Dictionary of Welsh Biography

GRUFFUDD GRYG (fl. ail hanner y 14eg ganrif), bardd Cesglir hyn oddi wrth ei gywydd i saith mab Iorwerth ap Gruffudd o Liwon ym Môn, gwŷr a oedd yn eu blodau yn ôl pob tebyg tua 1360-70. Dywed ei fod yn gâr iddynt, a chyfarch hwy fel ei geraint; gan hynny rhaid ei fod yn rhywfath o berthynas i lwyth Hwfa ap Cynddelw (gweler J. E. Griffith, Pedigrees, 5). Canodd hefyd i Einion ap Gruffudd, Chwilog, Eifionydd; cyfeiria at ei radd, 'ar waith ystad
GRUFFUDD LLWYD ap DAFYDD ab EINION LLYGLIW (fl. c. 1380-1410), bardd nai i'r bardd Hywel ab Einion Llygliw, a brodor o blwyf Llangadfan ym Mhowys; yn ôl marwnad Rhys Goch Eryri iddo ymddengys ei fod yn un o ddisgynyddion Einion Yrth. Yn Cardiff MS. 18 (190) dywedir ei fod yn ' siawnsler o eglwys Henffordd,' ond ni wyddys am ddim sy'n ategu hyn. Yr oedd yn un o feirdd pwysicaf a galluocaf ei gyfnod, ac yn gyfarwydd â hen lenyddiaeth a chwedloniaeth Cymru. Croesewid
GWILYM ap IEUAN HEN (fl. c. 1440-80), bardd (Brogyntyn MS. 1 (128)), Dafydd Llwyd ap Dafydd ab Einion o'r Drefnewydd (NLW MS 16B (206)), ac i bendefigion eraill ei gyfnod (Brogyntyn MS. 2 (437b, 439b, 440b)), Cwrtmawr MS 129B (158), Cwrtmawr MS 243B (141), NLW MS 16B (215).
GWILYM TEW (fl. c. 1470), un o feirdd Morgannwg Dywaid y llyfrau achau ei fod yn fab i Rys Brydydd, ond y mae gennym rai ffeithiau sy'n awgrymu mai brawd i'r pencerdd hwnnw ydoedd. Gwelir, felly, ei fod yn aelod o'r teulu enwocaf o benceirddiaid a fu ym Morgannwg erioed, disgynyddion Rhys Fychan o Dir Iarll, o hil Einion ap Collwyn. Er bod Rhys Brydydd yn byw yn Llanharan, gellir tybied mai yn Llangynwyd, hen ganolfan y llwyth, y trigai Gwilym
HOPCYN ap TOMAS (c. 1330 - wedi 1403), uchelwr a drigai yn Ynysdawy ym mhlwyf Llangyfelach, mab Tomas ab Einion, sef yr Einion hwnnw y mynnai ' Iolo Morganwg ' mai Einion Offeiriad ydoedd. Lluniodd ' Iolo ' bob math o straeon am y teulu hwn, a throes Hopcyn yn fardd, yn awdur rhamantau a damhegion a gramadegau, etc. Ymgais a geir yma i egluro'r cyfeiriadau a geir ato yng nghanu beirdd y 14eg ganrif. Ceir yn ' Llyfr Coch Hergest ' bump o
HOWEL ap GRUFFYDD (d. c. 1381) yn y castell yn amser Howel gan Iolo Goch. Gwraig Howel oedd Tanglwst, merch i ŵr o'r enw David Fychan ap Howel. Bu iddo un mab, Gruffydd, na adawodd unrhyw etifeddion uniongyrchol, eithr yr oedd llawer o hen deuluoedd Eifionydd yn olrhain eu hach i Einion, brawd hŷn i Syr Hywel.
HYWEL ab EDWIN (d. 1044), brenin Deheubarth mab Edwin ab Einion a gor-wyr i Hywel Dda. Pan fu'r cipiwr Rhydderch ap Iestyn farw yn 1033, daeth Hywel a'i frawd Maredudd, fel etifeddion hynaf Hywel Dda, yn gydfrenhinoedd Deheubarth. Bu Maredudd farw yn 1035, gan adael Hywel i deyrnasu ar ei ben ei hun, ac ar ei ysgwyddau ef y cwympodd y baich trwm o amddiffyn y De yn erbyn y Vikingiaid a chipiwr y Gogledd, Gruffydd ap Llywelyn. Alltudiwyd ef
HYWEL ab EINION LLYGLIW (fl. c. 1330-70), bardd Ewythr i'r bardd Gruffudd Llwyd ap Dafydd ab Einion Llygliw. Ni wyddys dim o'i hanes, ond cadwyd ei awdl serch i Myfanwy Fychan o gastell Dinas Bran, Llangollen, yn NLW MS 1553A (275), NLW MS 4973B (369b), NLW MS 6209E (216); argraffwyd hi yn The Myvyrian Archaiology of Wales, a cheir cyfieithiad Saesneg ohoni hefyd yn Pennant, Tours in Wales. Hywel ab Einion o Faelor y gelwir y bardd yn y cyntaf
IESTYN ap GWRGANT (fl. 1081-93), rheolwr annibynnol olaf Morgannwg ohono. Y mae hanes adnabyddus am Sir Forgannwg - hanes sydd cyn hyned â'r 15fed ganrif o leiaf - yn cysylltu enw Iestyn â'r modd y llwyddodd y Normaniaid i oresgyn y dalaith. Yn ôl yr hanes hwn llwyddodd Iestyn, drwy ei gâr, Einion ap Collwyn, a oedd yn alltud yn Lloegr, i gael cymorth Robert Fitzhamon yn erbyn Rhys ap Tewdwr, a laddwyd gan Iestyn ym Mhenrhys. Talodd Iestyn i'r Normaniaid am eu
IEUAN DEULWYN (fl. c. 1460), bardd Dafydd ab Einion o Lanllawddog a'i deulu, Siôn ap Dafydd o'r Llys Newydd, a Siôn Lewys a'i dad o Brysaddfed ym Môn. Canodd gywyddau crefyddol a serch, a hefyd gywydd ymryson i Bedo Brwynllys. Yr oedd Ieuan yn bleidydd poeth i wŷr York, ac un o'r pethau y mae'n ei ddannod i Bedo Brwynllys yw ei fod 'yn chwarae'r ffon ddwybig yn y mater hwn. Cedwir cywydd marwnad Hywel Rheinallt (neu Hywel ap D. ab Ieuan
INCO BRYDYDD (fl. c. 1480), bardd Dywedir ei fod yn fab i Robin ab Inco, ac yn frawd maeth i Ieuan ap Maredudd o'r Gesail Gyfarch yn Sir Gaernarfon. Cadwyd un o'i gywyddau, sef moliant Hywel ap Madog ab Ieuan ab Einion o'r Berkin a'r Plas Hen ym mhlwyf Llanystumdwy, yn Cwrtmawr MS 454B (120) ac NLW MS 9166B (22).
IOLO GOCH (c. 1320 - c. 1398), bardd Tudur Fychan, Tre'r Castell, Môn, a fu farw yn 1367; mawl i Syr Hywel y Fwyall, cyn 1381; marwnad Ithel ap Robert, archddiacon Llanelwy, a fu farw 1382; marwnad Ednyfed a Gronwy, meibion Tudur Fychan (boddodd Gronwy yn 1382); mawl i Ieuan ab Einion o Chwilog pan oedd yn siryf Caernarfon (1385-90); mawl i Syr Rosier Mortimer,, iarll Mars (a iarll Dinbych), a ganwyd rhwng 1395 a 1398; ac awdl fendith ar

Search results

37 - 48 of 95 for "Einion"