Dictionary of Welsh Biography

STEPHEN, EDWARD (JONES) (Tanymarian; 1822 - 1885) dad yn ganwr gyda'r tannau, a'i fam yn gantores dda. Symudodd y teulu i Benmount Bach, ac wedi hynny i Ty'maes, Llan Ffestiniog. Addysgwyd ef yn ysgol Penralltgoch, a phrentisiwyd ef yn ddilledydd gyda'i frawd William. Bu'n gweithio ei grefft gyda Joseph Jones, a oedd yn gerddor da, a chafodd hyfforddiant cerddorol ganddo. Yn 18 oed dechreuodd bregethu yn eglwys Saron (Annibynwyr), Llan Ffestiniog
THOMAS, ALBAN (d. 1740?), clerigwr, bardd, a chyfieithydd Llwyd o Goedmor, siryf sir Aberteifi. Ef hefyd oedd cyfieithydd Llythyr Bugeilaidd oddi wrth Weinidog at ei Blwyfolion, 1729, a argraffwyd gan Carter wedi iddo symud ei wasg i Gaerfyrddin. Ceir caniadau ganddo, yn y mesurau caeth a'r mesurau rhydd, yn Llanstephan MS 133, a Llanstephan MS 145, NLW MS 5A a NLW MS 19B; defnyddiwyd NLW MS 19B gan John Howell ('Ioan ab Hywel') pan oedd yn paratoi Blodau
THOMAS, Syr DANIEL (LLEUFER) (1863 - 1940), ynad heddwch cyflogedig Cymmrodorion iddo yn Ebrill 1939. Ni bu ei iechyd erioed yn dda ac yn 1927 cafodd salwch trwm. Ym mis Mawrth 1932 cafodd ddamwain a'i llethodd i raddau helaeth iawn. Bu farw yn Rhiwbina ar 8 Awst 1940. Buasai'n weithgar am hanner canrif ym mhob antur bwysig er gwella cyflwr pobl Cymru.
THOMAS, DAVID (Dafydd Ddu Eryri; 1759 - 1822), llenor a bardd March, a daeth 'Hywel Eryri,' William Bifan, 'Sion Caeronwy,' Siân Parri, ac eraill yno, a dyna gychwyn cyfarfodydd y beirdd yn Arfon lle câi 'Dafydd' gyfle i ddysgu rheolau barddoniaeth i'w 'gywion,' fel y gelwir hwynt. Ar 14 Gorffennaf 1787 rhoes heibio waith gwehydd a dechrau cadw ysgol yn Llanddeiniolen. Aethai yno i ddechrau i weled 'Twm o'r Nant' a'i gyfeillion yn chwarae anterliwd, ac anogwyd
THOMAS, DYLAN MARLAIS (1914 - 1953), bardd a llenor mwy cynnil i'r amlwg, mewn cerddi (a darnau rhyddiaith telynegol) a osodai'r bardd mewn tirluniau y gellir eu hadnabod fel rhai Cymreig. O 1941 (y flwyddyn y gwerthodd ei 'Notebooks') hyd ddiwedd y rhyfel, roedd Thomas wedi bod yn ysgrifennu sgriptiau ffilm ar gyfer Strand Films, ac yn ddiweddarach ar gyfer Gryphon Films, dan reolaeth fonopoleiddiol y Weinyddiaeth Wybodaeth. Enghraifft dda o'i
THOMAS, EDWARD (1925 - 1997), paffiwr a hyfforddwr hynod o lwyddiannus a gwr cyhoeddus ym mywyd Merthyr Tudful Ewrop ar bwyntiau i'r Ffrancwr, Charles Humez, a phedwar mis yn ddiweddarach, ar 16 Hydref collodd Goron Prydain i'r bocsiwr o Benbedw, Wally Thom. Dylai fod wedi ennill yr ornest hon ond fe'i collodd am ei fod yn llawer rhy hamddenol. Amddifadwyd ef rhag cael Gwregys Lonsdale a bu hyn yn gryn siom iddo. Ond yr oedd ei record yn dda, ennill 40 gornest a cholli dim ond 6 a 2 yn gyfartal, cyfanswm o 48
THOMAS, HUGH (d. 1720), herod a hynafiaethydd carreg ei fedd yn eglwys Llanfrynach) hanes Brycheiniog, ac yr oedd y llawysgrif ym meddiant Hugh Thomas. A gellir olrhain ach y Thomas ap John hwn bum cenhedlaeth ymhellach yn ôl, at Hywel Gam (Theophilus Jones, History of the County of Brecknock, 3ydd arg., iv, 39). Ond bratiog iawn yw ein gwybodaeth am Hugh Thomas ei hunan. Y mae'n rhaid ei fod yn ymhel â hynafiaethau er yn fore. Tua 1698
THOMAS, SYR JAMES WILLIAM TUDOR (1893 - 1976), llawfeddyg offthalmig 1909, aeth i Goleg Prifysgol De Cymru a Mynwy i astudio meddygaeth. Yr adeg honno dim ond y tair blynedd cyn-feddygol a chyn-glinigol y gellid eu treulio yn Ysgol Feddygol Caerdydd ond gwnaeth yn dda yma hefyd gan ennill Gwobr Alfred Sheen yn 1912 am y cyflawniad gorau yn yr arholiadau cyn-glinigol. Enillodd radd BSc Prifysgol Cymru y flwyddyn ganlynol ac aeth i Ysbyty Middlesex, Llundain i ymgymryd
THOMAS, JOHN (1736 - 1769), clerigwr a hynafiaethydd; ganodd farwnad iddo), a ' Ieuan Fardd,' yr oedd yn ysgolhaig Cymraeg neilltuol dda, ac yn feistr ar achau; copïai hen lawysgrifau - aeth y rheini i'w frawd, Richard, a chwalwyd hwy pan fu hwnnw farw; dywed Ellis Owen fod Hugh Maurice wedi defnyddio llawer ohonynt at y The Myvyrian Archaiology of Wales. Ni chyhoeddwyd dim o'i waith yn ystod ei fywyd, ond dangosodd Syr J. E. Lloyd (ar dystiolaeth John
THOMAS, JOHN (Ieuan Ddu; 1795 - 1871) Ganwyd mewn ffermdy o'r enw Pibwr Llwyd, ger tref Caerfyrddin. Cafodd addysg dda, a bwriadwyd ei ddwyn i fyny yn arlunydd fel ei ewythr, ond bu'r ewythr farw. Agorodd ysgol yng Nghaerfyrddin a bu yno am gyfnod. Symudodd i Ferthyr Tydfil i gadw ysgol, ac arhosodd yno am 15 mlynedd. Aeth am ychydig i Machen, Mynwy, i gadw ysgol, ond dychwelodd i Ferthyr. Yn 1850 aeth i Bontypridd i gadw ysgol, ac
THOMAS, JOSHUA (1719 - 1797), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, a hanesydd 1740. Dychwelodd i Gymru yn 1743, dechrau pregethu, a myned i gymanfa Cilfowyr, y gymanfa gyntaf iddo fod ynddi erioed. Yn 1746 priododd ferch o Lanbedr Pont Steffan yn Sir Aberteifi, a pherthynas go agos i David Davis, Castell Hywel, a'r un flwyddyn sefydlodd yn y Gelli, sir Frycheiniog, cafodd ei ordeinio ym Maes-y-berllan, gan bregethu a chadw ysgol; pregethai yn ei dro yn Olchon, Capel-y-ffin, a
THOMAS, RACHEL (1905 - 1995), actores yng Ngholeg Hyfforddi Abertawe, ond nid aeth yno i astudio oherwydd tlodi'r teulu. Yn hytrach, gweithiodd am gyfnod fel athrawes heb dystysgrif yn Ysgol Ferched Abercerdin, Gilfach Goch, ac yna yn Ysgol Rhos, Pontardawe, pan ddychwelodd i'r Alltwen i ofalu am Mary a David Roberts yn eu gwaeledd. Ar 18 Awst 1931 priododd â Howell 'Hywel' John Thomas (1901-1964), mab fferm o Crai, sir Frycheiniog, a

Search results

469 - 480 of 528 for "Hywel Dda"