Dictionary of Welsh Biography

TALBOT, CHARLES (y barwn Talbot o Hensol (sir Forgannwg) 1af), (1685 - 1737), arglwydd-ganghellor dewisodd y gyfraith a derbyniwyd ef yn fargyfreithiwr (Inner Temple), 28 Mehefin 1707. Ar 31 Mai 1717 dewiswyd ef yn ' Solicitor-General ' i dywysog Cymru. Bu'n aelod seneddol dros Tregony, Cernyw, 1719-20, a thros Durham yn Seneddau 1722-7 a 1727-34. Daeth yn ' Solicitor-General,' 23 Ebrill 1726, ac, ar 29 Tachwedd 1733, yn arglwydd-ganghellor. Fel y gwelir y mae hanes ei yrfa (a geir yn llawn yn y
TATHAN (fl. 5ed ganrif), sant Tathalius hwn deyrnasu, nid yn Iwerddon, ond ymhlith Gwyddyl Gogledd Cymru. Chwedlonol ydyw'r mwyafrif o'r manylion a geir yn y fuchedd, ond y mae'n glir mai yng Ngwent yr ymsefydlodd Tathan, ac i Garadog, brenin y ddwy Went, roddi iddo dir yng Nghaerwent, ac iddo yntau sefydlu yno ysgol a mynachlog. Yr oedd Cadog, mab y brenin Gwynllyw, yn ddisgybl iddo. 26 Rhagfyr yw ei ddydd gŵyl (ond yn yr English
TEILO (fl. 6ed ganrif), sant Celtig . xiv; y mae'r fuchedd honno yn cytuno â'r un sydd yn ' Llyfr Llandaf ' oddieithr bod rhai pethau pwysig wedi eu gadael allan. Dangosodd y canon G. H. Doble yn 1942 ei bod yn weddol sicr mai y fersiwn yn Vespasian A. xiv yw gwreiddiol honno a geir, eithr wedi ychwanegu ati, yn ' Llyfr Llandâf.' Y mae'n amlwg oddi wrth ' Llyfr Llandâf ' fod y traddodiad am fynachlog Llandeilo Fawr ac am ran helaethaf
THELWALL family Plas y Ward, Bathafarn, Plas Coch, Llanbedr, awdl foliant i Simwnt Thelwall geilw'r bardd ef yn gyfaill a meistr iddo, a dywedir mai trwy ' eiriol S. TH. y troes S. F. epigram Martial am wynfyd neu ddedwyddyd bydol i Gymraeg.' Yn NLW MS 354B (12) ysgrifennodd rhyw gopïwr: ' Simwnt Thelwall oedd ŵr clodfawr, fe a ysgrifennodd lyfrau o'r gyfraith, ac fe a'i gwnawd yn un o'r barwniaid ac yn ustus y saith sir gan y Frenhines Elsbeth sef Sir Gaer a
THELWALL, JOHN (1764 - 1834), diwygiwr, darlithydd a bardd of the Friends of the People.' Oherwydd ei ddaliadau radicalaidd eithafol fe'i gosodwyd i aros ei brawf, 1-5 Rhagfyr 1794, ar ôl ei garcharu yn Nhŵr Llundain er y mis Mai cynt, eithr fe'i dedfrydwyd yn ddieuog. Yn fuan wedi hyn cyhoeddodd ei Poems written in close confinement in the Tower and Newgate (London, 1795). Tua 1798 cymerodd fferm ger Llyswen, sir Frycheiniog, ond dychwelodd i Lundain
THIRLWALL, CONNOP (1797 - 1875), esgob Tyddewi bregethau Cymraeg, dan olygyddiaeth E. O. Phillips yn 1877 - gwir mai Cymraeg anystwyth ac annealladwy i'r werin a oedd ganddo. Yr oedd yn esgob egnïol a hael. Dywedir iddo rannu £40,000 mewn elusennau, gan gynnwys chwanegu at gyflogau ei bersoniaid tlotaf; symbylodd godi ysgolion, a sefydlu'r coleg hyfforddi yng Nghaerfyrddin; atgyweiriwyd dros 180 o eglwysi'r esgobaeth; ac ymwelodd â phob rhan o
THODAY, DAVID (1883 - 1964), botanegydd, Athro prifysgol Ganwyd 5 Mai 1883 yn Honiton, Dyfnaint, yr hynaf o chwe phlentyn David a Susan Elizabeth (ganwyd Bingham) Thoday. Ysgolfeistr oedd y tad, a symudodd y teulu i Lundain lle y cafodd y mab ei addysg yn ysgol ramadeg Tottenham, 1894-98, cyn ymaelodi yng Ngholeg y Drindod, Caergrawnt yn 1902. Arbenigodd mewn botaneg o dan gyfarwyddyd H. Marshall Ward, A.C. Seward a F.F. Blackman. Cafodd ddosbarth
THOMAS family Wenvoe, seneddol Morgannwg, 1654-6, ac yn ' Nhŷ Arglwyddi ' y Diffynnwr, 1658. Prynodd ef lawer o diroedd yn siroedd Morgannwg a Mynwy. Bu iddo fab o'i ail wraig EDMUND THOMAS (1674 - 1693) Bu fu farw'n ddibriod ac o dan oed. Ymddengys mai aeres Wenvoe, maes o law, oedd ELIZABETH Merch y William Thomas (bu farw yn Rhydychen, 1636) a briodasai Jane, merch Syr John Stradling, barwnig, castell S. Dunwyd, Sir
THOMAS, ALBAN (d. 1740?), clerigwr, bardd, a chyfieithydd Dyfed (Caerfyrddin, 1824) (gweler hefyd Tonn MS. 16 yn Llyfrgell Dinas Caerdydd). Mab iddo oedd ALBAN THOMAS (1686 - 1771), meddyg Meddygaeth yn Llundain Bu yng Ngholeg Iesu, Rhydychen. Tua'r flwyddyn 1708 yr oedd yn llyfrgellydd Amgueddfa Ashmole, Rhydychen, ac yn 1713 yn is-ysgrifennydd y Royal Society, Llundain. Yn 1719 graddiodd yn M.D. yn Aberdeen. Cesglir mai ei gysylltiad ag Aberdeen a
THOMAS, BENJAMIN BOWEN (1899 - 1977), addysgwr oedolion a gwas sifil Ganwyd Ben Bowen Thomas ar 18 Mai 1899 yn Nhreorci, Ystrad Rhondda, Morgannwg, yn unig blentyn i Jonathan Thomas, glöwr, a'i wraig Ann (g. Bowen). Roedd ei fam yn chwaer i'r bardd Ben Bowen (y cyfrannodd Thomas erthygl amdano i'r Bywgraffiadur Cymreig). Bedyddwyr oedd y teulu a Chymraeg oedd iaith y cartref. Cafodd ei addysg yn Ysgol Ramadeg y Sir, Porth, ac ar ôl gwasanaeth yn y Llynges
THOMAS, Syr DANIEL (LLEUFER) (1863 - 1940), ynad heddwch cyflogedig gwnaethpwyd hynny ym mis Hydref 1883, serch bod hynny yn golygu aberth ariannol mawr iddynt; ni chysylltodd ei hun ag unrhyw goleg. Graddiodd yn 1887 gydag anrhydedd y trydydd dosbarth yn y gyfraith ('jurisprudence'). Yn ystod ei gyfnod yn Rhydychen yr oedd yn un o saith aelod gwreiddiol Cymdeithas Dafydd ab Gwilym, a sylfaenwyd ym mis Mai 1886; tua'r adeg hon hefyd y mabwysiadodd yr enw ychwanegol
THOMAS, DAVID (Dafydd Ddu Eryri; 1759 - 1822), llenor a bardd Cymreig,' ond y dylid 'cymryd yn gynnil rhag torri adwy i rimynwyr anurddasol ddyfod i mewn i wladwriaeth awen.' Yr oedd ef yn sicrach awdurdod ar reolau barddoniaeth gaeth na neb yn ei gyfnod, a dywaid Syr John Morris-Jones mai trefniant 'Dafydd Ddu' wedi ei newid gan 'Bardd Nantglyn' (Robert Davies), ac wedi ei ddiwygio, naill ai gan 'Dafydd Ddu' ei hunan neu rywun arall, oedd prif sail yr hyn a

Search results

1561 - 1572 of 1867 for "Mai"