffudd Prôth neu Prŵth yn wystlon dros Thomas Kirkham, abad Vale Royal, am ddirwy yn 1429. Disgrifir y tri fel clerigwyr, a diamau y perthynent i eglwys Llanbadarn, a oedd o dan adain Vale Royal
DAFYDD BENFRAS (fl. 1230-60), bardd Enw ei dad oedd Llywarch, a Môn oedd ei gartref. Canodd fawl i Lywelyn ab Iorwerth, a marwnad iddo (1240). Canodd farwnadau hefyd i Ruffudd ap Llywelyn (1244) a Dafydd ap Llywelyn (1246). Yn fuan wedi i Lywelyn ap Gruffudd gychwyn ar ei ymgyrchoedd yn erbyn ei frawd Owain yn 1255 ac yn erbyn Saeson y Berfeddwlad yn 1256, cawn Ddafydd Benfras yn canu iddo yntau, a cheir cyfeiriadau yn ei awdlau at
DAFYDD FYNGLWYD (fl. c. 1500-50), bardd Mab i fardd, a brodor, y mae'n debyg, o Ddeheubarth Cymru. Ni wyddys dim am ei fywyd, ond cedwir peth o'i farddoniaeth mewn llawysgrifau. Yn ei phlith ceir englynion moliant i blas Gruffudd Dwn o Ystrad Merthyr (Llanstephan MS 40 (60)), cywydd i Syr Harri ap Syr Thomas Johns o Abermarlais (Llanstephan MS 30 (444)), a chywydd i Syr John Perrot o Sir Benfro (Llanstephan MS 30 (447)).
DAFYDD LLWYD ap Dafydd ab Einion ap Hywel (d. cyn 1469), gŵr o fri yng Nghydewain yng nghanol y 15fed ganrif, a noddwr hael i'r beirdd Gruffudd ab Einion, arglwydd y Tywyn. Bu iddynt ddau fab a merch - Rhys, Robert, ac Elen. RHYS AP DAFYDD LLWYD (bu farw 1469) Yr oedd yn ysgwïer i Edward IV, ac yn ystiward iddo yng Nghydewain, Ceri, Cyfeiliog, ac Arwystli. Bu hefyd yn llywodraethwr castell Trefaldwyn. Collwyd ef ym mrwydr Danesmore neu Fanbri, 1469. Canodd Dafydd Llwyd ap Llywelyn ap Gruffudd gywydd sy'n awgrymu bod ansicrwydd am ei
DAFYDD LLWYD ap LLYWELYN ap GRUFFUDD (c. 1420 - c. 1500) Fathafarn, Ef oedd awdur tua 50 o'r 200 o gywyddau brud ei gyfnod sydd ar gael, a dyna ei enwogrwydd pennaf gywydd natur hyfryd i afon Dyfi. Ceir hefyd ddarnau o ganu natur sylwgar a champus ymhlith ei weithiau eraill. Ei waith cynharaf y gellir ei ddyddio yw ei farwnad i Syr Gruffudd Fychan (bu farw 1447), a bu fyw i ganu i Arthur fab Harri VII, a aned yn 1486, ac os gellir derbyn y dystiolaeth ym Collections, historical & archaeological relating to Montgomeryshire, xxxi, 195, yr oedd yn canu yn 1497. Ni

Search results

13 - 24 of 182 for "Gruffudd"