Dictionary of Welsh Biography

COLEMAN, DONALD RICHARD (1925 - 1991), gwleidydd Llafur Morgan, a bu iddynt un ferch. Bu ei ail wraig fyw ar ei ôl. Eu cartref oedd 'Penderyn', 18 Penywern Road, Bryn-coch, Castell-nedd. Bu farw Donald Coleman ar 14 Ionawr 1991. Ei olynydd fel AS Llafur Castell-nedd oedd Peter Hain.
CONWY family Botryddan, , Syr Stapleton). Ymbriododd Penelope, merch a chyd-aeres y ferch hynaf, Penelope, gwraig Ellis Yonge o Acton a Bryn Iorcyn, â William Davies Shipley, deon Llanelwy. Diddorol hefyd yw nodi mai disgynnydd i Elizabeth, merch Syr John Conway o'i briodas gyntaf â gwraig Syr Thomas Longueville, barwnig, ydoedd Harry Longueville Jones, Arolygydd yr Ysgolion yng Ngogledd Cymru. Perthnasau pell i Gonwyaid
DAFYDD ap GRUFFYDD (d. 1283), tywysog Gwynedd mewn gwrthwynebiad i Lywelyn, a chael eu gorchfygu ganddo ym mrwydr Bryn Derwin. Er iddo gael ei ryddhau o garchar yn y flwyddyn ddilynol, a'i dderbyn yn ôl i lys Llywelyn fel swyddog pwysig, dangosodd Dafydd ei hun ar ddau achlysur wedi hyn yn gwbl elyniaethus i Lywelyn. Yn y flwyddyn 1263, ymunodd â Harri III; yn y flwyddyn 1274 ymunodd eilwaith â'r gelyn - y tro hwn â'r brenin Edward I, ar ôl
DAFYDD GORLECH (1410? - 1490?), un o feirdd y Cywyddau Brud 'Dafydd Gorlech Caermden' yn ôl Peniarth MS 49 (167b). Y mae 25 o gywyddau wrth ei enw yn y llawysgrifau, ond priodolir 11 ohonynt i feirdd eraill hefyd. Ymhlith y lleill y mae cywydd sy'n dechrau 'Am eryr braich mor a bryn' yn cynnwys cyfeiriadau at Syr Rosier Fychan. Daliwyd y gŵr hwnnw gan Siaspar Tudur yn 1471 a'i ddienyddio yng Nghasgwent (gweler G.G.G., 342). Y mae'r bardd yn hen ac yn
DANIEL, DAVID ROBERT (1859 - 1931), llenor Mab Robert Daniel a Jane, merch Robert Roberts; ganwyd yn Ty'n-y-bryn, Llandderfel, 6 Mai. Cafodd ei addysg yn yr ysgol ramadeg a Choleg yr Annibynwyr, y Bala, ac ar ôl ymweld â'r Unol Daleithiau, daeth yn 1887 yn drefnydd cynorthwyol dros Ogledd Cymru i'r Mudiad Dirwestol Prydeinig. Yn 1896 penodwyd ef yn ysgrifennydd Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru, a bu'n henadur yng nghyngor sir Caernarfon am
DANIEL, GWYNFRYN MORGAN (1904 - 1960), addysgwr ac ymgyrchydd iaith Ganwyd Gwyn Daniel ar 1 Awst 1904 ym mhentref y Bryn, Port Talbot, plentyn cyntaf Thomas Daniel (1875-1952), glöwr, a'i wraig Sarah (g. Walters, 1879-1922). Ganwyd yr ail blentyn, Mary Margaret (May) ym 1909. Addolai'r teulu yng Nghapel Bryn Seion y Methodistiaid Calfinaidd. Bu'n ddisgybl yn yr ysgol gynradd leol ac yn Ysgol Sir y Bechgyn ym Mhort Talbot. Ystyriai Gwyn Daniel fod ei deulu wedi
DAVIES, ALUN HERBERT (CREUNANT) (1927 - 2005), Cyfarwyddwr cyntaf Cyngor Llyfrau Cymru (y Cyngor Llyfrau Cymraeg yn wreiddiol) rhyfeddol yn ddihafal. Pan ddaeth yn bryd iddo ymddeol yn 1987 roedd gan y Cyngor staff o 36, roedd y trosiant blynyddol yn £1.7 miliwn ac roedd y sefydliad yn berchen ar ddau adeilad pwrpasol - Castell Brychan ar y bryn uwchben Aberystwyth, a'r Ganolfan Ddosbarthu ar Ystad Ddiwydiannol Glanyrafon, Llanbadarn Fawr. Roedd seiliau cadarn wedi'u gosod ar gyfer datblygu'r gwaith ymhellach. Ond er cymaint ei
DAVIES, DANIEL (Y Dyn Dall; 1797 - 1876), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Ganed ym Moelfre, Llanfair-ar-y-bryn, Sir Gaerfyrddin, 15 Tachwedd 1797. Yn 1803 symudodd ei dad i Ferthyr Tydfil ac yn 1804 amddifadwyd y bachgen Daniel o'i olygon gan y frech wen. Bu'n gweithio yng ngwaith Guest, Merthyr, am bum mlynedd cyn ei dderbyn i sefydliad y deillion yn Lerpwl yn 1815. Yno dysgodd grefft a siarad Saesneg. Dychwelodd yn 1817 a dechreuodd bregethu gyda'r Methodistiaid, ond
DAVIES, DAVID JACOB (1916 - 1974), gweinidog, llenor a darlledwr deuddeng mlynedd yn Aberdâr, daeth yr awydd i symud yn ôl i Geredigion ac yn 1957 derbyniodd alwad i gapeli Undodaidd Alltyblaca, Capel y Bryn Cwrtnewydd, a Chwmsychbant. Ymgartrefodd y teulu yn y Mans, Alltyblaca. Gweithiodd Jacob yn ddygn i wella cyflwr adeiladau'r capeli. Ni flinai bregethu ym mhulpudau ei ofalaeth ar hanfodion heddychiaeth, gan rybuddo rhag peryglon rhyfel niwclear. Bu galw mawr arno
DAVIES, DAVID JAMES (1893 - 1956), economegydd ), Diwydiant a masnach (1946). Yr oedd yn ymwybodol o'r rheidrwydd i apelio at Gymry di- Gymraeg a chymerodd ran amlwg yn y penderfyniad i symud y brif swyddfa o Gaernarfon i Gaerdydd yn 1944. Yn 1932 prynodd ef a'i wraig blas Pantybeilïau yn Gilwern ger Bryn-mawr, Mynwy, a cheisio sefydlu ysgol werin yno. Er iddynt fethu yn y bwriad hwn, daethant i ymddiddori yn y ddadl ynghylch statws cyfreithiol sir Fynwy
DAVIES, EDWARD TEGLA (1880 - 1967), gweinidog (EF) a llenor ffrindiau (1927), ac yn ei ffantasïau Tir y dyneddon (1921) a Stori Sam (1938). Beirniadwyd y moesoli a'r alegoreiddio yn y rhain, ond erys eu dyfeisgarwch a'u hadroddiant yn rhyfeddod. Ymddangosodd ei unig nofel hir, Gwr Pen y Bryn, yn benodau yn Yr Eurgrawn ac yn llyfr yn 1923. Beth bynnag yw ei gwendidau, mae'n garreg filltir yn hanes y nofel Gymraeg oherwydd ei chynllun trefnus a'i hastudiaeth
DAVIES, ELLIS WILLIAM (1871 - 1939), cyfreithiwr a gwleidydd Seneddol dros ranbarth Eifion o Sir Gaernarfon, yn olynydd i John Bryn Roberts. Cadwodd y sedd hon tan 1918. Yn ystod y cyfnod hwn bu'n aelod o'r Pwyllgor Adrannol ar Stadau Tiriog (1911), o'r Pwyllgor Adrannol ar y Gyfundrefn Rheithwyr (1911), o Bwyllgor Arbennig Lloyd George ar Bwnc y Tir (1912), o Gynhadledd Llefarydd Tŷ'r Cyffredin ar ddiwygio'r gyfundrefn etholiadol (1916), o Bwyllgor Adrannol yn

Search results

13 - 24 of 177 for "Bryn"