Dictionary of Welsh Biography

DEE, JOHN (1527 - 1608), mesuronydd a seryddwr tystiolaeth o blaid yr hyn a ddywedir yn Archæologia Cambrensis, 1858, 472, sef ei fod yn frodor o Fugeildy, ger Trefyclawdd, sir Faesyfed, dengys ei ysgrifau bywgraffyddol fod ganddo nifer o Gymry ymhlith ei gyfeillion neilltuol, megis rhai o'r Herbertiaid, John Dafydd Rhys, a Morris Kyffin. Ymhellach, y mae un llythyr o'i eiddo yn cysylltu ei deulu yn bendant â sir Faesyfed. Y mae y llythyr hwn yn awr yn
DEWI SANT, sefydlydd ac abad-esgob cyntaf Tyddewi a nawddsant Cymru Llwyd, Dafydd Llwyd ap Llywelyn, Rhisiart ap Rhys, a Lewys Glyn Cothi. Yn 1398 cyhoeddwyd gorchymyn gan yr archesgob Arundel i ddathlu ei ŵyl drwy'r holl archesgobaeth, ac yn 1415 gan yr archesgob Chicheley i'w dathlu 'gydag arweiniad y côr a naw llith.' Rhoes Calixtus II fraint bendith gyfartal ag un daith i Rufain i ddwy i Dyddewi. Ar hyd yr oesoedd bu Tyddewi'n gyrchfan pererinion, ond ar ôl y
DWNN, LEWYS (c. 1550 - c. 1616) fam. Y dyddiad cynharaf wrth gerddi Lewys Dwnn yw 1568, a 1616 yw'r dyddiad diweddaraf (Peniarth MS 96 (441, 586)). Ei wraig oedd Alice, merch Meredydd ap Dafydd, ac y mae'n bosibl mai James Dwnn y prydydd oedd yr hynaf o'u chwe plentyn. Y dystiolaeth orau dros ddiddordeb cynnar Lewys Dwnn mewn achyddiaeth yw ei ragair ef ei hun i'w lyfr achau, lle'r enwir yr 'hen wyr briglwydion o brydyddion
DWNN, OWAIN (c. 1400 - c. 1460) )) iddo wasanaethu yn Iwerddon o dan Richard, dug Efrog, tad Edward IV, ac iddo ef, efallai, y canodd Hywel Dafydd gywydd sy'n llawn cyfeiriadau at y gwasanaeth hwnnw. Gwraig Owain oedd Catherine, merch John Wogan o Bictwn, Sir Benfro, a mab iddynt oedd yr Harri Dwnn a laddwyd, gyda'i gefnder o'r un enw, ym mrwydr Hedgecote Field, Gorffennaf 1469. Enwir Owain Dwnn fel bardd yn bennaf ar sail yr
EDERN DAFOD AUR, lunio dosbarth bychan ar lythrennau'r Gymraeg ac ar ffurfiau geiriau Ceir amryw gopïau o'r dosbarth hwn. Mynnai'r copïwyr weithiau mai Edern, mab Padarn Beisrudd, ydoedd, hynny yw, mai ef oedd tad Cunedda Wledig ! Dywedai'r Dr. John Davies, ar y llaw arall, mai tua 1280 y blodeuai. ' Iolo Morganwg ' oedd y cyntaf i haeru mai ei waith ef oedd y gramadeg a gysylltir ag enwau Einion Offeiriad a Dafydd Ddu o Hiraddug, a chan mai ei gopi ef ydoedd ffynhonnell yr un a
EDNYFED FYCHAN oedd mor helaeth ac wedi eu gwasgaru ar led hefyd, a hynny ar delerau mor ffariol, yn gwneuthur y bobl hyn yn rhagflaenwyr y dosbarth hwnnw o ysgwieriaid Cymreig y mae ei ddyfod i sylw yn elfen amlwg yn y cyfnod ar ôl y goncwest. Nid ydyw'r tablau achau yn cytuno'n gyfan gwbl â'i gilydd ynglyn a nifer plant Ednyfed. Yn ystod y blynyddoedd y bu Dafydd ap Llywelyn a Llywelyn ap Gruffydd (1240-62) yn
EDWARD, DAFYDD, bardd - see DAFYDD, EDWARD
EDWARDS, JOHN (1799 - 1873?), crydd a cherddor Ganwyd yn Cwmbranfach, plwyf Llansadwrn, Sir Gaerfyrddin. Ni chafodd fanteision addysg ym more ei oes. Cafodd wersi mewn cerddoriaeth gan Dafydd Siencyn Morgan. Crydd ydoedd wrth ei alwedigaeth, a threuliodd ei oes wrth ei grefft yn Llangadog, Sir Gaerfyrddin. Bu'n arwain y canu yng nghapel y Methodistiaid am flynyddoedd, ac yn glochydd eglwys y plwyf am 10 mlynedd. Cadwai ddosbarth cerddorol bob
EDWARDS, JOHN DAVID (1805 - 1885), offeiriad a cherddor beriglor Rhosymedre, lle y llafuriodd hyd ddiwedd ei oes. Dechreuodd ddysgu cerddoriaeth yn ieuanc, a chafodd wersi gan Dafydd Siencyn Morgan, ac astudiodd ramadegau cerddorol Taunsur, Calcott, ac eraill, a daeth yn gerddor enwog. Yn 1836 dug allan Original Sacred Music, y llyfr tonau cyntaf at wasanaeth cynulleidfaoedd yr Eglwys yng Nghymru. Yn 1843 daeth ag ail gyfrol o donau allan. Cyfansoddodd lawer
EDWARDS, Syr OWEN MORGAN (1858 - 1920), llenor graddio (1887) yn y dosbarth blaenaf. Dylid nodi dau ddylanwad pwysig a fu arno yno yn ei gyfnod cynnar yno. Y naill oedd dylanwad artistig Ruskin (y bu wedyn yn gohebu ag ef) a William Morris. Y llall oedd ' Cymdeithas Dafydd ab Gwilym ' - gweler ei hanes hi gan T. Rowland Hughes ('Cymdeithas Dafydd ap Gwilym, Rhydychen'), yn Y Llenor, 1931; awchlymodd y ' Dafydd ' y cariad at Gymru a oedd eisoes yn
EDWARDS, RICHARD OWEN (1808), cerddor Ganwyd 31 Gorffennaf 1808 yn Penderlwyngoch, Gwnnws, Sir Aberteifi, mab i John Edwards a brawd i J. D. Edwards. Cafodd ei wersi cyntaf mewn cerddoriaeth gan Dafydd Siencyn Morgan. Addysgwyd ef yn ysgol Ystrad Meurig. Bu am flynyddoedd yn arwain côr Ystrad Meurig, ac âi o gwmpas yr ardaloedd cylchynnol i gynnal ysgolion canu. Gallai ganu'r clarinet, a sefydlodd seindorf yn ei ardal. Cyfansoddodd
EDWARDS, WILLIAM (1719 - 1789), gweinidog Annibynnol a phensaer Ganwyd yn fferm Ty Canol, Groeswen (ym mhlwyf Eglwysilan), Sir Forgannwg, yn fab Edward Dafydd, a chafodd ei fedyddio ar 8 Chwefror 1719. Wedi i'r tad farw ar 6 Ionawr 1726 symudodd y teulu i Bryntail, fferm arall yn Groeswen, ac yno y bu William Edwards yn byw hyd ei farw ar 7 Awst 1789; claddwyd ef ym mynwent Eglwysilan. Dechreuodd Edwards bregethu pan oedd tua 22 oed; daethai o dan ddylanwad

Search results

157 - 168 of 566 for "Dafydd"