Dictionary of Welsh Biography

MORGAN, DYFNALLT (1917 - 1994), bardd, beirniad llenyddol a chyfieithydd ysgoloriaeth i fynd i ysgol ramadeg Castell Cyfarthfa yn 1928. Awyrgylch ac addysg uniaith Saesneg oedd yn ei ysgol gynradd, ond atgyfnerthwyd ei Gymraeg yn y cyfnod hwn trwy ymweld â'i fodrybedd yn Llanddewi Brefi bob gwyliau haf. Roedd wrth ei fodd yng nghefn gwlad Ceredigion, a phrofiad poenus oedd dychwelyd i Ferthyr bob mis Medi. Cofiwyd amdano yn gynnes yn yr ardal. Adlewyrchwyd hyn yn y cyngerdd
MORGAN, ELAINE NEVILLE (1920 - 2013), sgriptwraig, newyddiadurwraig, ac awdures adnabod Kingsley Amis (1922-1995) a Philip Larkin (1922-1985). Ar ôl graddio o Rydychen yn 1942, dechreuodd weithio i Gymdeithas Addysg y Gweithwyr (WEA) fel tiwtor-drefnydd yn Norfolk. Yn ystod gwyliau haf 1943, mynychodd rali 'Gwelyau i Stalingrad' ym Mhontypridd, lle cwrddodd â Morien Waldo Parry Morgan (1916-1997), athro yn Ysgol Ramadeg y Bechgyn Pontypridd a oedd wedi ymladd gyda'r Brigadau
MORGAN, FRANK ARTHUR (1844 - 1907) Berkshire a Buckinghamshire yn ogystal ag yn Abercothi (ger Caerfyrddin) ac ym Mro Gwyr. Addysgwyd Morgan yn ysgol Sherborne gan Ddr Harper (wedi hynny'n Brifathro Coleg Iesu, Rhydychen), gan ddod i wybod am gyfleoedd gyrfa yn Tseina gan ei frawd hynaf Charles Edward Morgan (1836-1911), swyddog yn y 67fed Gatrawd a fu'n ymladd yn yr ail Ryfel Opiwm a chymryd rhan yn ysbeilio'r Hen Balas Haf yn Beijing yn
MORGAN, HYWEL RHODRI (1939 - 2017), gwleidydd ymhongarwch y coleg, a chofiodd yn ddiweddarach iddo deimlo'n agosach at hen borthor nag at Lywydd y coleg. Serch hynny, graddiodd gydag anrhydedd ail ddosbarth - digon iddo fynd i Harvard i wneud cwrs Meistr mewn Llywodraeth. Pan ddychwelodd o Harvard yn haf 1963 cafodd swydd gyda Chymdeithas Addysg y Gweithwyr (WEA). Yn nes ymlaen yn yr un flwyddyn, ymunodd â'r Blaid Lafur - a thrwy'r blaid y bu iddo
MORRIS, JAN (1926 - 2020), awdur Ganwyd Jan Morris ar 2 Hydref 1926 yn Clevedon, Gwlad yr Haf, fel James Humphry Morris, yr iengaf o dri mab Walter Henry Morris (1896-1938) a'i wraig Enid (g. Payne; 1886-1981). Roedd ei thad wedi dioddef effeithiau nwy yn y Rhyfel Byd Cyntaf, a byddai'n cael y ddau ben llinyn ynghyd trwy yrru tacsis a hersiau. Roedd ei mam yn organydd ac yn athrawes gerddoriaeth. Ei dau frawd oedd Gareth Charles
MOSS, GWENFRON (1898 - 1991), Cenhades yn China ac India wasanaethu fel cenhades ac y mae'n amlwg fod galwad China yn peri cyfaredd iddi. Aeth i Gynhadledd Genhadol Swanwick yn haf 1925, ac yno y bu iddi deimlo i sicrwydd mai dyna a fyddai gwaith ei bywyd hi. Cysylltodd ar unwaith â'r Ty Cenhadol gan gynnig ei gwasanaeth i Gymdeithas Genhadol Llundain (L.M.S.). Treuliodd ddwy flynedd yn paratoi yn Neuadd Carey, Birmingham, cyn cael ei phenodi i Ogledd China ym
NEWTON, LILY (1893 - 1981), gwyddonydd Ganwyd Lily Newton yn Pensford yng Ngwlad yr Haf ar 26 Ionawr 1893, yn ferch i George Batten a'i wraig Melinda (ganwyd Casling). Cafodd ei haddysg yn Ysgol Merched Colston, Bryste, lle bu'n gapten yr ysgol. Astudiodd Fotaneg a Daeareg ym Mhrifysgol Bryste wedi ennill ysgoloriaeth Vincent Stuckey Lean, a graddiodd gyda dosbarth cyntaf yn 1917. Arhosodd ym Mryste i astudio ar gyfer MSc (1918) ac
NICHOLAS, JOHN MORGAN (1895 - 1963), cerddor mawr ar bob agwedd ar fywyd cerddorol Cymru, yn enwedig trwy gyfrwng yr ysgolion haf rheolaidd i athrawon cerdd a gynhelid yn Harlech. Yn 1951 sefydlodd ac arwain Côr Cymreig Gŵyl Prydain, a ganodd trwy Gymru benbaladr ac yn Neuadd yr Ŵyl yn Llundain, a gwneud record hir. Bu hefyd yn arwain y côr ar achlysur agor Gemau'r Gymanwlad yng Nghaerdydd yn 1958. Wedi iddo ddychwelyd i Gaerdydd daeth yn
NICHOLAS, THOMAS EVAN (Niclas y Glais; 1879 - 1971), bardd, gweinidog yr Efengyl a lladmerydd dros y Blaid Gomiwnyddol Gymraeg ac yn ffrind da a chefnogydd i David Thomas a wnâi waith cyffelyb fel propagandydd y Mudiad Llafur yng Ngwynedd. Safai Nicholas ysgwydd wrth ysgwydd gydag arloeswyr Sosialaeth Prydain, yn rhannu llwyfan gyda Bruce Glasier a Keir Hardie o'r Blaid Lafur Annibynnol. Daeth Nicholas yn ffefryn gan y glowyr yn y Glais, yn arbennig byllau glo Tynyfron, Llwyndu a Sisters Pit. Yn ystod yr ymrafael yn haf
NICHOLLS, JOHN (1555 - 1584?), diwinydd dadleugar Yr unig gysylltiad rhyngddo a Chymru oedd ei eni yn y Bont-faen, yn fab i un John Nicholls. Aeth i White Hall (Coleg Iesu wedi hynny), Rhydychen, symudodd oddi yno i Goleg Brasenose, a gadawodd heb raddio. Wedi gadael y brifysgol dychwelodd adref, a bu'n diwtor cyn iddo gael curadiaeth yn Withycombe, Gwlad yr Haf. Treuliodd weddill ei oes fer mewn rhan ar y Cyfandir ac mewn rhan yn Lloegr, gan
OWAIN ap THOMAS ap RHODRI (d. 1378), milwr wrth ei grefft ac ymhonnwr i dywysogaeth Cymru ' Yevain de Galles ' neu ' Owen of Wales ' a chael ei gyfrif yn wr eithriadol fel arweinydd lluoedd milwrol cyflogedig, nid yn unig yn Ffrainc eithr hefyd yn Lombardi, Llydaw, Alsas, a'r Yswistir. Daeth i Loegr yn haf 1365 er mwyn hawlio ei dreftadaeth o ochr ei dad (gweler Thomas ap Rhodri); wedi iddo ennill y stad aeth yn ôl i Ffrainc ym mis Mawrth 1366. Yn niwedd y flwyddyn 1369 - ym mis Ebrill y
OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Tywysog Cymru' wedi cwymp Llywelyn II. Ar 16 Medi 1400, mewn cydweithrediad â nifer o'i berthynasau, ymosododd Owain ar Ruthyn. Dilynwyd hyn gan ymosodiadau ar fwrdeisdrefi eraill yn y gymdogaeth ac wedi hynny; y mae'r cofnodion hanesyddol yn rhyfeddol o ddisôn am ei symudiadau. Yn y cyfamser cymerodd ei gefndyr (gweler Tudur) yr arweiniad i'w dwylo eu hunain, ond yn haf 1401, fodd bynnag, daw Owain i'r amlwg

Search results

133 - 144 of 241 for "Haf"