Dictionary of Welsh Biography

EVANS, JOHN (d. 1784), cynghorwr Methodistaidd Brodor o Gil-y-cwm, Sir Gaerfyrddin. Teithiodd lawer yn y Gogledd a'r De, a chafodd ei erlid mewn rhai mannau. Yr oedd ganddo ddawn felys, ond taranai hefyd ar adegau. Enwir ' John Evan of Killycomb ' yn ewyllys Morgan Rhys, yr emynydd, 1779. Canodd William Williams, Pantycelyn, farwnad fer iddo, ac yn ôl honno fe'i claddwyd yng Nghil-y-cwm ym Mawrth 1784. Gwnaed casgliad i gynorthwyo ei weddw
EVANS, JOHN GWENOGFRYN (1852 - 1930), gweinidog Undodaidd, golygydd testunau Cymraeg cynnar ac arolygydd llawysgrifau Cymraeg gylchgrawn y teithwyr a elwid yn Homeward Bound. Toc wedi cyrraedd adref gorchmynwyd iddo fyned i Davos Platz, lle y bu am rai misoedd. Yn Rhydychen âi i ddosbarthiadau (Syr) John Rhys, a symbylwyd ef gan ddarlithiau ei athro ar y Mabinogion, a seiliesid ar argraffiad Charlotte Guest, i astudio a chopïo'r testunau cynnar yn ' Llyfr Coch Hergest.' Ar sail ei ddefnydd o ffynonellau gwreiddiol enillodd y wobr
EVANS, JOHN JAMES (1894 - 1965), athro ac awdur draethawd ar 'Morgan Rhys a'i amserau'. Cyhoeddwyd hwn gan Wasg Prifysgol Cymru yn 1935. Gwobrwywyd ef hefyd am lawlyfrau ar idiomau Cymraeg ac ar y cynganeddion yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd yn 1938. Cyhoeddwyd Llawlyfr y cynganeddion gan yr un wasg yn 1939 a thrachefn yn 1951. Llyfrau eraill ganddo oedd Cymry enwog y ddeunawfed ganrif (1937), Gramadeg Cymraeg (1946 ac 1960), Dewi Sant a'i amserau
EVANS, MORRIS EDDIE (1890 - 1984), cyfansoddwr gwobrau'r Eisteddfod Genedlaethol yn 1937 (Machynlleth) ac 1977 (Wrecsam); ond y dôn a enillodd iddo anfarwoldeb yw 'Pantyfedwen', i'r geiriau 'Tydi a wnaeth y wyrth, O Grist, Fab Duw' gan W. Rhys Nicholas (1914-1996), a enillodd iddo wobr o £300 yn Eisteddfod Rhys Thomas James, Pantyfedwen yn Llanbedr Pont Steffan yn 1968. Trefnwyd y dôn i leisiau meibion a chyfuniadau eraill o leisiau, a daeth yn
EVANS, RHYS (1835 - 1917), cerddor Ganwyd 24 Mehefin 1835 mewn ffermdy yn Cross Inn, Rhydaman, Sir Gaerfyrddin. Teiliwr ydoedd wrth ei alwedigaeth. Cafodd ei wersi cyntaf mewn cerddoriaeth gan William Penry. Yn 17 oed aeth i Abertawe; ymunodd â dosbarth cerddorol yno, a dysgodd ddarllen cerddoriaeth yn rhwydd. Symudodd i fyw i Gwmafon, ac wedi hynny i Gaerdydd, ac ymunodd â chorau Rhys Lewis a Mr. Righton a berfformiai
EVANS, RHYS (1779 - 1876), bardd - see EVANS, EDWARD
EVANS, THOMAS CHRISTOPHER (Cadrawd; 1846 - 1918), hynafiaethydd, hanesydd lleol, a chasglydd llên gwerin , ymhlith pethau eraill, y casgliad llawnaf a brintiwyd erioed o dribannau Morgannwg. Enillodd droeon wedi hyn a'r tro olaf am draethawd ar enwau lleol Cymraeg yn siroedd y gororau. Cafodd fedal aur yr eisteddfod genedlaethol hefyd. Deuddydd cyn ei daro'n wael yn haf 1918 anfonodd i fewn ei feirniadaeth ar draethawd ar hanes dyffryn Nedd (D. Rhys Phillips oedd yn fuddugol, a'r traethawd hwn oedd cnewyllyn
EVANS, THOMAS JOHN (1894 - 1965), swyddog mewn llywodraeth leol a gweinyddwr enwadol (B) gyntaf yng Nghaerfyrddin. Bu ar hyd y blynyddoedd yn frwd ei gefnogaeth i Gymdeithas Genhadol y Bedyddwyr, ac ef yn 1959 a fu'n gyfrifol am gasglu cyfran Cymru tuag at ysbyty goffa Thomas Lewis yn Angola a threfnu cwrdd dathlu ei ganmlwyddiant yn ei hen gartref ym Mhontyfenni ger Hendy-gwyn. Y mae awgrym pendant o'i safbwynt radicalaidd ymneilltuol yn ei gyfrol deyrnged, Syr Rhys Hopkin Morris … The
EVANS, THOMAS (fl. 1596-1633), bardd a chopïydd llawysgrifau farw, ond yr oedd yn copïo llawysgrifau ac yn prydyddu o 1596 i 1633. Ymddengys ei fod yn grefftwr ac iddo gael anaf a'i gadawodd yn gloff. Gallai wneuthur deial a bwa crwth. Yr oedd yn byw mewn tŷ a elwid yr Erw Gau, ac adeiladodd simnai gerrig yno yn 1615. Claddwyd ei frodyr, Robert ab Ifan a Rhys ab Ifan, yn Llansantffraid Glyn Dyfrdwy, y cyntaf 26 Ebrill 1618, a'r ail 28 Ebrill 1630. Yr oedd
EVANS, WILLIAM (d. 1718), pregethwr Ymneilltuol ac athro academi dyddiad ei eni'n anhysbys. Ymfalchïai fod yn ddisgybl i'r Gamaliel parchedig Rhys Prydderch o Ystrad Walter; daeth â Gemau Doethineb ei athro drwy'r wasg yn 1714 (amryw argraffiadau o'r Gemau, un mor ddiweddar â 1937). Ordeiniwyd ef fel Annibynnwr yn 1688, i gyflawni gwaith gweinidog ym Mhencader; main iawn oedd y gydnabyddiaeth yno, ond bu arian ei wraig o gryn gymorth iddo, a'r tâl a enillai
EVANS, WILLIAM EILIR (Eilir; 1852 - 1910), clerigwr a bardd athro ac yn gaplan yn ysgol ramadeg Stratford-on-Avon. Yn 1889, golygai'r Carmarthen Journal; aeth yn 1891 i Abertawe, ac yn 1894 i Gaerdydd, lle y bu am 13 mlynedd ar staff y Western Mail, ac ar brydiau'n gwasanaethu yn Eglwys Dewi Sant. O 1907 ymlaen bu'n gurad yn Llancarfan. Yr oedd yng Nghastellnewydd Emlyn yn y cyfnod hwnnw gylch o feirdd fel ' Emlynydd,' ' Myfyr Emlyn,', ' Rhys Dyfed,' ac eraill
EVANS, WILLIAM GARETH (1941 - 2000), hanesydd a darlithydd prifysgol mewn Addysg wedi dyfarnu iddo gadair bersonol. Priododd ar 15 Hydref 1966 Kathleen Thomas, a bu iddynt ddau o feibion. Eu cartref yn Aberystwyth oedd 'Berwyn', 37 Cefn Esgair, Llanbadarn Fawr. Yr ail fab, Rhys Evans, yw awdur y gyfrol uchel ei bri Gwynfor: Rhag Pob Brad a gyhoeddwyd gan Wasg y Lolfa yn 2005. Bu farw Gareth Evans yn ei gartref ar 28 Mawrth 2000 ar ôl brwydro'n hir a dewr yn erbyn y cancr ac

Search results

97 - 108 of 486 for "Rhys"