Dictionary of Welsh Biography

LESTRANGE family Great Ness, Cheswardine, Knockin, Bu JOHN LESTRANGE (a fu farw c. 1269) yn dyst i'r cytundeb rhwng Dafydd ap Gruffydd a'r brenin Harri III ym mis Mai 1240; yn Mawrth 1241 apwyntiwyd ef i farnu achos Dafydd, ac yn Ionawr 1245 yr oedd yn aelod o gomisiwn i wneud telerau â Dafydd. Priododd Hawise, merch John Lestrange, â Gruffydd ap Gwenwynwyn. Yn 1244-5 ysgrifennodd John Lestrange at Harri III i ddweud wrtho am gynhorthwy Gruffydd
LEWES, EVELYN ANNA (c. 1873 - 1961), awdur and Aeron valley (1922). Dysgodd ysgrifennu Cymraeg a bu'n ddarllenydd diwyd (1924-33) o weithiau Lewis Glyn Cothi ar gyfer Geiriadur Prifysgol Cymru. Ceir ei chyfieithiad o ddarnau o waith Dafydd ap Gwilym yn The life and poems of Dafydd ap Gwilym (1915). Ymhlith ei llawysgrifau yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru ceir ysgrif yn Gymraeg ('O Neuaddlwyd i Madagascar'), a ' Theatres of West Wales
LEWIS family Llwyndu, Llangelynnin grynodeb o hanes teulu'r Llwyn-du; cychwynnir gyda Rhys Lewis, y pedwerydd o'r brodyr a enwyd ar ddechrau'r adran flaenorol. Merch iddo ef oedd ELIN, a briododd ag OWEN HUMPHREY (I) ap Huw ap Dafydd ap Hywel ap Gronw, o Langelynnin. Mab iddynt hwy oedd HUMPHREY OWEN (I) ap Huw o'r Llwyndu, 'gent.', a briododd ag Elizabeth Powell o Langynog ym Maldwyn. O blant niferus y ddeuddyn hyn, dylid enwi OWEN
LEWIS MÔN (fl. c. 1480-1527), bardd o Lifon, sir Fôn. Yn ei farwnad i Dudur Aled fe'i geilw'n ' athro,' ac ategir bod cysylltiad agos rhwng y ddau fardd gan dystiolaeth marwnad Ieuan ap Madog ap Dafydd i Syr Dafydd Trefor. Un o feirdd yr uchelwyr ydoedd, a chanodd gryn lawer, ymhlith eraill, i deulu'r Penrhyn. Ymddengys iddo ddirwyn ei oes i ben yn abaty Glyn Egwestl, lle y claddwyd ef. Profwyd ei ewyllys 28 Mehefin 1527. Rhoir ei
LEWIS, DAVID JOHN (Lewis Tymbl; 1879 - 1947), gweinidog (A), pregethwr a darlithiwr poblogaidd yno. Y prifathro ar y pryd oedd John Davies o'r Felin-foel, disgyblwr llym, a ddilynasai Robert Bryan yn 1883. Yr ôl yr erthygl honno bu Bryan yn ysgolfeistr yn yr Hendy-gwyn ar Daf, ond cyfeiriad post ysgol Hermon oedd hwnnw. Pwysicach na'r ysgol hon yn natblygiad y pregethwr oedd dylanwad Ysgol Sul Brynmyrnach. Yn 14 oed prentisiwyd ef yn deiliwr gyda Dafydd Jones, Brynawel, Hermon. Yr oedd yn un
LEWIS, DAVID WYRE (1872 - 1966), gweinidog a threfnydd (B) ac araith 1939, Yr Eglwys a'i chyfle heddiw. Bu'n gadeirydd y Drysorfa Goffadwriaethol, Pwyllgor Y Llawlyfr moliant newydd (1955), Pwyllgor y Gronfa Gynhaliol (o ganol y 1950au hyd ei farw), a threfnydd dros Gymru i'r Drysorfa Ad-drefnu (1944). Yr oedd yn ysgrifwr toreithiog a chyhoeddodd fyrgofiant yn J. T. Rees (gol.), Detholiad o donau, anthemau a rhanganau Dafydd Lewis, Llanrhystyd (1930), ac
LEWIS, JOHN SAUNDERS (1893 - 1985), gwleidydd, beirniad a dramodydd Ewrop. Yn Braslun o Hanes Llenyddiaeth Gymraeg Hyd 1536 (1932), daliodd fod Deddfau Uno Harri VIII a'r Diwygiad Protestannaidd rhyngddynt wedi ysgaru Cymru oddi wrth ei thraddodiad Ewropeaidd. Cyfrannodd ysgrifau yn ogystal i gylchgrawn Y Llenor W. J. Gruffydd, yn eu plith 'Dafydd Nanmor' (1923), a ymdriniodd â'r cysyniad o berchentyaeth a welai Lewis yn sylfaen i'r traddodiad mawl, a 'Llythyr
LEWIS, LEWIS WILLIAM (Llew Llwyfo; 1831 - 1901), bardd, nofelydd, a newyddiadurwr yn arweinydd eisteddfodol. Ef, efallai, oedd y gwr mwyaf amryddawn yn y ganrif ddiwethaf. Bu farw 23 Mawrth 1901 yn y Rhyl, a chladdwyd ef ym mynwent Llanbeblig, Sir Gaernarfon. Bardd yr arwrgerddi oedd 'Llew Llwyfo.' Enillodd ar 'Gwenhwyfar' yn eisteddfod Merthyr Tydfil, 1859; ar 'Caradog' yn eisteddfod genedlaethol Aberdâr, 1861; 'Llewelyn' yn eisteddfod y Rhyl, 1863; 'Dafydd' yn eisteddfod
LEWIS, THOMAS (fl. 18fed ganrif), emynydd a fu'n byw yn Ynyswen, ym mhlwyf Llanegwad, Sir Gaerfyrddin, ac, mewn cyfnod arall, yng Nghastell Hywel, Sir Aberteifi. Cyhoeddwyd yn 1795 gyfrol o'i emynau hirion, Caniadau Duwiol. Ceir cywydd gan David Richards ('Dafydd Ionawr') i'r awdur yn y gyfrol.
LEWYS, DAFYDD (d. 1727), clerigwr
LLEWELYN, MARY PENDRILL (1811 - 1874), cyfieithydd ac awdur Ganwyd hi yn y Bont-faen, Morgannwg, 12 Mawrth 1811. Daeth yn wraig i R. Pendrill Llewelyn, ficer Llangynwyd. Ymddiddorai hi a'i gŵr mewn llenyddiaeth Cymru, ac ymddangosodd rhai o'i phenillion hi yn The Cambrian a'r Merthyr Guardian. Cyfieithodd gasgliad o emynau Cymraeg, rhai William Williams (Pantycelyn) gan mwyaf, a chyhoeddwyd hwn yn 1850; dywedir iddi hefyd gyfieithu rhai o faledi Dafydd
LLOYD family Dolobran, mab hynaf, Jankyn, y disgynnai teulu Fychaniaid Llwydiarth.) Gwraig gyntaf Deio oedd Mari ferch Gruffudd Goch o'r Un-dre-ar-ddeg ('Ruyton XI Towns'), neu'r Cnwcin. O'r briodas hon y tarddai Fychaniaid y Glasgoed, ac ŵyr i'r ddau oedd Dafydd ab Owain, abad ac esgob. IEUAN TEG AP DEIO, mab yr ail wraig, Meddefus, ferch, neu chwaer, Gruffudd Fychan, Deuddwr, a gweddw Dafydd Aber efallai, a etifeddodd

Search results

325 - 336 of 566 for "Dafydd"