Dictionary of Welsh Biography

DAFYDD ap GRUFFYDD (d. 1283), tywysog Gwynedd trydydd mab Gruffydd ap Llywelyn a Senena, a brawd iau i Owain a Llywelyn ap Gruffydd. Nid oes sicrwydd am flwyddyn ei eni. Gwyddom nad oedd yn ddigon hen i fod â rhan fel Owain a Llywelyn yn nhelerau cytundeb Woodstock (1247); gwyddom hefyd ei fod yn 1262 - er i bob golwg yn parhau o dan ofal ei fam - yn arglwydd Cymydmaen yng ngorllewin eithaf Gwynedd : felly tybiwn iddo gyrraedd oedran gŵr
DAIMOND, ROBERT (BOB) BRIAN (1946 - 2020), peiriannydd sifil a hanesydd . Gweithiodd wedyn am chwe mlynedd fel Peiriannydd Cynorthwyol i Gyngor Sir Stafford. Yn 1974 penodwyd ef yn Brif Beiriannydd i Gyngor Sir Gwynedd. Cododd trwy'r rhengoedd i fod yn Ddirprwy Arolygwr Sirol yn 1984 ac yn Gyfarwyddwr Ffyrdd yn 1992. Ymddeolodd yn 2004 i fod yn ymgynghorwr annibynnol. Yn ystod ei yrfa gwnaeth gyflwyniadau'n gyson mewn cyfarfodydd Pwyllgorau Dethol Seneddol a Phwyllgorau y
DANIEL ap LLOSGWRN MEW, bardd Ceir awdl-farwnad i Owain Gwynedd (bu farw 1170) a briodolir iddo yn Hendreg. MS. 21ab, a The Myvyrian Archaiology of Wales, 193a. Y mae 'Llyfr Coch Hergest,' col. 1401, yn priodoli iddo gadwyn o englynion marwnad i Ruffudd ap Cynan ab Owain Gwynedd (bu farw 1200) a geir yn Hendreg. MS. 113b ac yn y The Myvyrian Archaiology of Wales, 204b, fel gwaith Llywarch ab Llywelyn (Prydydd y Moch). Ni
DAVIES, GWILYM PRYS (1923 - 2017), cyfreithiwr, gwleidydd ac ymgyrchydd iaith swyddogion. Gweithiodd yn ddygn i gryfhau Mesur Addysg 1988 a thrwy ei ddycnwch enillodd ymddiriedaeth llu o Gymry amlwg fel y bardd R. S. Thomas, prif weithredwr Cyngor Sir Gwynedd, Ioan Bowen Rees a'r addysgwr Dr Derec Llwyd Morgan. Manteisiodd Dr Meredydd Evans, Cledwyn Hughes, John Morris a Ken Hopkins arno i baratoi dogfennau pwysig i hwyluso'r ymgyrchoedd dros Gymru, a defnyddiodd ei allu cyfreithiol
DAVIES, JOHN (Peirianydd Gwynedd; 1783 - 1855), peiriannydd, saer, gof, gwneuthurwr clociau, bardd a cherddor
DAVIES, JOHN CADVAN (Cadvan; 1846 - 1923), gweinidog Wesleaidd Owain Gwynedd' (eisteddfod genedlaethol Lerpwl, 1884); 'Cystenin Fawr' (Caernarfon, 1886); 'John Penri' (Llundain, 1887); a llu o wobrwyon eraill. Yr oedd yn amlwg ynglyn â'r eisteddfod fel beirniad ac arweinydd, a bu'n archdderwydd, 1923. Yr oedd yn gystadleuydd cyson ac ymladdwr glew pan dybiai iddo golli ar gam, a dwy o'i frwydrau'n enwog - ynglyn â phryddest eisteddfod Dolgellau, Calan Ionor, 1894
DAVIES, JOHN DANIEL (1874 - 1948), golygydd ac awdur Rhedegydd yn 1906. Yr oedd yn bregethwr gyda'r Bedyddwyr Albanaidd. Nid oedd ball ar ei edmygedd o J. R. Jones, Ramoth; gweler ysgrif ganddo yn Y Geninen, Ebrill 1922). Enillodd gadair yn eisteddfod Penmachno gyda phryddest, ' Temtiad Crist '. Nid ymgeisiodd am wobrwyon wedi hynny, ond ymrôdd ati i gyfansoddi emynau, pregethau, Holwyddoreg i blant, ac ysgrifau ar amryw destunau. Cyhoeddodd Emynwyr Gwynedd
DEINIOL (d. 584), sant, sylfaenydd Bangor ac esgob cyntaf Gwynedd Mab Dunawd fab Pabo Post Prydyn, o'r un llinach frenhinol ag Urien Rheged - nid Dwyai ferch Gwallog ab Lleenog oedd ei fam, merch cyfyrder iddo ydoedd. Gan fod Deiniol a Maelgwn Gwynedd o gydoedran, felly hefyd yr oedd Pabo ei daid a meibion Cunedda Wledig; rhaid mai gyda hwy y daeth Pabo i Gymru, nid oherwydd colli meddiannau ond er ennill mwy: yn ôl yr enwau lleol, trigai ei dylwyth ym Môn
DWNN, GRUFFYDD (c. 1500 - c. 1570), gŵr bonheddig Yr enwocaf o Ddwniaid Sir Gaerfyrddin a'r cyntaf i fyw yn Ystrad Merthyr, ger Cydweli, plasty a godwyd yn 1518. Priododd ddwywaith, a bu iddo wyth o blant, yr hynaf ohonynt yn 11 oed yn 1533. Ond gwelodd ddryllio ei deulu gan heintiau mynych y cyfnod. Canodd beirdd fel Syr Owain ap Gwilym, Harri ap Rhys ap Gwilym, Tomas Fychan, William Llŷn, Gruffudd Hiraethog, Owain Gwynedd, etc., iddo ef, a'i
DWNN, LEWYS (c. 1550 - c. 1616) perffaith awduredig' yr oedd ef yn eu hadnabod, a'r to cynharach, megis Gutun Owain, Ieuan Brechfa, a Hywel Swrdwal, y gwyddai ef am eu gweithiau. Y mae tystiolaeth mai Hywel ap Syr Mathew, William Llŷn, ac Owain Gwynedd oedd ei athrawon, a bod Rhys Cain yn un o'i gyd-ddisgyblion. Ym mis Chwefror 1585, trwy ddylanwad cyfeillion, cafodd swydd dirprwy i Robert Cooke, 'Clarencieux King-at-arms,' a William
EDNYFED FYCHAN Yr oedd Ednyfed ap Cynwrig (bu farw 1246), a hawliai ddisgyn o Farchudd, yn aelod o un dosbarth o dwr o wehelythau a oedd wedi ymsefydlu ers hir amser yn Rhos a Rhufoniog. Efe oedd ' distain ' Gwynedd, c. 1215-1246 (A History of Wales, ii, 684-5), a gwobrwywyd ef am y gwasanaeth gwleidyddol a milwrol a roesai i Lywelyn Fawr trwy gael rhoddi iddo drefi caeth yn sir Fôn, yn Nantconwy, Arllechwedd
EDWARDS, THOMAS (Gwynedd; 1844 - 1924), offeiriad ac eisteddfodwr arholydd ysgolion 1880-9, ac yn ganon o eglwys gadeiriol Bangor (heb drigiannu) 1908-24. Bu farw 10 Rhagfyr 1924, a'i gladdu ym mynwent Aber. Bu'n drysorydd Gorsedd y Beirdd dan yr enw ' Gwynedd,' o 1902 hyd ei farw.

Search results

25 - 36 of 233 for "Gwynedd"