Dictionary of Welsh Biography

MAELGWN ap RHYS (c. 1170 - 1230), arglwydd Ceredigion 1197. Dychwelodd gan benderfynu cael cyfran o diroedd y teulu a thrwy hynny parodd lawer o helynt ac anesmwythyd i'w frawd Gruffydd, ei elyn mwyaf ffyrnig, ac ar ôl 1201, pan fu Gruffydd farw, i'w neiaint, Rhys ac Owain. Trwy ymgynghreirio â Gwenwynwyn a'r brenin John cafodd, yn 1199, arglwyddiaeth Ceredigion, eithr cymerwyd y cymydau gogleddol oddi arno gan Lywelyn yn 1207. Ei fethiant i adennill y
MAREDUDD ab OWAIN ab EDWIN (d. 1072), brenin Deheubarth
MAREDUDD ab OWAIN ap HYWEL DDA (d. 999), brenin Deheubarth
MAREDUDD ap CYNAN ab OWAIN GWYNEDD (d. 1212)
MATHEW family Chastell-y-mynach, Bu aelodau'r teulu hwn yn dal swyddi stiwardiaid a senesgaliaid yn ystod y 14eg ganrif dros arglwyddi Seisnig a oedd yn absennol o Gymru; yr oeddent o'r un llinach â Lewisiaid y Van, Caerffili ac yn deillio, yn ôl achau'r 15fed ganrif, o Gwaethfoed Fawr, Ceredigion. Yr oedd Syr DAVID MATHEW (fl. 1428-84), mab i un o bleidwyr Owain Glyndŵr, yn un o ddibynwyr teulu Neville ac yn flaenllaw ym mhlaid
MAURICE, HUGH (1775 - 1825), crwynwr, a chopïydd llawysgrifau Ganwyd yn Tyddyn Tudur, Llanfihangel Glyn Myfyr, sir Ddinbych, yn 1775 (bedyddiwyd 5 Mehefin), yn fab Peter Maurice a'i wraig Jane, chwaer Owen Jones ('Owain Myfyr'). Aeth yn ieuanc i Lundain at ei ewythr gan weithio yn Upper Thames Street, a chymryd rhan yn ei weithgareddau llenyddol a chymdeithasol, copïo llawysgrifau Cymraeg, a'i le yng Nghymdeithas y Gwyneddigion. Mabwysiadodd grefft crwynwr
MEREDUDD ap RHYS (fl. 1450-85), uchelwr, offeiriad, a bardd gwanwyn a fyddai'n hwylustod iddi. Y mae cryn gamp ar ei gywyddau dyfalu, megis hwnnw i ddyfalu'r corwgl - sy'n llawn digrifwch ac arabedd. Cywydd rhagorol hefyd yw hwnnw i ofyn rhwyd bysgota - esiampl o'r cywydd gofyn ar ei orau. Hoffai Meredudd hela'r pysgod yn afon Alun, ac o ran ei hoffter o'r dyfroedd fe'i cymharai ei hun â Madog ab Owain Gwynedd 'na fynnai dir na da mawr ond y moroedd.' Dyma'r
MORGAN ab OWAIN Arglwydd Caerleon - see MORGAN ap HYWEL
MORGAN ap CARADOG ap IESTYN (d. c. 1208), arglwydd barwniaeth Gymreig Afan Wallia (neu Nedd-Afan) yn arglwyddiaeth ('honour') Morgannwg trydydd mab, Morgan Gam, a'i dilynodd. Ymddengys i ferch iddo, sef Sybil, briodi ag aelod o deulu Turberville, Coety. Edrydd Gerallt Gymro (Itin., i, cap. 8) mai Morgan ap Caradog a dywysodd yr archesgob Baldwin yn 1188 ar draws y sugndraethau rhwng aberoedd Afan a Tawe. O bedwar mab Morgan y gwyddom eu henwau, LLEISION oedd yr hynaf; yn y siartrau a roes Morgan i abaty Margam, enwir Lleision ac OWAIN
MORGAN ap HYWEL (fl. 1210-48), arglwydd Cymreig arglwyddiaeth Gwynllwg neu Gaerlleon-ar-Wysg (deiliad i ieirll Caerloyw) disgynnydd o Rhydderch ap Iestyn (bu farw 1033; y mae taflen o'r tylwyth ar t. 771 o Lloyd, A History of Wales, a hwylus fydd crynhoi ei hanes yma, dan enw Morgan ap Hywel. Lladdwyd Caradog ap Gruffudd, ŵyr Rhydderch, ym mrwydr Mynydd Cam (1081); erbyn 1140 clywir am fab hwnnw, OWAIN ap CARADOG, yng Ngwynllwg; ac yn 1154 cydnabuwyd ei fab yntau, MORGAN ab OWAIN, gan
MORGAN HEN ab OWEN (d. 975), brenin Morgannwg ŵyr Hywel ap Rhys, sylfaenydd llinach newydd yng ngorllewin Morgannwg tua diwedd y 9fed ganrif. Yr oedd Morgan, a ddilynodd ei dad Owain c. 930, yn agos ei gyswllt â pholisi cyfeillgarwch â'r frenhiniaeth Sacsonaidd, a ddilynwyd gan Hywel Dda, a pharhaodd ar delerau da â'r Saeson am ychydig flynyddoedd o leiaf wedi marw Hywel. Yn ei ddyddiau ef yr oedd Morgannwg yn cynnwys Gwent unwaith yn rhagor
MORRIS, RICHARD (1703 - 1779), sylfaenydd Cymdeithas y Cymmrodorion weddw Moses Williams; heb sôn am ei waith gofalus gyda Beibl a Llyfr Gweddi'r S.P.C.K. (yn ddiweddarach, yn 1770, cyhoeddodd argraffiad plyg mawr, darluniedig, o'r Llyfr Gweddi). Felly naturiol oedd iddo gefnogi cynlluniau Lewis i wneud math o 'academi' o'r Cymmrodorion ac i gyhoeddi barddoniaeth Gymraeg dan ei nawdd hi. Ysywaeth, nid oedd fawr neb o'r gymdeithas (hyd nes daeth 'Owain Myfyr' yn

Search results

157 - 168 of 269 for "Owain"