Dictionary of Welsh Biography

MATHEW family Chastell-y-mynach, Bu aelodau'r teulu hwn yn dal swyddi stiwardiaid a senesgaliaid yn ystod y 14eg ganrif dros arglwyddi Seisnig a oedd yn absennol o Gymru; yr oeddent o'r un llinach â Lewisiaid y Van, Caerffili ac yn deillio, yn ôl achau'r 15fed ganrif, o Gwaethfoed Fawr, Ceredigion. Yr oedd Syr DAVID MATHEW (fl. 1428-84), mab i un o bleidwyr Owain Glyndŵr, yn un o ddibynwyr teulu Neville ac yn flaenllaw ym mhlaid
MICHAEL, GLYNDWR ('Major William Martin, RN'; 1909 - 1943), 'y dyn na fu' Ganwyd Glyndwr Michael 4 Ionawr 1909 yn 136 Commercial Street, Aberbargoed, Mynwy. Ei fam oedd Sarah Ann Chadwick a halier oedd ei dad Thomas Michael a fu farw yn 1925. Symudodd y teulu'n fynych gan ymgartrefu o'r diwedd ym Mhen-y-graig a Threalaw yng nghwm Rhondda. Wedi marw ei dad bu Glyndwr, a oedd yn glaf diorffwys ac yn ansefydlog yn emosiynol, yn byw gyda'i fam (yr oedd ei chwiorydd priod
MORGAN, TREFOR RICHARD (1914 - 1970), rheolwr cwmni beth arbennig, sef codi diwydiannau bychain yn lleol a hyrwyddo'r ymdrechion i fynnu ysgolion Cymraeg drwy Gymru gyfan. Cychwynnwyd y cwmni, sef Cwmni Undeb, yn Aberdâr a llwyddwyd i sefydlu stad ddiwydiannol fechan ar Hirwaun. Yn 1963, sefydlodd Gronfa Glyndŵr yr Ysgolion Cymraeg ac ef oedd ei llywydd cyntaf. Amcan y gronfa oedd estyn cymorth ariannol i rieni ac ysgolion er galluogi plant i
MORTIMER family Wigmore, (uchod), oedd prif gynrychiolydd y teulu ar y Goror. Ar ddechrau gwrthryfel Owain Glyndŵr unodd Edmund a'i frawd-yng-nghyfraith, Henry Percy, yn erbyn y gwrthryfelwr. Carcharwyd ef, fodd bynnag, yn 1402, ac yn ystod ei garchariad priododd â Chatherin, merch Glyndŵr. Ymunodd â chynlluniau'r Cymro, ac yn y cytundeb enwog rhwng Mortimer, Glyndŵr, a iarll Northumberland, yr oedd Mortimer i gael de Lloegr
MORTIMER, ROGER de (4ydd iarll y Mars ('March'), 4ydd iarll Wlster), (1374 - 1398) (Iwerddon), 15 Awst 1398; holltwyd ei gorff yn ddarnau, ond fe'u casglwyd ynghyd i'w claddu ym meddrod ei deulu yn Wigmor. Eto, gellir canfod wedyn ryw ddisgwyliad yng Nghymru y dewisai Rhisiart ei aer o'r teulu hwn; ac fe all yn hawdd fod y disgwyliad hwn yn un o amryfal achosion y rhyfel a gymerth arno, pan ddaeth, enw Owain Glyndŵr; unwaith eto, nid oedd mewn golwg, ar y pryd, unrhyw reswm i deulu
NANNAU family bod un o lawysgrifau Peniarth yn cyfeirio ato fel 'y braud du o nanney'; yr oedd iddo frawd hefyd o'r enw Adda, ' Adam de Nannew,' yn un o ysgutorion ei ewyllys olaf. Nid oes dim sicrwydd ychwaith ynghylch geirwiredd stori brad Hywel Sele yn 1402 - ef yn ŵyr i Meurig Fychan - yn erbyn Owain Glyndŵr; drwgdybid diweddarwch y stori gymaint gan Syr John Lloyd fel na ddywedir gair am Hywel drwy gydol ei
OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Tywysog Cymru' cynllun hwnnw wedi ei seilio ar wybodaeth o draddodiadau gwleidyddol yn deillio o ddyddiau'r Llywelyn olaf. Ond erys y cwestiwn i ba raddau yr ysbrydolwyd y cyfryw gynlluniau gan Owain ei hunan neu, ar y llaw arall, i ba raddau yr oedd ei brofiad a'i gysylltiadau personol ef ei hun yn peri mai offeryn ydoedd ef yn nwylo pobl eraill. Pa fodd bynnag am hynny, erys Owain Glyndwr yn syniad y werin Gymreig
OWAIN TUDUR (c. 1400 - 1461), gŵr llys Taid y brenin Harri VII; mab Maredudd ap 'Syr' Tudur ap Gronw Fychan (gweler Tudur, Teulu - hanes cynnar) a Margaret, merch Dafydd Fychan ap Dafydd Llwyd. Annelwig a thywyll iawn yw hanes cynnar Owain Tudur, ond y mae'n sicr iddo, pan yn ŵr ieuanc, ddyfod yn was yng ngosgorddlu ('teulu') y brenin Harri V, efallai trwy ddylanwad ei gâr a oedd yn ŵr llys, sef Maredudd ab Owain Glyndŵr. Yn ystod ei
OWEN, GERALLT LLOYD (1944 - 2014), athro, cyhoeddwr, bardd Edwards. Yn dilyn ei gyfnod yn y coleg bu'n athro yn Nhrawsfynydd am ddwy flynedd cyn ei benodi ar staff Ysgol Glyndŵr, yr ysgol breifat Gymraeg a sefydlwyd ym Mhenybont ar Ogwr gan y cenedlaetholwr brwd Trefor Morgan. Yna, wedi cyfnod byr yn Ysgol Gymraeg y Betws yn yr un dref gadawodd fyd addysg a sefydlu Gwasg Gwynedd gyda Alwyn Elis Nant Peris yn 1972. Yn yr un flwyddyn fe briododd ag Alwena Jones o
OWEN, HENRY (1716 - 1795), clerigwr, meddyg, ac ysgolhaig , ac yn llawysgrifau Cymreig William Jones. Barnai Syr John Lloyd yn hollol bendant mai ar gam y priodola Llyfryddiaeth y Cymry iddo'r History of Anglesea, 1775 (ond sonia'r Llyfryddiaeth hefyd am argraffiad yn 1748), sy'n cynnwys traethawd ar Owain Glyndŵr gan Thomas Ellis, Dolgellau - awdur yr History, meddai Syr John, oedd John Thomas, Biwmares, a gwir awdur y traethawd oedd Robert Vaughan o'r
PHILLIPS, DAVID RHYS (1862 - 1952), llyfrgellydd Lyfryddol Gymreig yn 1906 ac ef fu'r Ysgrifennydd o 1907 hyd 1951. Prin y gellir amau nad ei sêl a'i frwdfrydedd ef a sicrhaodd barhad y Gymdeithas a'i thrafodion. Ymhlith ei weithiau ef ei hun gellir nodi Select Bibliography of Owen Glyndwr (1915), The romantic history of the monastic libraries of Wales (1912), Dr Griffith Roberts, Canon of Milan (1917), Lady Charlotte Guest and the Mabinogion (1921
POWEL, DAVID (c.1540 - 1598), clerigwr a hanesydd wrthsefyll y Saeson ? 'ai anufudd-dod yw amddiffyn eich pwrs rhag lladron?' Ymhelaetha ar draha arglwyddi'r Mers a swyddogion y Goron yng Nghymru. Nid oes ganddo fawr i'w ddweud wrth Owain Glyndŵr, 'who lived in a fool's paradise,' ac nad oedd ei 'hawl' i'r Dywysogaeth ond 'altogether frivolous' (nac yn wir fwy na thudalen o'i hanes), eithr y mae'n chwyrn iawn ar y deddfau a wnaethpwyd i gosbi'r Cymry am y

Search results

25 - 36 of 55 for "Glyndŵr"