Dictionary of Welsh Biography

DAVIES, MATTHEW (fl. 1620), gwleidyddwr mab hynaf Edward Davies, Chisgrove, swydd Wilts (o deulu Syr John Davies, 1569 - 1626, bardd a chyfreithiwr y mae ysgrif arno yn y D.N.B.). Dewiswyd ef yn aelod dros Gaerdydd yn Senedd gyntaf Iago I, o dan nawdd y 3ydd iarll Penfro, a bu'n ymladd yn gryf dros iawnderau'r fwrdeisdref honno yn erbyn y cynnig i newid cwrs trafnidiaeth drwy bontio afon Gwy yng Nghasgwent. Ac yntau eto'n fyfyriwr yn y
DEE, JOHN (1527 - 1608), mesuronydd a seryddwr -weithiwr. Yn neilltuol pan oeddynt yn trigo ym Mohêm o 1585 hyd 1588, ymddiriedwyd i Kelly y gorchwyl o alw ar yr ysbrydion a dehongli eu neges. Nid rhyfedd i Iago I wrthod cais Dee am gyfiawnhad yn wyneb yr enllib ei fod yn un a alwai ar ysbrydion. Nid oes modd mesur gwerth gweithiau Dee oherwydd bod y mwyafrif ohonynt eto mewn llawysgrif heb eu cyhoeddi. Ond pe bai wedi glynu wrth wyddoniaeth bur a
DEWI ab IAGO - see DAVIES, JAMES
DEWI ap IAGO - see DAVIES, JAMES
EDWARDS family Chirkland, ustus heddwch - nid anghofiwyd edliw i Edwards iddo fod yn Babydd. Cafodd bardwn pan ddaeth Iago I i'r orsedd. Eithr pan basiwyd deddfau newydd yn erbyn Pabyddion ar ôl Brad y Powdr Gwn, ac yn enwedig pan wrthododd yntau gymryd y llw newydd o warogaeth, fe'i cafodd Edwards ei hun mewn helynt o'r newydd. Er iddo geisio llonyddwch trwy ddylanwad 4ydd Iarll Worcester yn y Cyfrin Gyngor cyhuddwyd Edwards
EDWARDS, RICHARD (d. 1704) Nanhoron, Llŷn, ysgwïer Piwritanaidd sicrhau gwasanaeth Annibynnwr o'r De i arolygu Annibynwyr Pwllheli a'r wlad oddi amgylch. Yn 1687 talwyd teyrnged arbennig i'w bwysigrwydd fel Piwritan ym marn y byd - enwyd ef fel gŵr tebygol o weithredu fel ynad heddwch a gweithio allan bolisi newydd Iago II o roddi rhyddid i Babyddion ac Ymneilltuwyr. Nid bod y prawf lleiaf y credai Edwards yn y polisi rhagrithiol hwn, na'i fod yn debyg o dderbyn yr
FRANCIS, ENOCH (1688-9 - 1740), gweinidog gyda'r Bedyddwyr yng Nghapel Iago, Llanybydder. Argraffwyd ei bregeth gymanfa (Llangloffan), 1729; ailargraffwyd hi yn Trafodion Cymdeithas Hanes Bedyddwyr Cymru, 1911-2. Yn y ddadl Arminaidd, 1729, pan aeth ei gyfyrder Abel Francis drosodd at Arminiaeth, glynodd Enoch Francis wrth y Calfiniaid, ac yn 1733 cyhoeddodd Gair yn ei Bryd i amddffyn Calfiniaeth. Erbyn hynny, yr oedd wedi symud i Ben-y-gelli ar gwr
GITTINS, CHARLES EDWARD (1908 - 1970), addysgydd Ysgol i Raddedigion yng Ngenefa. Yng ngogledd ddwyrain Lloegr y bwriodd ei brentisiaeth mewn dysgu a gweinyddu, rhwng 1932 ac 1945, fel athro hanes yn ysgol ramadeg y Brenin Iago yn Bishop Auckland, 1932-38, dirprwy-brifathro 'r ysgol yn 1937, swyddog cynorthwyol dros addysg uwchradd sir Durham yn 1938, a dirprwy gyfarwyddwr addysg West Riding, sir Efrog yn 1942. Fel tiwtor o dan Brifysgol Durham
GOODMAN, GODFREY (1583 - 1656), esgob Caerloyw Ganwyd 28 Chwefror 1583, nai Gabriel Goodman. Cafodd ei addysg yn Ysgol Westminster ac yng Ngholeg y Drindod, Caergrawnt (1592-1607). Trwy ffafr cyfeillion i'w ewythr a ffafr y brenin Iago I a'r frenhines Anne, cafodd ei ethol i nifer o fywiolaethau yn Lloegr ac yng Nghymru. Dewiswyd ef yn ddeon Rochester yn 1621, ac yn esgob Caerloyw yn 1625. Pan ddaeth Siarl I i'r orsedd yn 1625 fe'i cafodd ei
GRUFFUDD ap CYNAN (c. 1055 - 1137), brenin Gwynedd Ei dad oedd Cynan ap Iago, a oedd yn alltud yn Iwerddon, a'i fam oedd Rhagnell (Ragnhildr), o deulu brenhinol Sgandinafiaid Dulyn. Er 1039, pan laddwyd Iago trwy frad ei wŷr ei hun, bu Gwynedd o dan reolaeth treiswyr nad oeddynt o linach frenhinol y wlad. Un o'r rheini oedd Bleddyn ap Cynfyn, a laddwyd yn 1075, ac a ddilynwyd ar yr orsedd gan ei gefnder, Trahaearn ap Caradog, brenin Arwystli. Yn
GRUFFUDD AP LLYWELYN (d. 1064), brenin Gwynedd 1039-1064 a phenarglwydd ar y Cymry oll chwedl ei fod yn llanc diog ac un Nos Galan, ar ôl i'w chwaer ei daflu allan o'r tŷ, iddo glywed cwyn o dŷ cyfagos bod darn o gig yn brigo i wyneb y pair o hyd, a chymryd hyn fel argoel o'i lwyddiant yn y dyfodol. Crybwyllir Gruffudd yn Annales Cambriae am y tro cyntaf dan y flwyddyn 1039 pan enillodd fuddugoliaeth ym mrwydr Rhyd-y-groes ar afon Hafren lle lladdwyd brenin Gwynedd o'r enw Iago ab Idwal
GRUFFUDD ap LLYWELYN (d. 1063), brenin Gwynedd a Phowys, ac ar ôl 1055 brenin Cymru oll Mab Llywelyn ap Seisyll (bu farw 1023) ac Angharad ferch Maredudd ab Owain, brenin Deheubarth. Prin yw'r wybodaeth am ei ieuenctid ond cadwyd rhai traddodiadau yn straeon Gwallter Map. Fel llanc yr oedd yn araf a diantur, meddir, ond yn ddiweddarach fe'i trowyd gan uchelgais yn ŵr dewr, beiddgar, wedi'i ddonio â dychymyg ac unplygrwydd. Pan laddwyd Iago ab Idwal yn 1039 gan ei wŷr ei hun, daeth

Search results

13 - 24 of 109 for "Iago"