Dictionary of Welsh Biography

RICHARDS, JOHN (Iocyn Ddu; 1795 - 1864) Meurig ar yr un pryd a ' Dewi o Ddyfed ' a ' Carn Ingli,' a bu ar hyd ei oes yn ymddiddori yn yr un pethau - canodd rai awdlau. Ond yr amgylchiad a ddug iddo 'enwogrwydd,' amheus braidd, oedd y feirniadaeth ar yr awdl yn eisteddfod Aberffraw yn 1849. Rhwng 'Emrys' a 'Nicander' yr oedd y wir gystadleuaeth; barnai 'Eben Fardd' mai 'Emrys' oedd y gorau, ond daliai 'Iocyn Ddu' yn dynn dros 'Nicander,' a
WILLIAMS, MORRIS (Nicander; 1809 - 1874), clerigwr a bardd priododd ag Anne Jones o Ddinbych; bu iddynt bum merch a thri mab. O'r meibion, bu un, WILLIAM GLUNN WILLIAMS, yn brifathro ysgol Friars ym Mangor o 1879 hyd 1919; bu farw 23 Chwefror 1938 yn 87 oed; yn 1901 cyhoeddodd waith gan ei dad, Damhegion Esop ar Gân. Bu mab arall, WILLIAM MORRIS WILLIAMS, yn brifathro ysgol ramadeg y Bont-faen o 1875 i 1889. Pan oedd ' Nicander ' yn Nhreffynnon, bu'n cynorthwyo
JONES, JOSEPH (1786? - 1856), llenor a stiward gweithfeydd Aberffraw, a thrwy i'r ddau droi'r fantol yn erbyn 'Eben' y cafodd 'Nicander' y gadair yn hytrach nag 'Emrys,' dyfarniad a arweiniodd i ryfel papur newydd am fisoedd, a dyfarniad a gondemnir yn gyffredinol gan feirniaid diweddarach. Trafferth a gafodd 'Eben' gan Joseph Jones yn yr eisteddfod ym mis Awst, a chyda'r bwndel awdlau y Mehefin cyn hynny, ond pob rhwyddineb gan Jonathan y mab fel clerc
JAMES, EDWARD (1569? - 1610?), clerigwr a llenor gan ' Nicander.' Gan nad oes cofnodion am y cyfnod hwn ar glawr yn esgobaeth Llandaf, ni ellir cael gwybod pryd y bu farw; 1610 yw'r dyddiad a roir gan J. C. Morrice, ond ni phenodwyd olynydd iddo cyn 1620 (D. R. Phillips, Hist. of the Vale of Neath, 76).
AMBROSE, WILLIAM (Emrys; 1813 - 1873), gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, a llenor enillodd wobrau lawer. Daeth i sylw arbennig yn eisteddfod Aberffraw yn 1849 yng nghystadleuaeth yr awdl ar 'Y Greadigaeth.' Bu tro amryfus ynglyn â'r feirniadaeth. Yr oedd yno dri beirniad: barnai 'Eben Fardd' mai awdl 'Emrys' oedd yr orau, ond daliai J. Richards mai eiddo 'Nicander' a ddylid wobrwyo, ac er na chytunai y trydydd, Joseph Jones, â'r un o'r ddau ar y dechrau, newidiodd ei farn a rhoes ei
RICHARD, EDWARD (1714 - 1777), ysgolfeistr, ysgolhaig a bardd Richard. Awdwr y Gyntaf. Ar ddiwedd hwn, yn un o'r 'Amryw' yn y Llyfrgell Genedlaethol, ceir y fugeilgerdd gyntaf mewn llawysgrif, ond nid llawysgrif Edward Richard ydyw. Cyfieithwyd y fugeilgerdd hon yn Saesneg gan 'Ieuan Brydydd Hir,' a cheir ei gyfieithiad yn Panton MS. 2 (193-200). Yn Gwaith Dafydd Ionawr, a olygwyd gan Morris Williams ('Nicander'), tadogwyd un o englynion Edward Richard arno
OWEN, ELLIS (1789 - 1868), amaethwr, hynafiaethydd, a bardd ,' Morris Williams ('Nicander'), yn ymweld â'r gymdeithas yn fynych. Ystyrid Ellis Owen yn feirniad craff hefyd, a bu'n gydfeirniad ag Evan Evans ('Ieuan Glan Geirionydd') ar awdl y gadair yn eisteddfod Gordofigion Lerpwl, 1840, pan enillodd 'Eben Fardd' ar yr awdl 'Job'; yr oedd yn un o ysgrifenyddion eisteddfod Tremadog yn 1851. Fel bardd nid oedd mor enwog â'i gyfoedion 'Dewi Wyn' a Robert Williams
SPURRELL family 1853. Daeth yn olygydd a pherchennog Yr Haul yn 1857 (rhifyn cyntaf, Ionawr 1857), gan barhau i'w gyhoeddi hyd 1884. Cychwynnodd Y Cyfaill Eglwysig yn 1862. Cyhoeddodd Carmarthen and its Neighbourhood yn 1860 (ail arg. yn 1879), a llyfr gwersi Cymraeg yn 1881. Gan ei fod yn berchennog gwasg argraffu bwysig nid ydyw'n syn deall fod gwŷr fel Daniel Silvan Evans, Morris Williams ('Nicander'), John
LEWIS, EVAN (1818 - 1901), deon Bangor chefnogaeth yr esgob Bethell - yr unig esgob Cymreig ar y pryd a gymeradwyai'r Mudiad Tractaraidd - ac yng nghwmni gŵr fel Morris Williams ('Nicander') a Griffith Arthur Jones a Philip Constable Ellis, ymdrechodd yn egnïol ac yn llwyddiannus i ledaenu egwyddorion ac arferion Mudiad Rhydychen yn esgobaeth Bangor. Yn Llanllechid, diddymodd yr hen arfer yno o ganu emynau yn lle'r ' Te Deum ' a'r ' Magnificat
THOMAS, EBENEZER (Eben Fardd; 1802 - 1863), ysgolfeistr a bardd a dwy o'i ferched wedi marw o'i flaen. Ystyrid 'Eben Fardd' yn ei oes yn un o brif feirdd Cymru, a gellir dweud fod ynddo fwy o anianawd y gwir fardd nag odid neb o feirdd eisteddfodol y 19eg ganrif. Beirniadodd hefyd lawer iawn; yr achlysur mwyaf nodedig oedd yn Aberffraw yn 1849, pan fynnai ef wobrwyo awdl 'Emrys' i'r 'Greadigaeth,' ond y ddau feirniad arall yn ei drechu, a gwobrwyo 'Nicander
RHYS, Syr JOHN (1840 - 1915), ysgolhaig Celtig ym Mangor, ac ar derfyn ei gwrs, fe'i penodwyd yn athro ysgol Frutanaidd Rhos-y-bol, Môn. Ymddiddorai mewn ieitheg a hynafiaethau, a daeth i sylw'r canghellor James Williams, Llanfairynghornwy, a Morris Williams ('Nicander'), Amlwch. Dywedir mai un o'r rhain a'i cyflwynodd i Charles Williams, pennaeth Coleg Iesu, Rhydychen, a ffrwyth hynny oedd cael ysgoloriaeth yn y coleg hwnnw, ac ymaelodi yno yn
NICANDER - see WILLIAMS, MORRIS

Search results

1 - 12 of 12 for "nicander"