Dictionary of Welsh Biography

CHERLETON family fwrdeisdref, 1344, a bu'n noddwr i abaty Ystrad Marchell. Claddwyd ef yn y Grey Friars, Amwythig, yn nesaf at fedd ei wraig (bu farw 1344-53?), ail sefydlydd y Grey Friars. JOHN CHERLETON (1362 - 1401) Gorwyr i'r John Cherleton uchod. Daeth yn farnwr Gogledd Cymru yn 1387 a gorchfygodd Owain Glyndwr yn 1401. Brawd iddo, a'i aer, oedd EDWARD CHERLETON (1371 - 1421). Yr oedd Edward yn gomisiynwr er amddiffyn
DAVIES, DAVID JOSHUA (1877 - 1945), dramodydd Owen Glyndŵr heb ei chyhoeddi. Bu farw 8 Ionawr 1945 a chladdwyd ef yng Ngheinewydd.
DAVIES, GWILYM PRYS (1923 - 2017), cyfreithiwr, gwleidydd ac ymgyrchydd iaith i gynorthwyo Cymdeithas yr Iaith, Cronfa Glyndŵr, Cyngor Ysgolion Sul Cymru, Cyhoeddiadau Modern Cymreig (ef oedd y cadeirydd cyntaf) ac unigolion fel Eileen a Trefor Beasley a nifer fawr o wleidyddion Llafur. Gwnaeth wasanaeth gwerthfawr yn Nhŷ'r Arglwyddi ar fesurau'n ymwneud â Chymru, a bu'n aelod amlwg yn San Steffan o'r Cyd-Bwyllgor ar Offerynnau Statudol. Bu'n gadeirydd Cymdeithas Aelwyd a
DAVIES, HUGH EMYR (1878 - 1950), gweinidog (MC) a bardd bryddest, ' Branwen ferch Llŷr '; a thrachefn yn Llangollen (1908) am bryddest, ' Owain Glyndŵr '. Enillodd hefyd gadair Eisteddfod Genedlaethol America yn 1929. Bu'n beirniadu ar gystadleuaeth y goron droeon yn yr Eisteddfod Genedlaethol
DWN, HENRY (cyn c. 1354 - Tachwedd 1416), uchelwr a gwrthryfelwr ystod 1394-95 gwasanaethodd dan Rhisiart II yn Iwerddon. Serch hynny, erbyn 1403, efallai mor gynnar ac 1401, yr oedd Dwn wedi ymuno â gwrthryfel Owain Glyndŵr. Mewn llythyr Lladin 'i'n cyfaill annwyl a thra charedig, Henri Don', y mae Glyndŵr yn ei orchymyn i ymuno ag ef 'gyda'r llu mwyaf posibl'. Efallai na chyrhaeddodd y llythyr hwn ei nod, ond er hynny daeth Dwn a'i fab Maredudd yn arweinwyr
EDNYFED FYCHAN , yn bleidwyr blaenllaw i Owain Glyndwr. Dienyddiwyd Rhys yng Nghaer yn 1412. Cymerwyd y rhan fwyaf o'u heiddo yn fforffed gan y Goron, a serch i gyfran ohono gael ei ddychwelyd yng nghwrs amser i ddisgynyddion Goronwy ap Tudur (bu farw 1382), bychan oedd dylanwad teulu Penmynydd o hyn ymlaen. Y mae cysylltiad agos rhwng edwiniad y gangen hon o ddisgynyddion Ednyfed a chynnydd nodedig cangen arall
ELDRIDGE, MILDRED ELSIE (1909 - 1991), artist anifeiliaid, yn ogystal â phlant sy'n aros mewn cytgord â'r byd gwledig, yn cael ei ddarlunio gyda manylder hynod, yn enwedig o ystyried graddfa enfawr y gwaith. Ar ôl bod mewn storfa am rai blynyddoedd, mae'r gwaith, sydd ymhlith y murluniau pwysicaf a wnaed ers y rhyfel, bellach i'w weld yn Oriel Sycharth ym Mhrifysgol Glyndŵr, Wrecsam. Yn ystod y cyfnod y bu Eldridge yn gweithio ar y murlun (1951-6
EVANS, BERIAH GWYNFE (1848 - 1927), newyddiadurwr a dramodydd cystadlu yn yr eisteddfodau yn y cyfnod hwn; yn 1879, yn eisteddfod Llanberis, gwobrwywyd ei ddrama, 'Owain Glyndŵr,' ac o hynny ymlaen bu ef yn un o arloeswyr mudiad y ddrama yng Nghymru. Gadawodd yr ysgolion yn 1887 ac ymunodd â staff y South Wales Daily News yng Nghaerdydd; bu'n golygu adran Gymraeg y Cardiff Times and South Wales Weekly News. Yn 1892, ar wahoddiad cwmni'r Genedl Gymreig, cwmni yr
EVANS, LEWIS PUGH (1881 - 1962), milwr a ffigwr cyhoeddus, Brigadydd Gadfridog, VC, CB, CMG, DSO hen deulu o Sir Feirionnydd a allai olrhain ei gwreiddiau'n ôl i Ail Lwyth Brenhinol Cymru. Ymysg ei hynafiaid yr oedd teulu Vaughan o Gorsygedol a theulu Owen o Ddolgellau (gan gynnwys y Barwn Lewis Owen, A.S., siryf a Barwn y Trysorlys am Ogledd Cymru – honnai ei wraig ei bod yn ddisgynnydd o chwaer Owain Glyndwr), Gruffydd Dda a ymladdodd ym mrwydr Agincourt, a Syr Gruffydd ab Adda o
FITZ ALAN family, arglwyddi Croesoswallt, Clun, ac Arundel Tywysog Du. Yn nechrau y 15fed ganrif bu THOMAS FITZ ALAN yn un o'r comisiwn a enwyd i amddiffyn y gororau ar ôl brwydr Amwythig, 1403, ac yn y flwyddyn ddilynol bu'n arwain y fyddin frenhinol yng Ngogledd Cymru yn erbyn Owain Glyndwr.
GRIFFITH family Penrhyn, Gaernarfon. Gafael Goronwy ab Ednyfed oedd cnewyllyn ystad y Penrhyn, a chyfetyb y Gafael cyfan yn fras i ddemen neu barc y Penrhyn heddiw. Y briodas hon oedd y ddolen gydiol gyntaf rhwng teulu Griffith a'r Penrhyn, ond yng ngogledd ddwyrain Cymru y bu Griffith ap Gwilym fyw drwy ei oes. Ynghyd â'i frawd, BLEDDYN, bu farw yn gwrthryfela gyda Owain Glyndŵr cyn Hydref 1406, ond ceid cynrychiolwyr
GRUFFUDD FYCHAN Syr (d. 1447), milwr O Froniarth a Threlydan ym mhlwyf Cegidfa, Sir Drefaldwyn. Mab ydoedd i Ruffudd ab Ieuan ap Madog ap Gwenwys o Fawd ferch Griffri ap Rhys Fongam. Olrheiniai teulu Gwenwys eu hachau o Frochwel Ysgithrog. Ymddengys mai ym mhlwyf Cegidfa yn swydd Ystrad Marchell yr oedd prif ganolfannau'r teulu. Bu nifer o'i aelodau yn flaenllaw ym mhlaid Owain Glyndŵr, a Gruffudd ab Ieuan yn un ohonynt. Yn

Search results

1 - 12 of 55 for "Glyndŵr"