Dictionary of Welsh Biography

RHYS ap GRUFFYDD (d. 1356) ail oruchafiaeth fawr Edward III, gan iddo farw cyn Poitiers, ar 10 Mai 1356, yng Nghaerfyrddin, lle y claddwyd ef - o bosibl yn eglwys S. Pedr lle y gorwedd ei daid. Yn y cyfamser yr oedd wedi ymbriodi â Joan de Somerville, etifeddes gyfoethog a ddaeth â thiroedd iddo mewn chwe sir yn Lloegr. Etifeddodd ei fab, Syr RHYS IFANC (ganwyd 1325), y rhain i gyd gyda'r stadau tra helaeth yng Nghaerfyrddin
RHYS ap THOMAS Syr (1449 - 1525), prif gynorthwywr Cymreig y brenin Harri VII , eithr wedi i Richard III esgyn i'r orsedd aeth i gyswllt â Harri Tudur a oedd y pryd hwnnw yn alltud yn Llydaw. Nid oes ddadl, y mae'n debyg, na fu iddo addo cynorthwyo Harri ac iddo, pan laniodd hwnnw yn Aberdaugleddau ddefnyddio ei ddylanwad lleol cryf o blaid Harri - y mae'n rhaid ystyried mai dychymyg ydyw'r stori i Rhys esmwythau ei gydwybod trwy adael i Harri groesi dros ei gorff tra cwrcydiai
RHYS CAIN (d. 1614), arwyddfardd ar farwolaeth Gruffudd Hiraethog, ei athro yntau. Dywedir ei fod yn beintiwr ac iddo beintio darlun o'r Dioddefaint gan gythruddo rhai o'i gyfoeswyr. Fel arwyddfardd, a wnâi gartau achau i'w gwsmeriaid, yr oedd ganddo grap ar beintio, er mai digon cwrs oedd ei waith. Collwyd ei lyfr clera mawr, yn yr hwn y cadwai gopïau o'i gywyddau achyddol, yn nhân Wynnstay, 1859, ond erys corff sylweddol o'i
RHYS FARDD (fl. c. 1460-80), brudiwr o Ystum Llwynarth (Peniarth MS 94 (175), Llanstephan MS. 119 (121). Perthyn llawer iawn o ddaroganau a briodolir iddo i gyfnod blaenoriaeth y Tuduriaid, serch yr ymddengys rhai fel pe'n perthyn i gyfnod cynharach. Nodweddir ei waith gan ddisgwyl y brudwyr am Owain i waredu'r genedl, a chan gasineb chwerw tuag at y Saeson : ' yna y mai melineu kyminot or frydieu o waet.' Y mae dylanwad ' Armes
RHYS GOCH ERYRI (fl. dechrau'r 15fed ganrif), bardd O Feddgelert. Efallai mai ef oedd 'un o'r rhai gorau ieuainc' a enwir yng nghywydd y cwest (gan Gruffudd Llwyd, 1385?). Nid yw'r testun yn hollol sicr, ond gellir pwyso ar farwnad Rhys ei hun i Ruffudd, lle geilw ef 'f'athro,' a dweud ei fod agos yn ogyfoed iddo. Tybiodd Llywelyn ap Moel y Pantri fod sen i Bowys yn y farwnad honno, ac ymosododd yn huawdl ar Rys. Etyb yntau 'Rhy hen wyf, a rhy fab
RHYS NANMOR (fl. 1480-1513), cywyddwr bennaf, a chanai iddo rhwng 1485 a 1513. Ni ellir amseru dim o'i ganu ar ôl 1513. Canodd farwnad i'r tywysog Arthur, mab hynaf Harri VII, yn 1502, a'r Awdl Fraith i groesawu Harri VIII i'r orsedd yn 1509. Canwyd marwnad iddo gan Lewys Môn, a fu farw yn 1527. Dywedir ynddi mai yn Maenor Fynyw, sef Tŷ Ddewi, y trigai Nanmor. Nid oes gofnod iddo fyw yn y gogledd.
RHYS, EDWARD PROSSER (1901 - 1945), newyddiadurwr, llenor, a chyhoeddwr Cerddi Prosser Rhys gan Wasg Gee. Er ei fod yn fardd da, efallai mai fel golygydd a chyhoeddwr y bydd ei enw byw. Yr oedd yn aelod o Blaid Genedlaethol Cymru o'r cychwyn, a buan y dangosodd ei ysbryd cenedlaethol ar dudalennau'r Faner. Ond ni chafodd fod yn rhydd a dilyfethair yn ei ysgrifau hyd oni symudwyd Y Faner yn ôl i'w hen gartref yn Ninbych yn Ionawr 1939. Yn ei golofn wythnosol, 'Led-led Cymru
RHŶS, ELIZABETH (1841 - 1911), athrawes, gwesteiwraig ac ymgyrchydd dros hawliau merched Ganwyd Elspeth Hughes-Davies ar 26 Mai 1841 yn ffermdy Tyn yr Aelgerth ger Llanberis, sir Gaernarfon, yn ferch i John Davies (Sion Dafydd yr Ali, c.1813-1881); nid yw enw ei mam yn hysbys. Ystyrid bod ei thad yn 'meddu grasp meddwl anghyffredin', er mai '[d]yn syml, heb ddim manteision ysgolion ydoedd'. Wedi gweithio fel disgybl-athrawes yng ngogledd Cymru, aeth Elspeth ymlaen i Goleg Hyfforddi
RHYS, ERNEST (PERCIVAL) (1859 - 1946), bardd, awdur, a golygydd i Ysgol Ramadeg Bishop's Stortford, yn sir enedigol ei fam; bu wedyn mewn ysgol ddyddiol yn Newcastle-on-Tyne. Arfaethai'r tad iddo fynd i Brifysgol eithr dewisodd yn hytrach fyned i ymgymhwyso fel peiriannydd mewn mwnau glo. Treuliodd rai blynyddoedd yn y gwaith hwnnw yn Langley a phasio arholiad peiriannydd. Eithr gan mai mewn llenydda yr oedd ei brif ddiddordeb penderfynodd fyned i Lundain ac
RHYS, HYWEL (1715? - 1799), bardd o blwy'r Faenor Wen, sir Frycheiniog. Hwyrach mai ef yw'r Howell fab Howell Rees a fedyddiwyd yn Vaynor 10 Medi 1715. Bu am ysbaid yn ffermio tyddyn Blaen y Glais ym mhlwy'r Faenor, ond dywedir iddo golli'r fferm trwy ddichell, ac iddo fynd i gadw tafarn a elwid Pantydŵr, ger Garn Pontsticyll, sir Frycheiniog. Enw ei wraig oedd Catherine, a hwyrach mai eu priodas hwy yw'r briodas rhwng Howell
RHYS, Syr JOHN (1840 - 1915), ysgolhaig Celtig ym Mangor, ac ar derfyn ei gwrs, fe'i penodwyd yn athro ysgol Frutanaidd Rhos-y-bol, Môn. Ymddiddorai mewn ieitheg a hynafiaethau, a daeth i sylw'r canghellor James Williams, Llanfairynghornwy, a Morris Williams ('Nicander'), Amlwch. Dywedir mai un o'r rhain a'i cyflwynodd i Charles Williams, pennaeth Coleg Iesu, Rhydychen, a ffrwyth hynny oedd cael ysgoloriaeth yn y coleg hwnnw, ac ymaelodi yno yn
RHYS-ROBERTS, THOMAS ESMOR RHYS (1910 - 1975), milwr a bargyfreithiwr llysoedd. Bu ei daldra (ym mhell dros chwe throedfedd) a'i ddawn gyda geiriau, yn ei alluogi i hoelio sylw rheithgor ar ei ddadleuon yn effeithiol. Roedd ganddo duedd, fodd bynnag, ar lwyfan gwleidyddol yn ogystal ag mewn llys barn, i adael i'w huodledd fynd yn rhy bell a datgelu rhai agweddau rhagfarnllyd. Wrth ymgyrchu dros y Ceidwadwyr yn etholaeth Pontypridd, esboniodd mai swyddogaeth llywodraeth

Search results

1405 - 1416 of 1867 for "Mai"