Dictionary of Welsh Biography

HUWS, WILLIAM PARI (1853 - 1936), gweinidog gyda'r Annibynwyr Ganwyd 27 Medi 1853 ym Mhenrhyndeudraeth, mab ' Gwilym Prysor,' gŵr diwylliedig o lenor a bardd. Symudodd y teulu i Ddolwyddelan, ac yno y magwyd ef a'i frodyr, y Parchn. G. Parry Hughes (Methodistiaid Calfinaidd), Morfa Nefyn, a Rowland Hughes, Caerdydd. Wedi gadael yr ysgol bu'n gweithio yn chwarelau Blaenau Ffestiniog am ysbaid cyn myned i ysgol Llanrwst, o'r lle yr aeth i Goleg (A.) y Bala
IEUAN ap RHYDDERCH ap IEUAN LLWYD (fl. 1430-70), uchelwr a bardd mab Rhydderch ap Ieuan Llwyd o Barc Rhydderch ym mhlwyf Llanbadarn Odyn, gŵr cyfoethog a ddaliai swydd o dan y brenin yng Ngheredigion yn 1387. Dywedir yn Dwnn, i, 28, mai mam ' Ieuan ap Rhydderch ab Ieuan Llwyd y prydydd ' oedd Annes, ferch Gwilym ap Phylip ab Elidir. Eithr yn Dwnn, i, 45, 85 dywedir mai dwywaith y priododd Rhydderch ap Ieuan Llwyd, sef (1) â Marged ferch Gruffydd Gryg ab Ieuan
IEUAN DEULWYN (fl. c. 1460), bardd brodor o Gydweli, Sir Gaerfyrddin. Cadwyd llawer o'i waith mewn llawysgrifau, y rhan fwyaf ohono yn gywyddau i gylch eang o foneddigion cyfoes. Yn eu plith ceir rhai i Wiliam, iarll Penfro, a'i frawd Syr Rhisiart Herbert, a laddwyd ym mrwydr Banbury (1469), ac i fab ifanc Syr Rhisiart, i Dr. Siôn Morgan, esgob Tyddewi, Wiliam Siôn o Lanegwad, Dafydd Llwyd ap Gwilym o Gastell Hywel, Llywelyn ap
IFOR HAEL Dyma'r enw a roes Dafydd ap Gwilym i'w brif noddwr Ifor ap Llywelyn o Fasaleg, sir Fynwy. Er ein bod wedi cynefino â galw'r lle yn 'Maesaleg' mae profion pendant mai 'Bassalec,' 'Basselec,' oedd yn y 12fed ganrif (gweler 'Llyfr Llandaf,' 273, 319, 329, 333) a chyn hynny. Ceir ach Ifor yn Peniarth MS 133 (R. i, 833) (180), 'tredegyr ymassalec,' 181, 'Gwern y klepa ymassalec,' sef 'ym Masaleg,' ac
IOLO GOCH (c. 1325 - c. 1400), bardd ap Gwilym, tua 1350 efallai, yn tystio i ddylanwad y bardd mawr hwnnw arno. Yn ddiweddarach yn y ganrif canodd farwnad i'w gyfaill barddol Llywelyn Goch ap Meurig Hen. Mae canon diweddaraf ei waith yn cynnwys cyfanswm o 39 o gerddi (er bod llawer mwy wedi eu priodoli iddo yn y llawysgrifau), ac mae hwn yn gorff o farddoniaeth amrywiol iawn. Mae ganddo ychydig o gywyddau serch, gan gynnwys
IOLO GOCH (c. 1320 - c. 1398), bardd lys Hywel Cyffin, deon Llanelwy o 1385-97. Ceir tri chywydd a ganodd i Owain Glyndŵr, ond prin iawn y gellir dyddio'r olaf o'r tri wedi 1386. Perthynai Iolo felly yn hollol i'r 14eg ganrif, ac yr oedd yn gyfoeswr â Dafydd ap Gwilym a Llywelyn Goch Amheurig Hen; canodd farwnadau i'r ddau. Bu hefyd yn ffraeo'n farddol gyda Gruffydd Gryg. Canodd awdlau yn null y Gogynfeirdd, a hyd yn oed yn ei gywyddau
JAMES, DAVID EMRYS (Dewi Emrys; 1881 - 1952), gweinidog (A), llenor a bardd ('Dafydd ap Gwilym'), Llanelli, 1930 ('Y Galilead'), Bangor, 1943 ('Cymylau amser'), a Phen-y-bont ar Ogwr, 1948 ('Yr alltud'). Bu'n olygydd ' Pabell Awen ' Y Cymro o 1936 i 1952. Bu farw yn ysbyty Aberystwyth ar 20 Medi 1952, a chladdwyd ef ym mynwent Pisgah, Talgarreg. Codwyd maen coffa hefyd uwchlaw clogwyni Pwllderi, gogledd Penfro. Cyhoeddwyd llawer o'i waith: Rhigymau'r ffordd fawr, (1926), Rhymes
JAMES, THOMAS (Llallawg; 1817 - 1879), clerigwr, hynafiaethydd, ac eisteddfodwr yn 1872. Cywirodd waith llyfryddol 'Gwilym Lleyn' droeon. Yr oedd yn F.S.A. ac yn un o sylfaenwyr y Cambrian Archaeological Association (Archæologia Cambrensis, 1846, 463-5). Yr oedd yn un o bileri yr ' Association of Welsh Clergy in the West Riding of the County of York.' Heblaw ysgrifennu cofiant i Joseph Hughes ('Carn Ingli') a Lewis Jones, Almondbury, anfonai ysgrifau i'r Haul a'r Bye-Gones
JAMES, WILLIAM (1848 - 1907), gweinidog Undodaidd, ysgolfeistr, a dyn cyhoeddus ); fel ustus heddwch a dyn cyhoeddus, er mwyn dangos lawned ei fywyd ymhob cyfeiriad. Daeth â dylanwad meddwl mawr Martineau, yng nghamre ' Gwilym Marles,' i'w enwad a'i ardal. Yr oedd ganddo feddwl diwylliedig a chalon fawr. Bu'n ysgrifennydd a llywydd y Gymdeithas Undodaidd a chyhoeddodd ei araith o'r gadair, Crefydd Cymru a'r dyfodol, 1895, a golygodd Gwersi ar fywyd Iesu Grist, 1897-9; 1900-1
JENKINS, DAVID (1912 - 2002), llyfrgellydd ac ysgolhaig . Dechreuodd ymchwilio i hanes bywyd a gwaith Huw Morys (Eos Ceiriog, 1624-1709) yn Efrydydd Ymchwil Syr John Williams (1937-39) a chyhoeddodd erthygl werthfawr yn Bwletin y Bwrdd Gwybodau Celtaidd (cyfrol 8, 1935-37, 140-5) ar enwau personau a lleoedd yng nghywyddau Dafydd ap Gwilym. Ei athro, T. Gwynn Jones, a awgrymodd y pwnc hwn iddo, fel un a adweinai dirwedd ac enwau lleoedd y cylch, a chafwyd ganddo
JENKINS, JOHN (1779 - 1853) Hengoed, gweinidog gyda'r Bedyddwyr Neilltuol, diwinydd, golygydd a chyhoeddwr ymddangosodd ei gyfrol bwysicaf, sef Gwelediad y Palas Arian (ail arg. 1820, 3ydd 1864) yn cynnwys corff o ddiwinyddiaeth 'i osod allan gadernid yr eglwys efangylaidd' [sic]. Yn 1815, gyda Thomas Williams ('Gwilym Morgannwg'), cychwynnodd Y Parthsyllydd; neu Eirlyfr Daearyddol, a rhwng 1819 ac 1831 cyhoeddodd rifynnau ei Esponiad llafurfawr o'r holl Feibl, esboniad ' yn lan oddi wrth syniadau dieithr a
JOAN (d. 1237), tywysoges a diplomydd gwystl diplomyddol y Goron oedd Susanna i gychwyn, a bod gwarchodaeth wedi'i throsglwyddo ar ôl cenhadaeth Siwan i'r Amwythig ym mis Awst. Mae digwyddiadau ym mywyd personol Siwan wedi bwrw cysgod dros ei gyrfa hyd yn hyn, a'r mwyaf adnabyddus yw'r hyn a ddigwyddodd yn 1230. Dywed Brut y Tywysogion, 'Y flwyddyn honno y crogwyd Gwilym Brewys Ieuanc, arglwydd Brycheiniog, gan yr Arglwydd Llywelyn yng

Search results

157 - 168 of 362 for "Gwilym"