Dictionary of Welsh Biography

HOWEL ap GRUFFYDD (d. c. 1381) nad oes sail i'r gred iddo gymryd brenin y Ffrancwyr yn garcharor; gwnaeth ei fwyall-ryfel enwog argraff ddofn ar yr amgylchiad hwnnw. Dywedir i Edward y Tywysog Du roddi lle o anrhydedd i'r erfyn yn y babell frenhinol, iddo orchymyn i fwydydd gael eu dodi ger ei bron bob dydd, ac i'r bwydydd hynny yn ddiweddarach gael eu rhannu fel elusen. Serch i'r arferiad gael ei gychwyn efallai, yn y dechrau
HOWEL, HARRI (fl. 1637-71), bardd mab Howel ap Sion Ieuan o blwyf Dolgellau, a oedd yntau yn fardd. Yr oedd yn cydoesi â Gruffydd Phylip (gweler Phylipiaid Ardudwy) ac yn canu i'r un teuluoedd ag ef o'r bron. A barnu oddi wrth y deunaw neu fwy o gywyddau a adawodd ar ei ôl bu Harri Howel yn canu i wŷr tiriog yn byw mewn cylch sy'n ymestyn o Fodwrdda yn Llŷn i Gwaenynog a Llwyn Ynn yn nyffryn Clwyd, Nannau a Hafod Dywyll, gerllaw
HOWELLS, GERAINT WYN (Barwn Geraint o Bonterwyd), (1925 - 2004), ffermwr a gwleidydd gyflwynwyd i'r senedd gan y Llywodraeth Llafur ym 1997. I fyny at bron ddau fis cyn ei farw mynychodd Tŷ'r Arglwyddi yn rheolaidd; yr amser hwnnw arwyddodd gydag Arglwyddi Cymreig eraill lythyr i'r Western Mail yn gofyn am ymateb cyflym a chadarnhaol i Adroddiad Comisiwn Richard ar ddatganoli Cymreig. Ar 19 Mawrth 1998, apwyntiwyd ef yn un o bump arglwydd, o wahanol bleidiau a ddewiswyd yn 'Extra Lords in
HOWELLS, MORGAN (1794 - 1852), gweinidog gyda'r Methodistiaid Mynwy yn ystod ei oes fer, a daeth yn enwog dros Gymru fel pregethwr. Yr oedd bywiogrwydd ei ddychymyg, tanbeidrwydd ei deimlad, a gwres ei ddawn yn sicr o gynnau tân ymhob oedfa. Cododd gapel yng Nghasnewydd yn 1829 a bu i ddyled hwnnw bron a'i lethu un adeg, ond casglodd arian dros y wlad i dalu amdano. Codwyd capel newydd yng Nghasnewydd yn goffa iddo yn 1903. Cyhoeddwyd Gweithiau Morgan Howells
HUGHES, ELLEN (1862 - 1927), bardd, traethodydd, darlithydd, pregethwr, dirwestwraig encilgar oedd iddi, yn ôl ei thystiolaeth hi ei hun ac eraill. Yn ei cherdd 'Unigrwydd' a gyhoeddwyd yn gyntaf yn Y Frythones yn 1890, mae'n cyfaddef, 'Er llonni'm bron i gwrdd â llawer un, / Mae'r awr felysaf oll yn nghwmni f'hun', ac yn gorffen trwy ragweld y bydd ar ôl cyrraedd y nefoedd yn dyheu hyd yn oed 'yno' am 'ambell awr yn nghwmni f'hun'. Fel llawer o'i cherddi eraill, mae 'Unigrwydd' yn taro
HUGHES, DAVID ROWLAND (Myfyr Eifion; 1874 - 1953), ysgrifennydd yr Eisteddfod Genedlaethol farw 29 Awst 1953 a'i gladdu ym mynwent Bron-y-nant.
HUGHES, EDWARD ERNEST (1877 - 1953), Athro hanes cyntaf Coleg y Brifysgol, Abertawe, a dolen gyswllt nodedig rhwng y brifysgol a'r werin oed ac enwad. Parhaodd ei weithgarwch gyda'r mudiadau diwylliannol hyn ar ôl iddo ymddeol o'i gadair yn 1944, a daliodd i ddarlithio i ddosbarthiadau allanol bron hyd y diwedd. Priododd (1) yn 1907 â Sarah Agnes, merch William Thomas (y glo), Aberystwyth. Bu hi farw yn 1918 gan adael dwy ferch; (2) yn 1920 â Sarah (Sally), merch y Parch. Thomas Evans, y Fenni, a'i goroesodd hyd 1967. Bu iddynt ddau
HUGHES, GAINOR (1745 - 1780), ymprydwraig ffynonellau hyn sy'n cynnig i ni'r wybodaeth gyfoes ynghylch ei bywyd; atynt gellir nodi traddodiadau a gadwyd ar lafar a'u gwarchod yn ysgrifenedig gan Robert Edwards (Derfel Meirion; 1813-1889), saer maen a Methodist o'i chymdogaeth, flynyddoedd lawer wedi ei marwolaeth. Roedd diddordeb ei chyfoeswyr yn Gainor Hughes yn seiliedig ar y ffaith iddi ymprydio am gyfnod o bron i chwe mlynedd cyn ei marwolaeth
HUGHES, JOSHUA (1807 - 1889), esgob Llanelwy bod yn esgob am 26 mlynedd. Bu farw 8 Ebrill 1938 a chladdwyd ef yn Eridge, Sussex. Yr oedd ei gyfnod fel ficer Llantrisant - a'i blwyf yn cyrraedd o Miscyn ym Mro Morgannwg bron cyn belled â Phontypridd - yn cydfynd â llawer o ddatblygiadau diwydiannol a drawsffurfiodd gymeriad y plwyf. Adeiladodd saith o eglwysi; yr oedd yn y plwyf 12 eglwys ac wyth o guradiaid. Yr oedd ei weinidogaeth ymroddedig
HUGHES, ROBERT GWILYM (1910 - 1997), bardd a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd Phillips a G. Arthur Edwards ac ordeiniwyd ef yn Nolgellau, Tachwedd 1938 wedi derbyn galwad i gapeli Maentwrog Isaf a Gellilydan. Yn Nhachwedd 1942 priododd Bessie, merch Hugh a Margaret Jones, fferm Gellidywyll, Gellilydan, ar ôl derbyn galwad yn Awst i fugeilio Capel y Dwyran yn Henaduriaeth Môn. Yr oedd y capel yn ganolfan lewyrchus i'r holl gymdogaeth a chyfarfodydd bron bob nos o'r wythnos
HUGHES, WILLIAM (1838 - 1921), argraffydd a chyhoeddwr cerddoriaeth gynulleidfaol, yn ddyledus iddo. Efe a anturiodd gyhoeddi gwaith John Ambrose Lloyd pan wrthodwyd ef gan gyhoeddwyr eraill, sef Aberth Moliant,, Gweddi Habacuc, a bron bob un o'i anthemau. Cyhoeddodd hefyd oratorio ' Ystorm Tiberias ' Edward Stephen ('Tanymarian'), a llu o'i anthemau yntau. Cychwynnodd newyddiadur wythnosol, Y Dydd, yn 1868, gyda Samuel Roberts ('S.R.') yn olygydd a Richard
HUGHES, WILLIAM JOHN (GARETH HUGHES; 1894 - 1965), actor iddo adael y rhandir yng nghalonnau'r plant a ddysgodd ac y gofalodd amdanynt. Wrth iddynt hwythau farw, ysywaeth, aeth yr etifeddiaeth honno'n anghof bron yn llwyr.

Search results

109 - 120 of 303 for "Bron"