Dictionary of Welsh Biography

THOMAS, JOHN WILLIAM (Arfonwyson; 1805 - 1840), mathemategwr y cyfnodolyn Tywysog Cymru a gyhoeddid yng Nghaernarfon. Yn 1833 dug allan Geiriadur Cymreig a Seisonig, llyfr a andwywyd gan ddilyn syniadau W. O. Pughe - amddiffynnodd 'Arfonwyson' y syniadau hyn yn frwd yn Seren Gomer, yn nes ymlaen. Yn Awst 1834 aeth i Lundain i chwilio am waith; yno daeth yn aelod o'r Cymreigyddion, ac yr oedd yn 'fardd' swyddogol y Gymdeithas yn 1836 a 1837. Bu'n
THOMAS, THOMAS EMLYN (Taliesin Craig-y-felin; 1822 - 1846), gweinidog Undodaidd, bardd, ysgolfeistr Ganwyd fis Tachwedd 1822 yn Penygraig (Pengraigwnda), plwyf Penbryn, Sir Aberteifi, yn fab i David ac Elizabeth Thomas. Addysgwyd yn yr ysgol a gedwid drwy haelioni'r rheithor yn Troedyraur, Ffrwd-y-fal, a Choleg Caerfyrddin (1839-43). Ordeiniwyd yn weinidog eglwysi Undodaidd Cribin a Chiliau Aeron yn 1843 (gweler Seren Gomer, 1843, 275), ac fe gadwodd ysgol yng Nghribin drwy'r cyfnod yma. Yr
THOMAS, WILLIAM (Gwilym Marles; 1834 - 1879), gweinidog Undodaidd, diwygiwr cymdeithasol, llenor, ac ysgolfeistr eglwysi Undodaidd Bwlch y Fadfa a Llwynrhydowen, a bu yno o 1860 hyd ei farw. Bu'n athro preifat i 'Islwyn' rhwng Tachwedd 1857 a Chwefror 1858, a chyfrannodd nofel i Seren Gomer, 1855. Cyhoeddodd ei gyfrol fechan, Prydyddiaeth, yn 1859, a golygodd a chyfrannodd yn helaeth i'w gylchgrawn, Yr Athraw, yn ystod ei fodolaeth o Medi 1865 hyd Awst 1867. Ei brif gyfraniadau i'r Ymofynydd oedd 'Cofion a
THOMAS, WILLIAM (Gwilym Mai; 1807 - 1872), bardd ac argraffydd Mab Thomas Thomas, melinydd, Llanelli a Chaerfyrddin, a'i wraig Ann. (Bu Ann Thomas farw 10 Mai 1828 yn 60 oed, a chanodd 'Gwilym Mai' englynion marwnad iddi; gweler Seren Gomer, 1828, 188.) Dilynodd ei grefft ym Merthyr Tydfil, Llanymddyfri, a Chaerfyrddin. Yn Llanymddyfri bu'n gysodydd yn swyddfa David Rice Rees a William Rees, ac yng Nghaerfyrddin gweithiodd yn swyddfa'r Carmarthen Journal
VALENTINE, LEWIS EDWARD (1893 - 1986), gweinidog y Bedyddwyr, awdur a chenedlaetholwr , a bu hwnnw'n sylfaen ar gyfer yr atgofion a luniodd yn ddiweddarach ac a gyhoeddwyd yn Seren Gomer yn 1969-72 dan y teitl 'Dyddiadur Milwr'. Er bod cryn dipyn o ddoethineb drannoeth yn yr atgofion cyhoeddedig, mae'n amlwg i'w brofiadau yn y rhyfel ei droi'n genedlaetholwr ac yn heddychwr o argyhoeddiad dwfn. Dychwelodd Valentine i'r brifysgol ym Mangor yn Ionawr 1919, lle bu'n lletya gyda'i chwaer
WATKIN, WILLIAM RHYS (1875 - 1947), gweinidog (B) , Caerfyrddin, aeth i Goleg y Brifysgol Bangor, lle y graddiodd yn 1899 gydag anrhydedd yn y Gymraeg; ac yn 1909 enillodd radd M.A. am waith ar Bedo Brwynllys - y gweinidog (B) cyntaf i ennill y radd honno ym Mhrifysgol Cymru. Bu'n gweinidogaethu yn y Tabernacl, Maesteg, o 1900 tan 1910, ac ym Moreia, Llanelli o 1910 tan ei farw. Ef oedd golygydd Seren Gomer o 1921 tan 1930 ac o 1933 tan 1947 (ar y cyd gyda
WATKINS, JOSHUA (1769/70 - 1841), gweinidog gyda'r Bedyddwyr fywyd. Dywed Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (ii, 609) fod ganddo fasnach yn y dref - efallai fel llyfrwerthwr; yn 1809 yr oedd yn argraffydd a chyhoeddwr, ar y dechrau gyda phartneriaid, ond o 1810 ymlaen ar ei gyfrifoldeb ei hun. Bu farw 22 Mehefin 1841, 'yn 71 oed' meddai Seren Gomer (1841; 223), yn ôl J. T. Jones yn y yn y Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru fe'i ganwyd yn 1769. Yr
WATKINS, THOMAS EVAN (Eiddil Ifor, Ynyr Gwent; 1801 - 1889), eisteddfodwr a bathodau, a chyfrannodd i Seren Gomer a'r Bedyddiwr. Gwyddys amdano orau fel awdur yr hanes plwyfol, Hanes Llanffwyst, a enillodd y wobr yn eisteddfod gyntaf y Cymreigyddion yn Y Fenni (Abergavenny), 22 Tachwedd 1834. Cyhoeddwyd y gwaith hwn yn 1922 tan olygyddiaeth Syr Joseph Bradney, gyda rhagymadrodd, a ddefnyddiwyd fel ffynhonnell yr erthygl hon.
WILLIAMS, DAVID (Iwan; 1796 - 1823), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Ganwyd yn Penpontbren ym mhlwyf Llanwnen, Sir Aberteifi Ionawr 1796. Mynychai Aberduar, lle y gweinidogaethai ei lysdad, David Davies. Wedi bod yn ysgol ramadeg Castell Hywel ac athrofa Bryste, bu'n gofalu am ysgol baratoi y Tabernacl, Caerfyrddin, am ychydig. Ysgrifennai'n aml i Seren Gomer, 1818-23, ac ysgrifennodd Llythyr byr oddi wrth Dwrch daear at ei fam, a Serious remarks on the ordinance
WILLIAMS, DAVID PRYSE (Brythonydd; 1878 - 1952), gweinidog (B), llenor, a hanesydd Gastellnewydd Emlyn i gyfeiriad y môr ym mhlwyf Penbryn, ac er gwaethaf pyliau mynych o wendid corff mae'n ddiau mai degawd cyntaf y ganrif oedd blynyddoedd mwyaf toreithiog ei ymchwil. Cyhoeddodd ffrwd o gerddi, ysgrifau a nodiadau ym mhapurau wythnosol Aberteifi ac Aberystwyth a chylchgronau megis Seren Gomer, Yr Athraw, Archæologia Cambrensis, Byegones a'r Geninen, ond ni chyhoeddwyd ei draethawd ar Hanes
WILLIAMS, Syr GLANMOR (1920 - 2005), hanesydd ac am flynyddoedd bu'n un o gyfarwyddwyr Cymdeithas Adeiladu'r Dillwyn. Afraid dweud ei fod yn aelod pybyr ar hyd ei oes o eglwys fedyddwyr Capel Gomer, ac wrth ei waith fel cyhoeddwr yn union cyn ei afiechyd terfynol. Bu'n aelod o Fwrdd Gwybodau Celtaidd Prifysgol Cymru am ddegawdau lawer ac yn gadeirydd am rai blynyddoedd. Bu'n Is-lywydd ei hen goleg yn Aberystwyth o 1987 i 1996, yn gadeirydd
WILLIAMS, HUGH (Hywel Cernyw; 1843 - 1937), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, llenor, a bardd Brifysgol Cymru â'r radd o D.D. Cyfansoddodd lawer o emynau. Am dymor bu'n golygu Seren Gomer, y Greal, a'r Athraw. Ymhlith y cyfrolau a gyhoeddodd y mae Bannau Ffydd, 1900, Yr Arweinydd Dwyfol, Cofiant Dr. Hugh Jones, 1884, Nodiadau ar Epistolau Ioan a Judas, 1874, Esboniad ar yr Efengyl yn ol Ioan, 1899-1900 (dwy gyfrol cydrhyngddo ef a'r Dr. Owen Davies, Caernarfon), Christ the Centre, 1902 (cyfrol o

Search results

109 - 120 of 126 for "Gomer"